Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар:
Жасырын жақты насекомдардың ұйымдасу ерекшелігі.
Ашықжақты насекомдар, олардың отрядтарының морфобиологиясы, экологиясы, маңызы.
№ 20 дәріс
Тақырып: Опихофора типі. Соңғы ауыздылар. Тікентерілілер( Echinodermata) типі.
Дәріс мақсаты: Опихофора типі, Соңғы ауызды жануарлар Тікентерілілердің морфологиясы, дене симметриясы, мезодермальды ішкі қаңқа, көбеюі, дамуы, филогениясы туралы түсінік беру
Тірек сөздер:
Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны:
1. Опихофора типінің ұйымдасу ерекшелігі.
2. Соңғы ауызды жануарларға сипаттама.
2. Тікентерілілер типінің ұйымдасу ерекшелігі, биологиясы, классификациясы, филогениясы.
Техникалық оқу құралдары: сызба-кестелер (теңіз жұлдызы, теңіз кірпісі, голотурия т.б.) коллекция: теңіз жұлдызы, теңіз кірпісі, ылғалды препараттар
1-сұрақ Опихофора типі – Onychophora
Опихофоралар құрлықта, ылғалды жерлерде, орман жамылғысында, ағаш, жапырақ, тастар астында, мүктерде және топырақта тіршілік етежі. Әсіресе тропикалық, субтропика аймақтарында кең тараған. 70-ке жуық түрі бар, ұзындығы 15 см-ге дейін.
Олардың құрылысында буылтық құрттардың буынаяқтылардың, көпаяқтылардың белгілері байқалады.
Опихофораларды 1825 ж. Р.Гильдинг ашқан, бірақ бақалшақсыз моллюскалар деп ашты. 1874 ж. Т.Белт «қырықаяқ» деп, екіншілері көбелек жұлдызқұртына және құрттарға ұқсатты.
Қазіргі заманда құрылысының , эмбрионалды дамуының ерекшелігіне байлансыты опихофораларды жеке типке бөлді.
Оның негізгі белгілері: денесі бөлінбеген, мұртшалары бар, денесі бас және гомономды тұлғадан тұрады. Тұлға сегменттерінде 15 жұптан 43-ке дейін ұшында екі тырнақшалары бар аяқтар орналсқан; жабыны нәзік, жұқа, хитинді кутикула; тері – бұлшықет қабы тегіс салалы бұлшықеттерден түзілген; дене қуысы – миксоцель; қанайналу жүйесі ашық; жүрегі арқасында орналасқан; зәр шығару жүйесі барлық сегменттерде метамерлі целомодуктар; тыныс алу жүйесі кеңірдек түтікшелері.
Бір класс Алғашқы кеңірдектілер – Protracheata жатады.
Тропикада кең тараған ( Орталық, Оңтүстік Америка, Орталық, Оңтүстік Африка, Жаңа Зеландия, Австралия).
Олар полихеттермен де буынақтылармен де ұқсас. Олардың арғы тегі көпқылтанды буылтық құрттар, ал эволюциясы буынаяқтылар эволюциясымен қатар жүрген.
Достарыңызбен бөлісу: |
