Көркемдік шындық және тарихи тұлға
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
| М. Әбсәметов: — Сіз дұрыс айтып отырсыз, оған мөнің де қосар дәлелдерім бар. Көптеген тарихшылар Кенесары мен қырғыз манаптарының ара қатынасын айта келіп, патша үкіметіне қарсы ондаған жылға созылған күрес кезінде аскері әбден әлсіреп, өз мекені — Сарыарңадан айрылған Кенесарының сол кездегі шама-мүмкіндіктерін ескермей, ңырғыз жерін басып алмақ болды деп түжырым жасайды.Ал, шындығында Кенесарының басты мақсаты Қытайға өтіп, Ғүбайдулла хан байланыс жасап түрған император Даогуанға арқа сүйеу еді. Кенесары өлісімен ақ патша үкіметінің Ғұбайдуллаға бостандық беруі жайдан-жай болмаса керек. Архив материалдары Кенесарыны түтқындау алдын ала жасалған жоспар бойынша жүзеге асқанын дөлелдейді.
Патша үкіметі ңырғыз манаптары мен Жетісудағы кейбір қазақ сұлтандарымен алдын ала астыртын келісім жүргізеді, кейін Кенесары өлгеннен соң оларға БатьГс Сібір генврал-губернаторы Горчаков үлкөн сыйлыңтар тартады. Әлихан Бөкейханов 1923 жылы Ташкентте жарыққа шыцңан «Материалы к истории Кенесары Касымова» атты кітабында Халигулла Әлібековтің сөзіне сүйене отырып, Кенесары Қасымұлының соңғы күндерін сипаттайды. Халигулла Әлібеков Кенесарыны елтіруге ңатысңан адамдардың бірі. Куәгерлердің сөзіне қарағанда Кенесары ңырғыз бен қазақтың арасындағы араздыц үшін өлтірілгені байңалмайды. Бұл кітапта Кенесарының қырғыздарға істеген жауыздығы турасында нақты айғақтар жоқ, бүндай өсекті патша өкіметінен сатңындығы үшін күміс медаль алғандар өздерінің қанды істерін жасыру үшін әдейі таратып отырған. Кенесары тек Қытайға ңарай бүзып өтуге үмтылды, оның алдына патша үкіметімен астыртын байланысқан қырғыз манаптары мен қазақ сұлтандары кесе-көлденең түрды, ал шындығында, оның қырғыз халқына қарсы жаулың ниеті болмаған еді. Қырғыздың батырлары қазаң даласындағы көтеріліске белсене араласқан, Кенесарыға серік болған қырғыз батырларының ұрпақтары күні бүгінде Ңарағанды және Жезқазған облыстарында тұрады. Отаршылдыққа қарсы қозғалыстың трагедиясын түсініп, кетерілістің жеңілу себептерін дүрыс айқындау үшін жаңа архивтік материалдарға иек артқан терең зерттеу жүргізу цажет деп санаймын. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|