4.Қазақ арасына араб әліпбиінің таралуын «Фишбоун» әдісі арқылы түсіндіріңіз.
«Фишбон» әдісі
Бұл сызбаны алғаш болып Каора Исикава ұсынған.
Балықтың басына: зерттелетін , қаралатын, талқыланатын тақырып жазылады.
Қазақ арасына араб әліпбиінің таралуы
Оң жақ қабырға сүйектеріне: анықтаған проблема себептері, тақырыптың негізгі мазмұндары мен түсініктері жазылады.
Араб графикасына негізделген жаңа емле 1912 жылдан бастап ұсынылды.
«Төте жазу» деген атпен танымал болған, қазақ-орыс мектептері де қолдана бастады.
1915 жылдан бастап араб графикасына негізделген көптеген қазақ кітаптары басылып шықты.
Сол жақ қабырға сүйектеріне: проблемаларды шешу жолдары, қарама-қайшылық тудырушы кедергілер жазылады.
1915 жылдан бастап араб графикасына негізделген көптеген қазақ кітаптары басылып шықты.
Бұл кітапта әрбір әріпке мінездеме беріледі, одан соң танымдық материалдар ұсынылады.
Тұңғыш басылымы 1912 жылы жарық көрген бұл «Әліппе» кейін бірнеше рет басылады, 1925 жылғы Орынбор басылымында 7 деп көрсетілген.
Білім кеңесінде бұл кітапқа былай баға берілді: «Әліппе» қазақ даласына көп пайдасын тигізді.
Әдісі жағынан да, мазмұн жағынан да ескірген көптеген кітаптардан аса артық.
Әңгімелері балалар үшін қызық, жеңіл, заманға лайық.»
Балықтың құйрығына: анықталған жұмыстың нәтижесі мен талданған тақырыптың қорытындылау сұрағына жауап жазылады.
Ж.Аймауытов, М.Дулатовтардың «латын таңбасына көшсек, жаппай сауатсыздыққа ұрынамыз»-деп араб графикасын қолдайды.
А.Байтұрсынұлы бұл съезде айтқан пікірін кейін 1927 жылы Қызылордадағы жазу мәселесіне арналған конференцияда да қайталап дәлелдейді.
Ол түрік жұртының 90 пайызы араб таңбаларын пайдаланып келетіндігін айтып, әрқайсысының қалыптасып қалған.
Достарыңызбен бөлісу: |
