Курстық ЖҰмыс тақырыбы: «Балалардың музыкалық іс-әрекетінің түрлері» Группа: мд -9-17 Орындаған: Тықан Аяужан Жолдасбайқызы Ғылыми жетекшісі: Токсанова Марзия Кабыкеновна 2020-2021жж мазмұны кіріспе Негізгі бөлім

1-тарау. Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық қызметінің теориялық негіздері

1. 
   Балалардың музыкалық тәрбиесінің маңызы
   

Жан-жақты даму үшін рухани бай, эстетикалық және музыкалық дамыған, өнер мен өмірдегі сұлулыққа сезімтал, Шығармашылық Белсенді, интеллектуалды және физикалық дамыған тұлғаны қалыптастыру өте маңызды.

"Музыка-жақсылыққа, сұлулыққа, адамзатқа тартудың ең керемет, нәзік құралы. Гимнастика денені түзететіндіктен, музыка адамның жан дүниесін түзетеді", - деп жазды В.А. Сухомлинский1. Музыка сезім саласын дамытады, өзін-өзі тануға ықпал етеді. Гармоникалық тұлғаның дамуы үйлесімділік пен дыбыстарды, ырғақтарды түсінбестен мүмкін емес. Музыка адамға күшті эмоционалды әсердің бірі болып табылады: ол сізді қуануға және азап шегуге, армандауға және қайғыға салуға, ойлануға, әлемді, адамдарды, олардың қарым-қатынастарын түсінуге үйретеді. Ол арман әлеміне түсіп, дұшпандық болуы мүмкін, бірақ барлық басқа құралдар тиімді болмаған жағдайда да оң тәрбиелік әсер етуі мүмкін.

Музыка өзінің мәні бойынша, тікелей мазмұны бойынша эмоционалды. Б. М. Тепловтың айтуынша, осындай керемет ерекшеліктердің арқасында ол "эмоционалды білімге" айналады және адамның эмоционалды саласын, әсіресе балалық шақты дамыту үшін теңдесі жоқ мүмкіндіктер жасайды.

Қазіргі заманғы музыка біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі болып табылады бұл музыка әдетте балаларға жақын және түсінікті, бірақ оны мұқият таңдау керек. Осылайша, интрузивті ырғақ, ультра жоғары және ультра төмен жиіліктер, санадан өтіп, шыдамсыз дыбыс подсознание аймағына түсіп, адамның эмоционалды жағдайына қатты теріс әсер етеді, оның жанын, ақыл-ойын, жеке басын бұзады.

Музыкалық тәрбиенің негізгі міндеттері:

1. әр баланың мүмкіндіктерін ескере отырып, әр түрлі музыкалық іс әрекеттің көмегімен балалардың музыкалық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;

2. музыкалық мәдениеттің бастауын қалыптастыру, жалпы рухани мәдениеттің қалыптасуына ықпал ету.

Олардың сәтті шешімі мектепке дейінгі балалар мекемесіндегі Музыкалық білім мазмұнына, ең алдымен қолданылатын репертуардың сапасына, оқыту әдістері мен әдістеріне, балалармен жұмыс жасауда қолданылатын музыкалық іс-әрекетті ұйымдастыру формаларына және мектеп жасына дейінгі баланың отбасының музыкалық мәдениетіне байланысты. Қазіргі уақытта қоғамда қалыптасқан дәстүрлер мен психикалық сипаттамалардың, өмір салтының, адамдардың стилі мен өзара әрекеттесуінің өзгеруі байқалады.

Мектепке дейінгі білім беруді ізгілендірудің көптеген заманауи тұжырымдамалары музыкалық өнердің жалпыадамзаттық құндылықтар: жақсылық, Сұлулық тәрбиесіне таптырмас әсерін мойындайды. Тарихи тұрғыдан революциядан кейінгі Қазақстан мектепке дейінгі мекемелерде кәсіби педагог - музыканттар жұмыс істейтін әлемдегі жалғыз ел болды. Олардың негізінде музыкалық ғана емес, сонымен бірге эстетикалық тәрбиенің де мемлекеттік бағдарламалары салынды. Музыкалық жетекші балалардың музыкамен байланысты барлық іс-әрекеттерін жүргізді: музыка тыңдау, музыкалық қозғалыс, ән айту, оркестр, драматизация ойыны.

Баланың көркемдік және жалпы дамуының көптеген мәселелерін шеше отырып, музыка жетекшісі ерекше маман болды.

Музыканың адамның рухани әлеміне әсерінің зор күшін қалай түсіндіруге болады? Біріншіден, оның өмірдің әртүрлі сәттеріндегі адамдардың тәжірибесін бейнелеудің таңғажайып мүмкіндігі. "Қайғы мен қуанышта, еңбек пен демалыста музыка әрқашан адаммен бірге", - деді Д.Шостакович. Музыка сонымен қатар ересектерге ғана емес, сонымен қатар кішкентай балаларға да әсер етеді. Сонымен қатар, бұл дәлелденді, тіпті ішілік кезең адамның одан әрі дамуы үшін өте маңызды: болашақ ана тыңдайтын музыка дамып келе жатқан баланың әл-ауқатына оң әсер етеді (тіпті оның талғамы мен қалауын қалыптастырады). Балалардың музыкалық қабілеттері әркімде әр түрлі болады. Кейбіреулер өмірдің бірінші жылында барлық үш негізгі қабілетке ие - ладтық сезім, музыкалық және есту қабілеті және ырғақ сезімі-өте айқын, тез және оңай дамиды. Бұл музыкалықты көрсетеді; кейінірек басқаларында қиынырақ. Бірақ қабілеттердің ерте көрінуінің болмауы музыкант-психолог Б.М.Теплов әлсіздіктің немесе қабілеттердің жоқтығының көрсеткіші емес. Бала өсетін орта (әсіресе өмірдің алғашқы жылдарында) үлкен маңызға ие. Мысалы, нәресте бесік жырының нәзік үнін естіп, назар аударады, тынышталады. Бірақ, егер көңілді шеру естілсе, онда баланың бет-әлпеті бірден өзгереді, қозғалыстар жанданады! Ерте эмоционалды реакция өмірдің алғашқы айларынан бастап балаларды музыкаға баулуға, оны эстетикалық тәрбиенің белсенді көмекшісі етуге мүмкіндік береді.

Музыкалық дағдылар балалардың сезімдері мен тәжірибелері жауап беретін атмосферада тиімді қалыптасады. 2,5 - 3 жастағы балалар қазірдің өзінде адами қарым-қатынастардың ерекшеліктерін қабылдауға бағытталған, жанашырлық, жанашырлық, қамқорлық көрсете алатындығы белгілі. Мақсатты педагогикалық әсермен моральдық-құндылық қатынастарының көрінісі тұрақты және белсенді болады (Н.Ньюком). 2-3 жастағы бала өте жақсы сөйлемейді, оның әрекеттері шектеулі, бірақ кейде кейбір ересектерге қарағанда эмоциялар көп. Мұнда музыка баға жетпес көмек көрсете алады. Оның күші көңіл - күйдің, тәжірибенің өзгеруін - адамның эмоционалды-психикалық жағдайының динамикасын жеткізе алатындығында.

Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған музыкалық сабақтардың мазмұны әр түрлі және бай болуы керек: ән айту және дөңгелек билеу ғана емес, сонымен қатар аспаптарда ойнау, саусақ ойындары, сурет салу (сурет салу арқылы интонацияны дамытуға арналған керемет жаттығулар бар), танымал классикалық музыканы тыңдау ( жазбада), қарапайым музыкалық сауаттылық негіздерін үйрену және т. б.

Музыкалық сабақтарда тәрбиешілер төмендегідей қағидаларды қолдануы керек:

- саусақ-қолдың ұсақ моторикасын дамытуға мүмкіндік беретін ойындар (ойындарды Сабақтың тақырыбы бойынша таңдаймын)

- музыкалық ойындар - би билеуге мүмкіндік береді

- өзін-өзі бағалауды арттыруға, жеке сөйлеу және бірлескен ойын дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға мүмкіндік беретін балалар музыкалық аспаптарындағы ойындар

- питомниктер мен қарапайым әндерді айту, әннің сюжетін ойнау маңызды. Мысалы, "қоян" (Муз. Және сл. I. Конвенан), мен жай ғана ән айтпаймын және ойыншық Қоянды көрсетпеймін-мен балалармен ойнаймын. Бірлескен музыкалық және ойын жұмысында балалар әннің сөздері мен мотивтерін оңай және тез есте сақтайды. Музыка оларды босатады, бір-бірімен сындарлы өзара әрекеттесу жолдарын табуға көмектеседі.

- классикалық музыканы зерттеу. Зерттеулерге сәйкес, классикалық музыка біздің денеміздің физиологиялық процестеріне жағымды әсер етеді, есте сақтау, түсіру, қиялдың дамуына ықпал етеді, адамның рухани және рухани қасиеттерін дамытады.

Музыкалық және ойын іс-әрекеті барысында арнайы ұйымдастырылған және табиғи түрде пайда болған моральдық жағдайларды қолдану керек, оларды шешу балалардың тікелей қатысуын талап етеді. Мысалы, мен балаларға Лядовтың "музыкалық қорапшасын" тыңдауды ұсынамын. Алдымен мен оларға музыканы қабылдауға мүмкіндік беретін ойын көңіл-күйін жасаймын. Композиторды атай отырып, мен балаларға оның портретін көрсетемін (екі арна жұмыс істейді: визуалды және аудио), содан кейін мен "музыкалық қорапты" аламын (бұл қарапайым әдемі кішкентай қорап болуы мүмкін). Музыканың дыбыстарына мен қорапты шеңберде өткізетін балаларға беремін, соңғысы музыка үнсіз қалған кезде жабылады. Жалпы эмоционалды көңіл-күй, әдемі әуен кішкентай балаға жақсы іс жасауға мүмкіндік береді: басқа балаға әдемі қорапты бергісі келеді. Басқа классикалық шығармаларды белсенді тыңдай отырып, сіз осы әдісті ұстануыңыз керек, яғни. оларды ұрыңыз.

Әр жас үшін музыкалық өнерге кірудің өзіндік жолы бар, ол арнайы әдістемелік әдістерді, жағдайларды, атмосфераны қажет етеді.

Өмірдің төртінші-бесінші жылында баланың музыкалық-эстетикалық санасының кейбір элементтері айқын анықтала бастайды: музыкалық іс-әрекеттің белгілі бір түрлеріне қызығушылық, эмоционалды реакциялар, музыка тәжірибесі, терең бағалау. Бала саналы түрде музыка ойнай алады.

Өмірдің алтыншы жылынан бастап мотивациялық бағалау, музыкалық талғамның басталуы қалыптасады. Балалар өздерінің өнерін саналы түрде басқара алады, музыкалық және эстетикалық терминдерді қолдана отырып, музыкалық экспрессивтілік құралдары туралы сөйлесе алады. Бұл музыканы саналы қабылдаудың алғышарттарын жасайды.

Мектеп жасына дейінгі балаларға музыкалық және эстетикалық сананың қандай элементтері тән?

Бұл, біріншіден, музыкаға деген қажеттілік. Адамның белсенділігін ынталандыру қажеттілігі оның кез-келген әрекеті үшін қажет. Бұл баланың музыкаға эстетикалық қатынасын қалыптастырудың бастапқы нүктесі. Бала есейген сайын музыкаға деген қажеттілік күшейе түседі, бірақ егер тиісті жағдайлар қамтамасыз етілсе ғана. Дұрыс педагогикалық басшылықпен-ойын әдістерін, қысқа бейнелі әңгімелерді, көрнекі құралдарды қолдану, проблемалық жағдайларды жеңу, шығарманы мәнерлі, жарқын орындау, яғни. музыкалық іс - әрекеттің жан-жақты ұйымдастырылуы-алты жасында бала музыкаға деген тұрақты қызығушылықты қалыптастыра алады.

Екіншіден, эстетикалық тәжірибе. Психолог В. М. Теплов көркемдік қабілеттерін зерттей отырып: барлық өнерді қабылдаудың негізі-шығарма мазмұнының эстетикалық тәжірибесі. Музыкалық шығарманы түсіну үшін оны "эмоционалды түрде сезіну және осы негізде оны ойластыру"маңызды. Музыканы тыңдау кезінде бала өзінің нақты психикалық жағдайын көрсететін жағымды және жағымсыз эмоцияларға ие.

Мысалы, әнді тыңдағанда, бірінші рет" 8 наурыз күні анама " М.Е. Тиличеева, сл. М. Ивенсен, - Арсений жылады. Сұраққа: "не болды?"- Деп жауап берді Арсений анасына, өйткені ол ұзақ уақыт ауруханада жатыр.

Шығарманы бастан кешіру әр бала үшін жеке және жағымды немесе жағымсыз түрлі эмоционалды реңктерге ие болуы мүмкін. Табиғаттың эстетикалық сезімдері әрқайсысына тән адам, бірақ эстетикалық белсенділікте ерекшеленеді. Н.А.Ветлугина:"баланың сүйіспеншілігі, қызығушылығы, оған деген қажеттілігі туады", - деп атап өтті. Сондықтан музыкалық жетекшілерге көркемдік, балалардың музыкаға деген құштарлығын "жұқтыру" қабілеті, орындау жарықтығы, нализма мамандығы, бейнелі сөзбен баурап алу қабілеті өте қажет, содан кейін біздің балалар музыкалық дамудың жоғары деңгейіне жетеді, басқалары мүмкін, қарапайым. Ерте жастан бастап балалардың музыкаға тек ойын-сауық құралы ретінде ғана емес, сонымен бірге рухани мәдениеттің маңызды құбылысы ретінде қарауды үйренуі маңызды.

Соңғы жылдары мектеп жасына дейінгі баланың музыкалық тәрбиесіне арналған көптеген бағдарламалар жарық көрді: "Гармония", "Синтез", "бала", "Біз оркестр мен есту арқылы ойнаймыз", "топ, балалар". Оларда міндетті түрде жалпы жас үлгілері бар. Музыкалық жетекшілер үшін қиындық балалар арасындағы өте үлкен жеке айырмашылықтардан тұрады, оларды музыкалық білім беру процесінде де ескеру қажет.

Сонымен, мектеп жасына дейінгі балалар үшін Музыкалық білімнің маңызы неде? Мағынасы өте үлкен, өйткені музыка әлемді ашатын, көрінетін және естілетін, ақыл мен сезімнің шекарасын кеңейтетін кілт рөлін атқарады. Эстетикалық тәрбиенің жарқын құралдарының бірі-музыка. Жалпы музыкалықтың дамуымен мектеп жасына дейінгі балалар музыкаға эмоционалды қатынасты дамытады, есту қабілеті жақсарады, шығармашылық қиял туады. Баланың сезіміне тікелей әсер ететін Музыка оның моральдық бейнесін қалыптастырады. Музыка сабақтары мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқының жалпы мәдениетіне әсер етеді, баланың жеке басының адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар жасайды. Музыканы қабылдау ақыл-ой процестерімен тығыз байланысты, яғни. қиялды, байқауды, тез ойлауды қажет етеді, Егер музыка өнер түрі ретінде қарастырылса, онда ол танымдық мәнге ие, ол танымдық маңызы бар.

Ән айту-дауыстық аппаратты дамытады, дауыстық сымдарды нығайтады, сөйлеуді жақсартады. Мысалы, логопедтер кекіруді емдеуде ән айтады.

Музыка мен қозғалыстың өзара байланысына негізделген ырғақ сабақтары баланың дене бітімін, үйлесімділігін жақсартады, жүрудің айқындылығы мен жүгірудің жеңілдігін дамытады.

Білім берудің барлық аспектілері арасындағы байланыс музыкалық іс-әрекеттің әртүрлі түрлері мен формалары процесінде дамиды.

2. 
   Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық қызметінің құрылымы мен түрлері
   

Кез-келген іс-әрекет барысында бала белгілі бір сыртқы нәтижеге әкелетін белгілі бір әрекеттерді және психикалық даму мазмұнының негізін құрайтын ішкі, психикалық әрекеттерді (қабылдау, ойлау, қиял, есте сақтау) игереді. Сонымен қатар, музыкалық іс-әрекет тұрады көптеген іс-қимыл. Мысалы, әнді игерген кезде бала әннің кіріспесін мұқият тыңдайды, оны уақытында бастауға тырысады, белгіленген қарқынын алады, оны орындау кезінде қарапайым реңктерді көрсетеді, құрдастарымен бірге орындауды аяқтайды. Көріп отырғаныңыздай, іс-әрекеттер сыртқы, объективті болуы мүмкін: бала ән айтады, қозғалады, дирижерлайды, аспапта ойнайды және т.б., сонымен қатар ішкі: музыканы қабылдай отырып, ол эмоционалды көңіл-күйге енеді, жеке және хор дыбысын салыстырады, өзінің әнін тыңдайды. Егер әрекет бірнеше рет қайталанса, ол біртіндеп игеріліп, шеберлікке айналады. Осы дағдылардың жиынтығы балаға жаңа, күрделі әрекеттерді жеңуге мүмкіндік береді.

Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық белсенділігі – бұл балалардың музыкалық өнерді тануының әртүрлі тәсілдері, құралдары (және ол арқылы қоршаған өмір және өзі), оның көмегімен жалпы Даму жүзеге асырылады.

Балалардың музыкалық тәрбиесінде музыкалық іс-әрекеттің келесі түрлері бөлінеді:

• 
  қабылдау,
  
• 
  орындаушылық,
  
• 
  шығармашылығы,
  
• 
  Музыкалық-білім беру қызметі.
  

Музыкалық іс-әрекеттің құрылымы, түрлері және олардың өзара әрекеттесуі Н.А.Ветлугинаның схемасы негізінде О.П. Радынова құрастырған схемада айқын көрінеді.

Жоғарыда келтірілген Схемадан көрініп тұрғандай, барлық іс-шаралар өзара байланысты және өзара әрекеттеседі. Әр қызмет түрі кез-келген музыкалық қабілетті дамыту құралы ретінде қызмет етеді. Музыканы қабылдау, эмоционалды бояуды ажырату арқылы лад сезімі қалыптасады. Жоғары дыбыстық есту (музыкалық және есту қабілеті) бұл қабілет көрінетін іс - әрекеттің көмегімен дамиды, атап айтқанда орындаушылықтың екі түрінде-ән айту және есту арқылы музыкалық аспаптарда ойнау. Ритмикалық сезім, ең алдымен, музыкалық-ритмикалық қозғалыстарда, ырғақтық өрнекті әуендерде, музыкалық аспаптарда, ән айтуда бейнелейді. Музыкаға эмоционалды жауаптылық музыкалық іс-әрекеттің барлық түрлерінде дамиды.

Музыкалық іс-әрекеттің жетекші түрлерінің бірі-тыңдау-қабылдау. Музыканы тыңдау балалар оркестріне арналған әндерді, билерді, ұпайларды үйренуден бұрын болады. Музыкалық қабылдауды дамыту музыкалық шығарманың экспрессивті орындалуына және мұғалімнің музыкалық бейненің мазмұнын түсінуге көмектесетін әртүрлі әдістер мен әдістерді шебер қолдануына негізделген.

Басқа түрімен музыкалық қызметі болып табылады балалар исполнительство. Ол ән айтуда, музыкалық-ырғақты қозғалыстарда, балалар музыкалық аспаптарында ойнауда көрінеді және баланың көңіл-күйін, музыка сипатын және оған деген көзқарасын экспрессивті, тікелей және шынайы жеткізе алатындығын білдіреді.

Музыкалық іс — әрекеттің келесі түрі-Балалар музыкалық шығармашылығы. Мектепке дейінгі жаста оның қарапайым көріністерін байқауға болады, олар қарапайым ән импровизациясын жасау қабілетінде көрінеді; таныс би қимылдарын біріктіріп, бидің жаңа нұсқаларын жасайды, әртүрлі бейнелерді беру үшін экспрессивті ойын қимылдарын табады; балалар музыкалық аспаптарында музыка ойнау.

Музыкалық іс — әрекеттің тағы бір түрі-бұл музыкалық және білім беру, ол балалардың музыка, оның экспрессивті ерекшеліктері туралы қарапайым ақпаратты игеруін, сонымен қатар әр түрлі араларда белгілі бір дағдылар мен дағдыларды игеруді қамтиды.

Сонымен қатар, музыкалық қабілеттерді дамытуда әр түрлі іс-шаралар бір-бірін алмастыра алады. Мысалы, дыбыстық-жоғары есту қабілеті ән айту немесе музыкалық аспаптарда ойнау кезінде дамуы мүмкін; ырғақ сезімі – музыкалық-ырғақты қозғалыстарда және т.б. осылайша, музыкалық іс-әрекеттің барлық түрлері балаларды музыкалық тәрбиелеу мен дамытудың құралы болып табылады.

3. 
   Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық іс-әрекетінің ерекшелігі
   

Қабылдау-бұл адамның анализаторларына әсер ететін заттар мен құбылыстардың ми қыртысындағы көрінісі. Қабылдау-бұл адамның миының механикалық, айнадағы көрінісі ғана емес, оның көз алдында тұрған немесе құлағы еститін нәрсе. Қабылдау әрқашан белсенді процесс, белсенді әрекет. Бұл ойлау процесінің алғашқы кезеңі, сондықтан музыкалық іс-әрекеттің барлық түрлерінен бұрын және бірге жүреді.

Музыканы қабылдау бала музыкалық іс-әрекеттің басқа түрлеріне қосыла алмаған кезде, ол өнердің басқа түрлерін әлі қабылдай алмаған кезде де жүзеге асырылады. Музыканы қабылдау-Мектепке дейінгі балалық шақтың барлық жас кезеңдерінде музыкалық іс-әрекеттің жетекші түрі. Музыканы тыңдау, қабылдау-бұл оның сипатын ажырата білу, кескіннің дамуын бақылау: интонацияның, көңіл-күйдің өзгеруі. Белгілі музыкант-психолог Е. В. Назайкинский екі терминді ажыратуды ұсынады: музыканы қабылдау және музыкалық қабылдау – оның болғанына байланысты. Ол қалыптасқан қабылдауды музыкалық қабылдау деп атайды - сезілген және мағыналы. "Музыкалық қабылдау-бұл музыканың өнер ретінде, шындықты бейнелеудің ерекше формасы ретінде, эстетикалық көркемдік құбылыс ретінде қабылдаған мағыналарын түсінуге және түсінуге бағытталған қабылдау"3. Керісінше жағдайда музыка дыбыстық сигнал ретінде, естілетін және есту органына әсер ететін нәрсе ретінде қабылданады. Музыкалық қабылдауды қалыптастыру маңызды.

Ерте жастағы балалардың музыканы қабылдауы еріксіз сипатта, эмоционалдылықпен ерекшеленеді. Бірте-бірте, сатып алумен, біраз тәжірибе қарай, сөйлеу, баланың қабылдау әнді астам осмысленно, сәйкестендіруге музыкалық дыбыстар өмірлік құбылыстармен, сипатын шығармалары. Үлкен мектеп жасына дейінгі балаларда өмірлік тәжірибесін, музыканы тыңдау тәжірибесін байыта отырып, музыканы қабылдау әр түрлі әсер қалдырады.

Сонымен қатар, музыканы қабылдау сапасы тек жасқа байланысты емес. Дамымаған қабылдау Үстірт. Бұл ересек адамда болуы мүмкін. Қабылдау сапасы көбінесе талғамға, қызығушылыққа байланысты. Егер адам "музыкалық емес" ортада өссе, ол көбінесе "байсалды" музыкаға теріс көзқарасты қалыптастырады. Егер адам бала кезінен сезімдерге жанашырлық танытпаса, мұндай музыка эмоционалды жауап бермейді. Н. А. Ветлугина былай деп жазады:"музыкалық сезімталдықтың дамуы адамның жас жетілуінің салдары емес, мақсатты білімнің нәтижесі".4

Осылайша, қабылдау адамның музыкалық және жалпы даму деңгейіне, мақсатты білімге байланысты.

Өнер туындыларын қабылдауға эмоциялар да, ойлау да қатысады. Музыканы тыңдау кезінде эмоционалды компоненттің рөлі ерекше. Егер адамның дамыған қабылдауы болса, онда ол бір тыңдаумен де музыкалық шығарманың мағынасын түсінеді. Қайта тыңдау кезінде қабылданған музыкалық образ тереңдейді, жұмыс жаңа қырлармен ашылады. Балалық шақта, музыканы қабылдау тәжірибесі әлі де аз болған кезде, әдетте, шығарманы қабылдау мағыналы, сезінетін етіп бірнеше тыңдау қажет.Сондықтан мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық қабылдауын дамыту, оны жаттықтыру қажет.

Музыканың нюанстарының айырмашылығы балаларда ерте жастан бастап дамиды. Әр жас кезеңінде бала өзіне тән мүмкіндіктердің көмегімен ең айқын экспрессивті құралдарды ажыратады-қозғалыс, сөз, ойын және т.б. сондықтан музыкалық қабылдауды дамыту барлық іс-шаралар арқылы жүзеге асырылуы керек. Мұнда бірінші кезекте музыка тыңдауды қоюға болады. Әнді немесе биді орындамас бұрын, бала музыка тыңдайды. Бала кезінен әртүрлі музыкалық әсер ала отырып, бала халықтық классикалық және заманауи музыканың интонация тіліне үйренеді, музыканы қабылдау тәжірибесін жинақтайды, стилі әртүрлі, әр түрлі дәуірлердің "интонациялық сөздігін" түсінеді. Атақты скрипкашы с. Стадлер бір кездері: "жапон тіліндегі әдемі ертегіні түсіну үшін, кем дегенде, оны білу керек", - деді. Жоғарыда айтылғандай, кез-келген тілді меңгеру ерте балалық шақта басталады. Музыкалық тіл де ерекшелік емес. Бақылаулар көрсеткендей, жас балалар и.с. Бахтың, А. Вивальдидің, В. А. Моцарттың, Ф. Шуберттің және басқа композиторлардың ескі музыкаларын – тыныш, көңілді, мейірімді, әзілқой, қуанышты тыңдауға қуанышты. Олар ырғақты музыкаға еріксіз қимылмен жауап береді. Мектепке дейінгі балалық шақта таныс интонациялардың шеңбері кеңейеді, бекітіледі, ҚАЛАУЛАР анықталады, музыкалық талғам мен тұтастай музыкалық мәдениеттің басталуы қалыптасады.

Музыканы қабылдау тек тыңдау арқылы ғана емес, сонымен қатар музыкалық орындау – ән айту, музыкалық-ырғақты қозғалыстар, музыкалық аспаптарда ойнау арқылы жүзеге асырылады.

Осылайша, мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық қабылдауын дамыту келесідей. Жоғарыда айтылғандай, музыкалық іс-әрекеттің барлық түрлері бір-бірімен өзара әрекеттеседі. Егер ол тек музыкалық шығармаларды тыңдауға негізделген болса, баланың музыкалық қабылдауы толық дамымайды және жетілдірілмейді. Музыкалық қабылдауды дамыту үшін музыкалық орындаудың барлық түрлерін қолдану маңызды.

2-тарау. Балалардың музыкалық іс-әрекетінің әдістемелері

2.1. Балабақшадағы музыкалық оқыту формалары

Музыканы белсенді қабылдау және оның әртүрлі ерекшеліктерін мұқият тыңдау қабілеттерін дамыту үшін ең жақсы жұмыс түрлерінің бірі-бұл балаларды өздері орындаған музыкамен салыстырғанда әлдеқайда күрделі музыкамен таныстыруға мүмкіндік беретін музыка тыңдау. Музыканы жақсы көру үшін баланың әр түрлі дәуірлер мен стильдердің музыкалық туындыларын қабылдау тәжірибесі болуы керек, оның интонациясына үйреніп, музыкалық шығарманың көңіл-күйін сезінуі керек. Балалық шақта толыққанды музыкалық әсердің болмауы кейіннен мүмкін емес. Қазіргі уақытта музыкалық ақпараттың ағымы шексіз. Музыкалық тәжірибені тұтынудың селективтілігін білімді көркемдік талғам деңгейіне сәйкес қалыптастыруға көмектесетін музыканы мақсатты тыңдауды ұйымдастыру мәселесі маңызды болады.

Байқау Балаларды музыканы белсенді тыңдауға үйрету қиын мәселе екенін көрсетеді. Міндет-қабылдау процесінің белсенді және шығармашылық болуы. Бұған балалардың тыңдау алдында және жұмысты талдау барысында алатын сұрақтары мен тапсырмалары ықпал етеді. Мысал арқылы балалардың шығарманың әртүрлі бөліктерін қалай ажырататындығын, аспаптардың дыбысын қалай естетінін, тән ырғақты, әуезді бұрылыстардың пайда болуын қалай байқайтындығын оңай тексеруге болады.

Нақты тапсырма беріледі-тыңдау барысында, Егер сіз одан не талап етілетінін естіген болсаңыз, қолыңызды немесе картаны көтеріңіз. Балалар жауап іздеп музыкалық шығарманың барлық "матасын" мұқият тыңдайды. Осылайша, осындай қарапайым тапсырманың көмегімен балалардың жұмысын дәлірек бақылауға, оларды музыканы белсенді тыңдауға болады. Тыңдау үшін шығарманы таңдағанда, олардың екі жетекші қағидаға – жоғары көркемдік пен қол жетімділікке жауап беретініне сүйену керек. Сонда музыка балалардың қызығушылығын және жағымды эмоцияларын тудырады.

Сондай-ақ, олар қиялды оятады және Мен өз тәжірибемде қолданатын ойын әдістерін эмпатияға итермелейді. Мысал келтірейін: Б.Дәуленбайдың өңдеуіндегі "Еркем-ай" қазақ халық әнінің барлық музыкалық "матасы" орташа, жылдам және баяу қарқыннан тұрады. Алғаш рет жұмысты тыңдап, есте сақтай отырып, балалар осы немесе басқа бөліктің қарқынын анықтайды.

Сол жұмысты екінші тыңдау белгілі бір қозғалыстармен бірге жүреді, мысалы: орташа қарқыны бар бөлік шапалақпен, жылдам - орнында жүгіру, ал баяу – орнында айналдыру. Үшінші рет музыка тыңдауды "киіз үй салу"ойынымен байланыстыруға болады. Музыкалық залдың кілемінде 3-4 орамал, айналасында 5 адам орналасқан. Егер музыка орташа қарқынмен естілсе, онда балалар шарфтың айналасында кішкентай дөңгелек билерді жүргізеді; Егер Жылдам бөлік естілсе, онда балалар үлкен жалпы шеңбер құрып жүгіреді. Баяу қарқын - киіз үй құрылысының белгісі. Баланың эмоциясын, қызығушылығын, талғамын дамыту арқылы ғана оны музыкалық мәдениетке баулуға, оның негізін қалауға болады.

Балаларды музыкамен таныстырудың тағы бір түрі-әр түрлі формада жүзеге асырылуы мүмкін Шығармашылық орындаушылық қызмет - музыкалық аспаптарда ойнау, оркестрге қатысу, жеке, ансамбльдік және хормен ән айту, ырғақты қозғалыс, би және т. б.

Хормен ән айту-музыкалық орындаудың ең қол жетімді түрі. Репертуар сапасының міндетті шарты-бұл балалардың әндерді орындауға деген қызығушылығы мен тілегін арттыруға, балаларда патриотизм мен интернационализм сезімдерін тәрбиелеуге, олардың көкжиегін кеңейтуге ықпал ететін Ән материалдарының тақырыптары мен жанрларының әртүрлілігі. Музыка мен сөз хор өнерінде бір-бірімен біріктірілгендіктен, жұмыс тек техникалық ғана емес, сонымен қатар шығарманың көркемдік бейнесі де жасалады, сондықтан бұл факт баланың психикасына, оның көркемдік дамуына, қиялына және сезімталдығына әсерін күшейтеді, балаларда еңбекқорлықты дамытады, оларды жеке мүдделерін ұжым мүдделеріне бағындыруға мәжбүр етеді, осылайша дүниетанымның қалыптасуына ықпал етеді. Бұл міндеттер әр түрлі репертуарды игеру бойынша мақсатты жұмыстың арқасында тығыз ұйымдастырылған хорда ғана шешіледі.

Музыкалық шығармамен жұмыс істеу қанағат пен қуаныш әкелуі үшін оны жанды және қызықты өткізу керек. Тек шығармашылық атмосфера балаға өзінің сезімдері мен тәжірибелерін шынымен еркін жеткізуге және вокалды-хор өнерінің құпияларын еріксіз түсінуге мүмкіндік береді, яғни бұл белгілі бір шеберлікті тез игеруге және шоғырландыруға жол ашады. Ән айту дағдыларын тәрбиелеу сонымен бірге адамның сезімдері мен эмоцияларын тәрбиелеу болып табылады. Шығармалардың экспрессивті орындалуы эмоционалды болуы керек, сондықтан ол вокалды-хор дағдылары мен қабілеттерін игеруді қажет етеді. Әнмен жұмыс бұл биіктікке тұрақты және біртіндеп көтерілуді еске түсіретін қызықты процесс. Сіз әр баланың санасына, тіпті қарапайым әнге де көп жұмыс жасауыңыз керек нәрсені жеткізуге тырысуыңыз керек.

Музыканы тыңдау да, балалардың шығармашылық белсенділігі де Музыкалық-танымдық қызметпен тығыз байланысты. Баланың музыкалық әсерін байытатын, оның музыкалық қабілеттерін дамытатын музыкалық орындаушылық түрлерінің бірі: ладтық сезім, музыкалық-есту көріністері және ырғақ сезімі-аспапта ойнау. Ең бастысы, бала аспапта ойнау арқылы өзін-өзі көрсетеді. Қажетті орындаушылық, техникалық дағдыларды дамыту үшін қызметтің бұл түрі шыдамдылықты, табандылықты талап етеді. Демек, музыкалық аспаптарда ойнау ерік-жігерді, қиялды, мақсатқа жетуге деген ұмтылысты дамытады. Ойын барысында құралмен тығыз танысу (оның экспрессивті мүмкіндіктері, түрлі тембрлік түстер) орын алады.

Міне,"ең Мұқият" деп аталатын бір ойын. Әр балаға құрал деп аталатын маракас беріледі. Оқушының міндеті - музыкалық жетекшіні дұрыс қайталау. Содан кейін балалар ойын шарттарымен танысады. "Бір рет" есебінде барлығы үнсіз (кідіріс), "екі" - маракастың бір рет жоғарыдан төменге қарай серпілуі (маракас "мен "дейді) және үшінші рет маракас" ән айтады "(маракастың бір жағынан екінші жаққа қозғалысы). Мұғалім балалардан аспаптың дауысын тыңдап, есте сақтауды сұрайды. Ойын жеңімпаз атанған қатысушылардың біреуі ғана қалғанша жалғасады.

Балалармен жұмыс жасауда әртүрлі музыкалық аспаптар қолданылады. Олар әр түрлі құрылымы, оларды суреттеу мүмкіндігі тәуелді тәсілін звукоизвлечения. Музыкалық аспаптарда ойнауды жеке үйрету ансамбльде, оркестрде музыкалық шығармаларды орындау үшін негіз болып табылады. Балаларға әуеннің қозғалыс бағытын жақсырақ көрсету үшін орындалатын шығарманың әуенін айтуға шақырылады, осылайша музыкалық және есту қабілеттері дамиды. Аспапта ойнаумен бір уақытта ән айту дауыстың аспаптың дыбыстарына біртіндеп бейімделуіне ықпал етеді. Бұл жағдайда туындайтын унисон сезімін бала оң қабылдайды. Есту-вокалдық үйлестіру жолға қойылып, бекітіледі.

Балабақшадағы музыкалық оқыту формаларының ішінде музыканың табиғатын көрсететін ырғақ ерекше орын алады. Барлық қозғалыстарға ортақ эмоционалды экспрессивтілік пен ырғақ болуы керек. Қозғалыс музыкалық қабылдауды жандандыру, музыкаға эмоционалды жауаптылықты дамыту әдісі ретінде қолданылады. Мұнда жетекші рөл музыкаға, қозғалысқа беріледі-екінші ретті, бірақ тек музыка мен қозғалыстың органикалық байланысы балалардың толыққанды музыкалық-ырғақты тәрбиесін қамтамасыз ететінін есте ұстаған жөн.

Оқытудың бұл түрі келесі міндеттерді орындайды:

1. Музыкалық қабілеттерін дамыту;

2.Музыкалық жанрларды анықтай білу, қарапайым музыкалық ұғымдарды ажырата білу;

3. Әдемі қалып қалыптастыру, мәнерлеп қозғалу мүмкіндігі;

4. Шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Музыка мен қозғалыстың өзара байланысы көпірді эмоционалды-рухани және нақты-физикалыққа лақтыратын сияқты. Музыкалық-ритмикалық жаттығулар балаға өз денесін басқаруды үйренуге, қозғалыстарды үйлестіруге, оларды басқа балалардың қозғалыстарымен үйлестіруге, кеңістіктік бағдарлауды үйренуге, қозғалыстардың негізгі түрлерін нығайтуға, Би, би, ойын элементтерін дамытуға ықпал етеді, әртүрлі заттарды өңдеу дағдыларын тереңдетеді.

Музыкалық іс-әрекеттің кез-келген түрін игере отырып, келесі принциптерді ескерген жөн:

- музыкалық тәрбиенің негізгі міндеттерін кешенді шешу;

- жүйелілік;

- байыптылық;

- дәйектілігі;

- повторность.

Музыкалық іс-әрекеттің барлық осы формалары музыканы белсенді қабылдау дағдыларын қалыптастыруға, балалардың музыкалық тәжірибесін байытуға, оларға білім беруге көмектеседі, бұл тұтастай алғанда балалардың музыкалық мәдениетін байытудың маңызды шарты болып табылады. Музыкалық қабылдаудың әртүрлі формалары процесінде балалар музыкалық тілдің заңдылықтарын үйренеді, түсінеді, игереді, музыканы түсінуге және ойнатуға үйренеді, музыкалық нота білімімен танысады.

Мұның бәрі балалардың ой-өрісін кеңейтеді, орындаушылық шеберлік деңгейін едәуір арттыруға, балалардың музыкалық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді.

2.2. Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық іс-әрекетімен жұмыс жасау әдістемесінің жалпы ережелері

Мектепке дейінгі білім беру жүйесін реформалау балалармен жұмыс істеудің қалыптасқан әдістері мен формаларын қайта қарауға мәжбүр етеді. Балалардың тәуелсіз әрекеттерін және олардың шығармашылық көріністерін белсендіру қажеттілігі ерекше атап өтіледі.Мұғалім мен баланың адамгершілік қарым-қатынас стилі бізді мұғалімдерге мектепке дейінгі білім беру мекемесінде музыкалық іс-әрекетті ұйымдастырудың тартымды формалары мен әдістерін қолдануға мәжбүр етеді. Балабақшадағы мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық іс-әрекетін ұйымдастырудың негізгі формаларына мыналар жатады: музыкалық іс-шаралар, мерекелер мен ойын-сауық, балалардың тәуелсіз музыкалық белсенділігі, ересектер мен балалардың күнделікті өмірдегі бірлескен музыкалық белсенділігі. Негізгі музыкалық іс-әрекеттің дәстүрлі түрі-музыкалық іс-шаралар. Музыкалық сабақтардың бірнеше сорттары бар: жеке, кіші топ, фронтальды, біріктірілген, Сабақтың түрі балалар санына байланысты анықталады. Мен музыкалық қабілеттерді дамытуды жетілдіру және түзету жұмыстарында жеке сабақтар өткіземін. Музыкалық сабақтарды жіктеудің келесі негізі олардың мазмұны болуы мүмкін: типтік, басым, тақырыптық, жан-жақты, интеграцияланған.

Дәстүрлі немесе Типтік сабақтарда мен музыкалық іс - әрекеттің барлық түрлерін (музыкалық-ырғақты қозғалыстар, қабылдау, ән айту) қосамын, яғни олардың дәйекті ауысуы. Музыкалық сабақтың құрылымы әртүрлі болуы мүмкін.

Басым музыкалық сабақ екі түрлі болуы мүмкін. Олардың бірі музыкалық іс-әрекеттің кез-келген түрінің басым болуымен сипатталады. Басым музыкалық сабақтың екінші түрі балалардың белгілі бір музыкалық қабілетін дамытуға бағытталған. Бұл жағдайда басым музыкалық іс-әрекетке әр түрлі музыкалық іс-шаралар кіруі мүмкін, олардың әрқайсысы осы қабілетті жетілдіруге бағытталған (ырғақ, жоғары дыбыс сезімі).

Тақырыптық музыкалық сабақ балалардың музыкалық іс-әрекетінің барлық түрлері үшін аяқталатын тақырыптың болуымен анықталады. Музыкалық сабақтың тұтастығына таңдалған тақырыпты дамыту арқылы қол жеткізіледі. Ол келесі тақырыптық сабақтарды өткізді:" қыста-қыста қонақта"," көктем сыйлықтары","күзгі орманға саяхат".

Кешенді музыкалық сабақтар әртүрлі өнер түрлерінің – музыка, кескіндеме, әдебиет, театрдың өзара әрекеттесуіне негізделген. Олардың мақсаты-балалардың әр түрлі көркемдік іс-әрекеттерін біріктіру, балалардың әр түрлі өнер түрлері туралы түсініктерін байыту. Музыкалық сабақтың бұл түрі әдетте орта топтан өткізіледі.

Кіріктірілген сабақтар. Олар бағдарламаның әртүрлі білім беру салаларының, тақырыпты немесе қандай да бір құбылысты ашуға жұмыс істейтін әр түрлі қызмет түрлерінің мазмұнының өзара енуімен және өзара әсерімен ерекшеленеді. Мен осындай сабақтар өткіздім;" қоян ауырып қалды"," қоянға арналған үй"," күн","жапырақ қайдан келді". Мұндай сабақтарда музыкалық іс-әрекеттерден басқа балалар сурет салады, құрастырады, өлең оқиды, мүсіндейді.

Педагог бөледі материал бірнеше сабақтар ұйымдастыра отырып, олардың әрқайсысы, сондықтан ол болып табылады, және дербес, және қалай кезеңі болатыны сөзсіз тұтас педагогикалық процесс. Сондай-ақ, балаларды келесі іс-шараларға қызықтыру, олардың қандай әндерді білетіндерін, мерекеге қалай дайындалатындарын және т.б. айту маңызды. балаларға музыкалық аспаптарда ойнау әдістерін игеруге немесе оны кейінірек орындау үшін кез-келген шығарманы үйренуге көмектесу қажет болған кезде шағын топпен сабақ болуы мүмкін. мерекеде.

Сабақта қолданылатын әдістер мен әдістердің сипаттамасы.

Музыкалық білім берудің мақсаттары, міндеттері мен мазмұны әдістерді таңдауды анықтайды, грек тілінен аударғанда әдіс-бұл мақсатқа жетудің жолы немесе тәсілі. Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық тәрбиесінің негізгі міндеттерінің ерекшелігіне сүйене отырып, әдістер мен әдістер музыкалық қабілеттерді дамытуға және музыкалық дағдыларды қалыптастыруға бағытталған мұғалім мен балалардың өзара байланысты іс-әрекетінің тәсілдері ретінде анықталады.

Көрнекілік әдісі музыкалық тәрбие түрлері бар. Көрнекі-есту әдісі-мұғалімнің шығарманы немесе аудиожазбаны орындауы. "Тірі" орындау тиімдірек екені белгілі, бірақ аудио жазбаны толығымен алмастыра алмайды. Аудиожазбаны "тірі" дыбыспен салыстыру, олардың ақылға қонымды ауысуы тиімді.

Көрнекі-визуалды әдіс-суреттерді, суреттерді, түрлі-түсті карталарды және т.б. музыкалық аспаптармен танысу кезінде визуалды-визуалды әдісті қолдану тиімді. Сабақта компьютерлік технологияларды қолданамын.

Көрнекі-визуалды әдісті қолдану музыкалық білімді игеруді айтарлықтай жеңілдетеді. Олар: репродукцияларды, құралдардың суреттерін көрсету, түрлі-түсті карталарды пайдалану, дыбыстардың биіктігін және олардың ырғақты арақатынасын модельдеу, компьютерлік технологиялар.

баланың сөздік қорын байытатын, балаларды музыкалық шығармалардың табиғаты туралы саналы түрде айтуға итермелейтін жаңа ұғымдарды түсіндіру; белгілі бір дағдыларды қалай игеру керектігін түсіндіру және т. б.

Балалардың музыкалық тәрбиесінде практикалық әдіс өте маңызды. Оған мұғалімнің әр түрлі іс-әрекеттегі орындау әдістерін көрсетуі және балалардың музыканы қабылдау, орындау процесіне белсенді қатысуы кіреді. Қазіргі әдістерде интонация-сөйлеу сияқты практикалық әдіс кеңінен қолданылады. Практикалық әдіс осы процестің хабардарлығын қамтамасыз ете отырып, музыкалық білімді өз тәжірибесіне бекітуге көмектеседі.

Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық мәдениетін зерттей отырып, әйгілі мұғалімдер Н.А. Ветлугина О. П. Радынова тағы бірқатар әдістерді анықтады: практикалық іс-әрекеттегі жаттығу әдісі, практикалық әрекеттерді ынталандыратын іздеу жағдайлары әдісі, шығармаларды қарама-қарсы салыстыру әдісі, шығармашылық көріністерді белсендіретін музыка дыбысының табиғатын салыстыру әдісі.

Ассимиляция түрлері: мотор-қозғалтқыш ( музыка сипатын қозғалыс арқылы беру, мимика (мимикадағы музыка сипатын беру), түс (түс-көңіл-күйді қабылдауға негізделген).

Ойын әдісі. Баланың музыкалық өнер әлеміне енуі ойынның "сиқырлы көпірі" арқылы оңай әрі қуанышты болады. Н. А. Ветлугинаның айтуынша, ойын " бағдарламалық дағдыларды үйрету және музыкалық қабілеттерін дамыту кезінде қолдануға болатын құралдардың бірі. Т. Е. Тютюнникованың "қарапайым музыка ойнау" технологиясында басты орын "мен балалармен ойнаймын, бірақ олар бір уақытта не үйрететінін түсінбейді"әдісіне аударылады. Білімді саналы түрде меңгеруге музыкалық-дидактикалық ойын ықпал етеді, ол есту, көру қабілетін, сөзді, сондай-ақ балалардың практикалық әрекеттерін біріктіруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ойын әдісі көптеген күрделі музыкалық ұғымдар мен идеяларды оңай игеруге көмектеседі.

Музыкалық және ойын әрекеттерін ұйымдастыру үшін тиісті құралдар мен ойыншықтар қажет. Ойыншықтар тосын сәт ретінде қолданылады, музыканы қабылдау, ән айту, музыкалық-ырғақты қозғалыстармен бірге жүреді. Ойыншықтардың көмегімен сіз ойын-сауық немесе сабақтың сюжетін тез жасай аласыз.

Ән айту музыкалық іс-әрекеттің бір түрі ретінде. Әнмен жұмыс істеу әдістемесі.

Ән айтуды үйрену процесі баладан үлкен белсенділік пен психикалық стрессті қажет етеді. Ол өз әнін басқалардың әнімен салыстыруға үйренеді, фортепианода орындалатын әуенді тыңдайды, музыкалық фазалардың, ұсыныстардың әр түрлі сипатын салыстырады, орындау сапасын бағалайды.

Ән айту балалар ағзасына пайдалы әсер етеді, сөйлеуді дамытуға, тыныс алуды тереңдетуге, дауыстық аппаратты нығайтуға көмектеседі.

Ән айтуды үйрену барысында баланың негізгі музыкалық қабілеттері әсіресе белсенді дамиды: эмоционалды жауаптылық, музыкалық есту, ырғақ сезімі.

Ән айту-бұл есту мен дауысты үйлестіру өте маңызды болатын күрделі дыбыс шығару процесі, яғни ән интонациясы (жағымсыз дыбыс) мен есту, бұлшықет сезімінің өзара әрекеттесуі.

Егер оқыту дұрыс болса, есту жақсарады.

Ән айтудың көркемдік-педагогикалық мәні-балаларға музыкалық бейнелердің мазмұнын дұрыс түсінуге, қажетті дағдыларды игеруге, өз сезімдерін еркін, табиғи ән айтуға көмектесу.

Әнмен алғашқы танысу жарқын, қиялға негізделуі керек, сіз балаларды қуанту және оларды баурап алу үшін керемет орындауыңыз керек.

Мектеп жасына дейінгі балалардың музыкалық-ырғақты қызметі. Музыкалық-ырғақтық қозғалыспен жұмыс істеу әдістемесі

ХХ ғасырдың басында швейцариялық музыкант-педагог Э.Жак-Далькроз негізін қалаған ырғақты білім беру жүйесі көптеген елдерде кеңінен таралды. Оның әдісі арнайы таңдалған жаттығу жаттығуларын қолдана отырып, балаларда (мектеп жасына дейінгі) музыкалық есту, есте сақтау, зейін, ырғақ, қимылдардың пластикалық экспрессивтілігін дамытуға дейін азаяды.

Музыкалық қабілеттердің дамуы есту қабілетін және олардың қимылдарын музыкамен үйлестіру қабілетін жетілдіру процесінде жүзеге асырылады. Мүмкіндігінше ертерек бұл дағдыларды қол жетімді түрде дамытуды бастау керек: ырғақты жаттығулар, музыкалық ойындар, билер, дөңгелек билер.

Әр түрлі музыкалық шығармалар балаларда эмоционалды тәжірибе тудырады, белгілі бір көңіл-күй туғызады, олардың әсерінен қозғалыстар тиісті сипатқа ие болады.

Музыка мен қозғалыс арасындағы байланыс тек жалпы сипаттағы үйлесімділікпен шектелмейді. Музыкалық бейнені дамыту, қарама – қарсы және ұқсас музыкалық құрылымдарды салыстыру, фристайл бояуы, ритмикалық өрнектің ерекшеліктері, динамикалық реңктер, қарқын-мұның бәрі қозғалыста көрінуі мүмкін.

Мектеп жасына дейінгі балаларды ырғақ пен ән айтуға үйрету әдістемесінде көп нәрсе бар.

Біріншіден, ұқсас әдістер қолданылады: көрнекі-есту (мұғалімнің музыканы экспрессивті орындауы), визуалды-визуалды, мотор (ойындар, билер, олардың жеке элементтерін көрсету), ауызша (көшбасшының жаңа ойын, би туралы бейнелі әңгімесі, қимылдарды орындау кезінде түсіндірулер, олардың әдістері туралы еске салу және т.б.), жаттығулар (бірнеше рет қайталау, таныс материалдың өзгеруі).

Екіншіден, ән мен ырғақта шығарманың күрделілігін, әр баланың жас және жеке мүмкіндіктерін ескере отырып, репертуарды дәйекті түрде үйрену қолданылады.

Дегенмен, музыкалық іс-әрекеттің осы түріне ғана тән айырмашылықтар бар.

Музыкалық шығарма толық қабылдауды қажет етеді. Олар табиғаты бойынша жарқын, бірақ белгілі бір мазмұны бар, көлемі аз болғанымен, ырғақты оқытуда олар әрдайым қозғалыспен, белгілі бір әрекетпен, кейде сөздермен байланысты. Сондықтан музыкалық ойынды қабылдау тұтас-музыка мен қозғалыстың бірлігін қабылдау.

Егер бала шығарманың жеке компоненттерін өз санасында ұстап, сақтай алса, тұтас қабылдау ерекше мәнге ие болады: музыкалық образдардың даму сипаты, қарқыны, динамикалық өзгерістері. Сондықтан, балаларға білім беру кезінде сіз балаға "музыка тілінің" байлығын сезінуге және оны қозғалыстарда жеткізуге көмектесетін әдістерді таңдауыңыз керек.

Балаларды тәуелсіз шығармашылыққа үйрету, балаларға жасына, жеке қызығушылықтары мен қабілеттеріне байланысты Әртүрлі күрделіліктегі шығармашылық тапсырмаларды ұсыну қажет.