Лекция 1 Кіріспе. Невропатологияның пәні, мақсаты, принциптері мен әдістері. Жүйке жүйесінің құрылымы
жүктеу/скачать 1,53 Mb.
|
Лекция 1 Кіріспе. Невропатологияны п ні, ма саты, принциптері м
| Церебралдық астения – жүйке жүйесінің таусылып, қалжырауының көрініс алатын түрі. Бұл кезде барлық жүйке процестері әлсіреп, тежелуге бейімділік байқалады. Ликвор айналымының бұзылуы бас ауыруы, бас айналуы, лоқсу сияқты бірқатар симптомдарды шақырады. Қыртыс реактивтілігінің төмендеуі шартты-рефлекторлық қызметтің жүзеге асырылуындағы кейбір өзгерістерді дамытады. Бұл сабақ кезінде ойлаудың баяулығы, жадысының төмендеуі, тез шаршау түрінде анықталады. Бұл ең алдымен баланың жұмысқа қабілеттілігі мен оқудағы үлгеріміне әсер етеді. Сондықтан көмекші мектептерге балаларды іріктеу тәжірибесінде кейде диагностикалық қателіктер жіберіледі. Ондай кезде жүйке жүйесінің шаршап таусылуына байланысты баланың психикалық белсенділігінің уақытша әлсіреуі олигофрения сияқты ақыл-ой кемістігі ретінде қате бағаланады.
Дәрігерлер мен педагогтардың жұмысындағы аса маңызды жай – нағыз неврозбен сырқат балалар мен тәрбиелік-педагогикалық тұрғыдан бетімен кеткен балаларды ажырата білу. Балалардың осы екі тобында да жүріс-тұрысы мен тәртібінде ортақ белгілер байқалады: көңіл-күйінің тұрақсыздығы, ашуға бейімділік, өрескелдік, сотқарлық, оқу үлгерімінің нашарлығы және т.с.с. Алайда сыртқы ұқсастығына қарамастан олардың түп негізі және табиғаты әртүрлі. Салмақтылық, ұжымда өзін-өзі ұстай білу, өзінің өміріне өзі ие болу және көздеген мақсатына жету физиологиялық тұрғыдан айтарлықтай дәрежеде белсенді қыртыстық тежелудің дұрыс қызметіне байланысты. И. П. Павлов жүйке қызметінің бұл түрінің өте маңызды екендігін айтып, тежелу процесі қозуды «жұдырығында ұстайды» және үлкен ми сыңарларының қыртыстағы қожайын болып табылатындығын баса көрсеткен. Ерте жасынан ата-анасы, мұғалімдер балаға қандай қылықтарының дұрыс, ал қайсыларының бұрыс екендігін көрсетіп отырса, мақтап немесе есті түрде жазалап отырса, ең алдымен баланың сана-сезімі қалыптасады. Физиологиялық тұрғыдан тәрбиелеу процесі – бұл ең біріншіден шартты-рефлекторлық қызметті шынықтыру, тәртібінде қажетті стереотиптерді, белгілі бір әдеттер мен дағдыларды қалыптастыру. Сондықтан тәрбиелеу – әрқашан да белсенді әрекеттік процесс, оның жас жеткіншектің тұлғасын қалыптастырудағы маңызы орасан зор. Тәрбиелеу арқылы біз баланың жақсы қасиеттері мен мінезін дамытып, ал оның өмір жолында сәтті болуына кедергі жасайтын теріс қасиеттерін басып отырамыз. Бала басынан кешірген аурулар кейде ізсіз кетпей, жүйке процестерінің негізгі қасиеттерін өзгертеді. Соның нәтижесінде нейродинамиканың әртүрлі бұзылыстары пайда болуы мүмкін, ал мұның өзі баланың тәртібінде көрініс табады. Мұндай жағдайда біз жүйке жүйесі жағынан болатын қандай да бір патологияға байланысты балалар жүйкесінің тозуының алуан түрімен кездесе аламыз. Сонымен қатар өмірде өзінің тәртібіндегі теріс жақтарымен сипатталатын балаларды да жиі кездестіреміз. Олар дөрекі, ашуланшақ, өзін-өзі ұстай алмайды, оларға сабақ кезіндегі мұқиятсыздық тән, олардың еңбекке қабілеттілігі мен икемі нашар. Мұндай балаларға клиникалық-педагогикалық тексеру жүргізгенде ешқандай жүйке ауруларымен ауырмағандығы, жүйке жүйесін тоздырарлықтай басқа ешқандай себептердің болмағандығы анықталады. Осындай жағдайлар ең алдымен баланың отбасында жүйелі дұрыс тәрбие көрмегендігіне, ата-аналары оларға көңіл бөлмей, балалардың өз бетімен кетуіне байланысты. Сол себепті олардың сана-сезімі бейберекет түрде, қажет кезде түзету мен жөн сілтеусіз, яғни ересектер тарапынан белсенді араласуынсыз, ал кейде жаман жолға түскен жолдастарының ықпал етуімен қалыптасады. Мұндай бала шектен тыс мәпеленген жағдайда өсіп, кішкентай озбыр бастыққа айналады. Олардың тәртібіндегі теріс белгілер жүйке патологиясының нәтижесі ретінде мүлдем түсіндірілуі мүмкін емес, өйткені бұл – нашар тәрбиенің жемісі. Балалардың жүйке жүйесінің өзгерістерге бейімделу дәрежесінің жоғарылығы, қызметтердің бір-бірінің орнын басуының жақсы дамығандығы невроздық және невроз тәрізді әсерленістердің тез кері қайтуына көмектеседі. жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|