Лекция «12 жылдық білім беру жүйесі» Жоспар: 12 жылдық білім беру жүйесіне өту қажеттілігі 12 жылдық білім беру жүйесіне өту мәселелері

І Оқушыға көзқарас

Оқушыға қалай қарау, оқушыны қандай адамшы бағалаушы мүшенің біріне айналуы, сонымен бірге бағалаушы мен бағаланушы арасында өзара араластық күшейтіліп, бағаланушының тұлғалык, орнын көтеру қажет, сөйтіп бағалау белсенді ара-ластықта болып, өзара ой алмасатын, өзара тәрбиелейтін, өзара дамитын процеске айналады. Сонымен бір уақытта, өзара кеңесу барысында екі жақтың түсіністіктері мен белсенділіктері артып, достықта, тепе-тең дәрежеде және демократиялы бағалау байланысы қалыптасады да, ендігі жерде бағаланушы өзінің араласуымен ортақ шығарылған бағалауды ризалықпен қабылдайтын болады, бұл бағаланушының үздіксіз дамуын алға бастыратыны даусыз.

Процеске мән беріп, нәтижеге карай бағалау мен қалыптасу сипатындағы бағалауды езара уштастырып, бағалау көрсеткішін жанартуды жузеге асыру, нәтижеге мән беруді асыра дәріптеуге қара-ғанда процеске назар аударуға біртіндеп ауысу керек. Нәтижеге мән беретін аяқтау сипатындағы бағалау "өткенгі" бағалауды негізге алады. Ал про-цеске мән беретін қалыптасу сипатындағы баға-лау "болашақты" беіке алып, даму сипатындағы бағалауға мән береді. Дәстүрлі бағалауда оқушынын, ойлау процесін бағалау кемшіл болады да, олардың тек қорытындыға ғана мән беріп, процес-ке мән бермейтін жаңсақ таным мен әдетті оңай қалыптастырып алуына апарып соғады. Бұл жақсы идеялық моральдың қалыптасуына пайдасыз болуымен бірге, оқушының мәселе шешудеп икемділігі мен жасампаздығын да шектейді. Жақын жылдардан бері бағалау өзегін көптеген оқушылардын, білім жолындағы ізденіс процесіне, зерттеу процесі мен тырысу процесіне біртіндеп өзгертіп, оқушының әр оқу тоқсанындағы алға басу жағдайына назар аударыла бастады. Тек процеске мән бергенде ғана бағалауды оқушы дамуының аяқ алысына ішкерілей сәйкестендіріп, оқушылардың даму процесінде кезіккен мәселелері мен тырысу арқылы қол жеткізген жетістіктерін дер кезінде түсінуге болады. Осылай болғанда ғана оқушының жалғасты дамуы мен алға басуына өнімді түрде жетекшілік жасауға, бағалаудың да-муды алға бастырудағы рөлін сәулелендіруге бо-лады. Сапалық бағалау әдісі қалыптасу сипатындағы бағалауды мүмкіндікпен және шарт жағдаймен қамтамасыз етеді. Процеске назар аудару — аяқтау сипатындағы бағалау мен қалыптасу си-патындағы бағалауды өзара үштастырып, бағалау өзегін өзгертуді жүзеге асыру дүниедегі әрбір елдің дамуды бағалаудағы тағы бір ерекшелігі саналады.

II. Оқушыға көзқарас

Оқушыға қалай қарау, оқушыны қандай адам ретінде көру, оқушыға қандай позиция үстау қажет деген нәрселер тәлім-тәрбие теориясы мен прак-тикасындағы маңызды мәселелердің бірі болып келеді. Оқушыға дүрыс көзқарас орнатқанда ғана оларды нақты бағалауға, олардың дамуын алға бастыру мүмкіндігіне ие болуға болады.

Қазіргі дәріптеліп отырған оқушыға нақты көзқарас төмендегідей:

1. Оқушы — дамушы адам.

(1) Оқушы жан дуниесінің дамуында заңды-лық болады.

(2) Оқушы — дамудың орасан зор көмескі күшіне ие.

(3) Оқушы — даму процесіндегі адам.

2. Оқушы — өзгеше адам (1)0қушы — кемел адам.

(2) Әрбір оқушыда өзіндік өзгешелік болады.

(3) Оқушылар мен үлкен адамдар арасында зор айырмашылық болады.

3. Оқушы — өз алдына маңызға ие адам. (і)Әрбір оқушы муғалім санасынан тыс, дербес, мүғалімнің қалауына бағынбай өмір сүреді.

(2) Оқушы — оқудың түлғасы.

(3) Оқушы —құқықты түлға. Оқушыны қүқықты түлға ретінде қарау көқғарасы — демократиялы, ақылақты, заңды тәлім-тәрбие қатынасын қалыптастыратын негізгі алғышарт. Бүл көзқарас-ты күшейту — заман талабы.