Лекция «Биологиялық факторлардың» санитарлық гигиеналық сипаттамасы. Микроорганизмдердің тірі және инактивирленген клеткалары. Инфекциялық процесс және иммунитет туралы түсінік
жүктеу/скачать 0,97 Mb. Pdf көрінісі
|
Сыдыкбекова Р.К.-4
| Экзотоксиндер
сыртқы ортаға микробтық жасушамен бөлінетін өнімдер. Кейбір экзотоксиндер ауру тудыруы мүмкін – бірақ ол токсинді өндіруші организмге түспеуі мүмкін. мысалы - Clostridium botulinum – өндіретін ботулин. Экзотоксиндердің продуценттеріне Clostridium tetani бактериялары – тырысқақ ауруының қоздырғыштары, Clostridium perfringens - газ гангренасы, Bacillus anthracis - сібір жарасының қоздырғышы және т.б. жатады. Барлық белгілі экзотикалық токсиндер негізінен каталитикалық қасиеттерге ие, жасушаның ферменттік жүйелеріне әсер ететін жоғары молекулалық белоктар болып табылады. Экзотоксиндер термолабильді, жоғары уыттылыққа ие. Токсиндер тобына ішек таяқшасымен және басқа да кейбір бактериялармен түзілетін төмен молекулалық пептидтер (энтеротоксиндер) жатады. Соңғы жылдары " Модулиндер "деп аталатын токсиндердің жаңа класы анықталды. Модулиндер макроорганизмге жанама әсер етеді. Бактериялардың клетка қабырғасының компоненттеріне әсер ете отырып (гликопротеидтер, липопротеидтер, ақуыздар), олар эукариотты клеткаларға уытты әсер ететін цитокин - белоктар мен гликопротеидтердің түзілуін индукциялайды. Бірқатар бактериялардың модулиндері патогендіктің жалғыз факторы болып табылады, мысалы, ішек таяқшасы тобының бактериялары - иерсинийде. Саңырауқұлақтардың патогенезі олардың бірқатар физиологиялық қасиеттерімен ерекшелінеді: • қоршаған ортаға табиғи биополимерлердің гидролизін жүзеге асыруға қабілетті экзоферменттер кешенін өндіруге қабілеті; • токсиндерді, афлатоксиндер мен басқа да биологиялық белсенді заттарды синтездеуге қабілеттілігімен; • олардфың өсуінің ерекшелігі – гифалардан клеткалардың өсуінен мицелийдің пайда болуымен; • қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына төзімді спораларды түзу қабілеті. Шартты патогенді саңырауқұлақтар қоздырған жұқпалы ауруларды микоздар деп атайды. Микоздар ағзаның иммунореактивтілігінің төмендеу көрсеткіші болып табылады. Мысалы, аспергиллез, пенициллиоз, кандидоз және басқалары иммунитет тапшылығы кезінде индикаторлық патология ретінде қарастырылады. Микоздар, зақымданудың таралуына байланысты төрт топқа бөлінеді: • ішкі мүшелерді зақымдайтын және түрлі макроорганизм ұлпаларын процеске қатыстыратын жүйелі немесе терең микоздар; • тері асты клетчатка мен сүйек зақымдалатын терілік микоздар; • эпидермис, шаш және тырнақ зақымдалатын эпидермомикоздар; • тек шаш пен эпидермистің беткі мүйіз қабаты зақымдалатын беттік микоз |