Курсының бағдарламасы «Биология» 050113 мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын
-сұрақ. Тікен терілілер типінің морфологиясы, дене симметриясы, биологиясы, филогениясы
жүктеу/скачать 3,16 Mb.
|
| 3-сұрақ. Тікен терілілер типінің морфологиясы, дене симметриясы, биологиясы, филогениясы
Тікен терілілер өте ертедегі бекініп немесе баяу қозғалып тіршілік ететін теңіз жануарлары. 6 мыңға жуық түрі белгілі, ал қазба түрлер одан да көп. Морфоэкологиялық алуан түрлілігіне қарамастан тікен терілілердің құрылыс жоспары ұқсас және төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады: 1. Арғы тегі билатеральды, бірақ екінші рет радиальды (бес сәулелі) симметрияға ие болған. Онтогенез процесінде билатеральды симметрияның сәулелі симметрияға ауысуы байқалады, бұл типтің эволюциялық бағытын көрсетеді. 2. Тікен терілілерге терінің борпылдақ ұлпа қабатында түзілген ішкі ізбестілі қаңқа тән. Қаңқа қорғаныш және ішкі мүшелерге тірек қызметін атқарады. Теңіз кірпісінің инелері жауынын қорғайды және қозғалысқа қатысады. Қаңқа туындысы – педицеллярии денені жабысқан түйірлерден тазалайды. 3. Тікен терілілердің дене қуысы – целом түр өзгерістері: ішкі дене қуысы-нағыз целом, амбулакраль және псевдогемаль жүйелері, сонымен қатар жыныс синусы және гонады қуысы. Ішкі мүшелер орналасқан целом қуысы ішкі орта гомеостазын сақтап, тірек (әсіресе жабыны жұмсақ түрлерде) және тасымалдау қызметін атқарады. Амбулакраль жүйесі – негізінен қозғалыс және тыныс алуға, ауызға қорек беруге қатысады. Псевдогемаль жүйесі қорек заттарын жүйке клеткаларына жеткізеді. Жыныс синусы және гонады жыныс қызметін атқарады. 4. Лакунарлы қан айналу жүйесі нашар дамыған. 5. Тікен терілілер негізінен тері беті арқылы тыныс алады. Тері желбезектері, амбулакраль аяқтары, қармалауыштар тыныс алу процесін жүзеге асырады. Көптеген голотурияларда артқы ішек туындысы-«су өкпесі» болады. 6. Арнайы зер шығару мүшесі болмайды. Ось мүшесінің бездерінен өнетін ерекше клеткалар – амебоциттер целомнан экскреттерді сіңіріп, тері арқылы бөлінеді. 7. Жүйке жүйесі қарапайым, үш бөліктен тұрады. Әрбіреуі жүйке сақинасынан және одан басталатын радиальды жүйке өсінділерінен тұрады. Сезім мүшелері қарапайым. 8. Көбі дара жынысты. Жыныс диморфизмі нашар байқалады. Ұрықтану сыртқы ортада жүреді. жүктеу/скачать 3,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|