Лекция 0 cағат Практикалық сабақ 15 сағат ожсөж- 45 сағат CӨЖ 45 сағат Емтихан семестрде
НАҒЫЗ САҢЫРАУҚҰЛАҚТАР (EUMYCOTA) БӨЛІМІ
жүктеу/скачать 3,49 Mb.
|
| НАҒЫЗ САҢЫРАУҚҰЛАҚТАР (EUMYCOTA) БӨЛІМІ
Бұл бөлім өкілдерінің вегетативтік денесі субстраттың бетінде немесе бойында орналасатын мицелий күйінде болады. Жыныс үрдісінің типі және басқа да бір қатар белгілері бойынша саңырауқұлақтар 6 класқа біріктірілген: Хитридиоми-цеттер, Оомицеттер, Зигомицеттер, Аскомицеттер, Базидиомицеттер және Деуте-ромицеттер. Алғашқы үшеуі төменгі сатыдағы саңырауқұлақтар тобына жатады. Хитридиомицеттер класы (Chytridiomycetes) Бұл класқа жататын саңырауқұлақтардың вегетативтік денесі нашар жетілген және плазмодий немесе мицелий бастамасы болуы мүмкін. Кең тарағандары Хитридий тәрізділер қатарының өкілдері (Chytridiales). Олардың қатарына мыалы картоптың рақ ауруының қоздырғышы – Synchitrium endobioticum Pers. (1-сурет). Картоптың рак ауруының қоздырғышы вегетативтік денесінің морфологиясы және залалданатын ұлпаға әсер ету сипаты бойынша плазмодиофоралы саңырауқұлақтарға ұқсайды. Бұл аурумен негізінен картоп түйнегі жарақаттанады: клеткалардың қарқынды бөлінуінің (гиперплазия құбылысы) нәтижесінде түйнектердің бетінде өсінділер түзіледі. Саңырауқұлақтың көп клеткалы плазмодийі ұдайы клетка ішінде жетіледі. Қолайсыз жағдайлар туған кезде олардан сырты қалың қабықшамен қапталған цисталар түзіледі. Олар ұзық мерзім бойына (10 жыл және одан да ұзақ) топырақта сақталуы мүмкін. Ылғалды жерде цистадалардан дара талшықты зооспоралар өсіп шығады. Түйнектер (көбіне көзшелерінің тұсы) дара немесе қосарланған зооспоралармен зақымданады. Егер заладану дара зооспоралармен жүрсе жетілген плазмодийден түзілетін цисталар ұзақ сақталуға қабілетсіз (жаздық цисталар). Ал қосарланған цисталармен залалданса цисталар ұзақ сақталады. Тағы бір маңызды түр – қырыққабат, шалқан және басқа да крестгүлді тұқымдасына жататын өсімдіктердің қара сирақ ауруының қоздырғышы – Olpidium brassicae Dang. Аталған екі саңырауқұлақ та облигатты паразиттер қатарына жатады. Кеселдің жетілуі топырақтың ылғалдылығы жоғары болған жағдайда жүреді. Сондай-ақ олар үшін топырақ ерітіндісінің реақциясы қышқыл болуы қолайлы. Хитридиомицеттер қоздыратын аурулардан қорғауға бағытталатын басты бағыттар: ауыспалы егістік талабын сақтау: дақылдар бір танапқа цистілер тіршілігі жойылмай қайта отырғызылмауы тиіс; өндіріске ауруларға төзімді сорттарды енгізу; қышқыл топырақтарды ізбестеу (әктеу). жүктеу/скачать 3,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|