Пәні, тобы: Физика ББ 109-19
Лекция №4: Ампер күші. Электроқозғалтқыштың әрекет принципі. Магнит өрісінің қозғалыстағы зарядқа әсері. Лоренц күші З/ж №5. Магнит өрісінің токқа әсерін бақылау Электромагниттік индукция заңы. Өздік индукция. Магнит өрісінің энергиясы.
Жоспар:
Ампер күші.
Электроқозғалтқыштың әрекет принципі.
Магнит өрісінің қозғалыстағы зарядқа әсері.
Лоренц күші.
Ампер заңы – бір-бірінен белгілі бір қашықтықта орналасқан өткізгіштердің шағыш кесіндісі бойымен өтетін екі токтың өзара механикалық әсерлесу заңы. 1820 жылы француз физигі А.М. Ампер (1775-1836) ашқан. Ампер заңынан параллель екі өткізгіш бойымен ток бір бағытта жүрсе, олардың бір-біріне тартылатындығы, қарама-қарсы бағытта жүрсе, бір-бірінен тебілетіндігі шығады. Ампер заңы бойынша тогы бар өткізгіштің шағын кесіндісіне (Δl) магнит өрісі тарапынан әсер етуші механикалық күштің (F) шамасы мына өрнек арқылы табылады:
F=kIΔlBsinα,
мұндағы α – Δl мен B (магнит индукциясының векторы) бағытының арасындағы бұрыш, k – пропорционалдық коэффициент (Гаусс жүйесінде k=1/c, Бірліктердің халықаралық жүйесінде k=1), I - өткізгіштегі ток күші.
Түрлендірілген Ампер заңы түрі {\displaystyle F_{A}=IBLsin\alpha =q_{0}n{\bar {v}}_{b}BLsin\alpha }. Алынған нәтижені {\displaystyle S} көлденең қима арқылы өтетін бөлшектердің {\displaystyle N} жалпы саны арқылы жеңіл өрнектеуге болады {\displaystyle N=nV=nSL}, сонда {\displaystyle {\vec {F}}_{L}=q_{0}{\bar {v}}_{0}Bsin\alpha }. Ампер күші дегеніміз - магнит өрісінде қозғалып жүрген {\displaystyle N} зарядталған бөлшектерге әрекет ететін жалпы күш. Сонда зарядталған бір бөлшекке әсер ететін күш.
Магнит өрісі қасиеттерінің бірі ол тогы бар өткізгішке әсер етеді. Осы әсерлесу бағынатын заң француз физигі Андре Мари Ампермен (1820) тәжірибе жүзінде дәлелденді.
Магнит өрісіндегі тогы бар өткізгіштің түзу бөлігіне әсер ететін күш, магниттік индукцияның шамасына (В), бөліктің ұзындығына (l), ток күшіне (I) және токтың бағыты мен индукция векторының арасындағы бұрыштың () синусына тура пропорционал:
FА = BlIsin . (1) Ампер күші өткізгішке де, магниттік индукцияның векторына да перпендикуляр. Бұл перпендикулярдағы бағыт сол қол ережесі бойынша анықталады (1-сурет).
1-сурет. Ампер күшінің бағыты
Достарыңызбен бөлісу: |
