Култанбаева нургул калдыгуловна
жүктеу/скачать 2,3 Mb. Pdf көрінісі
|
ЕРТЕГІ ДИСКУРСЫНЫҢ ЛИНГВОМӘДЕНИ ӨЛШЕМДЕРІ
- Бұл бет үшін навигация:
- Гүлдана Мұратқызы
| Дильназ Серік
(6-класс оқушысы, №40 қазақ орта мектебі). Сиырлар өзеннен өтпей қояды сөйтіп оны... сиырлардың сирағынан ұстап өзеннің арғы бетіне қарай өткізіп жібере береді. Ханның қызы бұны көріп, «ойбай-ау, малдардан мал қалдырмайтын болдың ғой. Күдегідей айрылғылдың суы айғыл десейш» дейді. Аспаннан алтын бұлт түсіп, құлынды алып кете береді. Кендебай атып тұрып құлынның құйрығынан ұстап қалады. Сол құйрықты кеудесіне тығып, ұйықтап қалады. Кеше би құлындап, аспаннан бір бұлт пен дәу түсіп құлынды алып кетті. Менің қолымда бұның алтын жүні қалды, мен оны пайдама жаратар болсам, сізге айтпас едім дейді. Арыстанның ақырған дауысы естіледі. Сөйтіп ол дауыс Кендебайды өзіне қарай тартып алып кетеді. Арыстанның басын өзінің шоқпарымен шауып түсіреді. Арыстанның аузын қоржынына салып алады. Респондент ертегіні баяндауда сиырды сирағынан 107 ұстап өткізіп жібереді деген тіркесті қолдануында қолынан ұстап өткізу деген ұғыммен тең алып тұр. Респондент танымындағы логикалық қате сиырды сирағынан ұстасаң, тек оны сүйрейсің немесе күшің көп болса лақтырасың деген ұғымды түсінбеуінен көрініп тұр. Одан әрі малдардан мал қалдырмайтын болдың ғой деп беруінде «малды қырасың» деген сөздің байланысуындағы, сөздердің мағына жағынан тіркесуіндегі қалыптасқан заңдылықты игермеуі байқалады. Гүлдана Мұратқызы (5-класс оқушысы, Жарқамыс орта мектебі) . Баяғыда бір Қазанғап деген қарапайым кісі болады. Кендебай аң аулауға шыққанда бір биені жаңа ғана жарған азуы... азудай қасқырды көреді. Қасқырды жерге бір ұрып өлтіреді. Алтындай қанжарымен биенің қарынын жарып, биені құтқарып қалады. Керқұла Кендебайға сай болып өсіп шығады. Респондент кедей сөзінің орнына қарапайым сөзін пайдаланса, қасқырдың ірілігін сипаттауда азудай сөзін алып тұр. Азу сөзінің тіске қатысты бірлік екенін білмегендіктен немесе азуы алты қарыс деген тұрақты тіркестің қайратты, күшті деген мағынасынан хабары болғандықтан, қасқырдың мықтылығын сипаттауда осындай қате қолданысқа жол беріп тұр. Қасқырды жерге бір ұрып өлтіреді деген сөйлемінде де қасқырдың айлалы, жерге бір ұрғаннан өлмейтін мықты жыртқыш екендігінен хабары аз. Оқушы танымында бұл ұғым әлі қалыптаспаған. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|