сурет. Диаметр мен жылдамдықтың қаржыға әсері

Ең тиімді және үнемді жылдамдық пен құрылыс және пайдалану құндар графигінің ең төменгі нүктесіне (суретте «а» нүктесі) сәйкес келеді.

Жобалау институттарының практикасында және сумен жабдықтау жүйелеріне арналған жұмысытарда орташа тиімді жылдамдықты 0,7...1,5 м/с аралығында алуды ұсынған.

Ең экономикалық тиімді диаметрді профессор Л.Ф. Мошнинның ұсынған «шекті экономикалық шығындар» кестесі бойынша анықталған ыңғайлы.

Экономикалық фактормен сипатталатын белгілі құрылыс және пайдалану жағдайларында әр диаметрге оның тиімділігін білдіретін шекті шығын тура келеді.

Сумен жабдықтау жүйесі құбырларының диаметрлерін олардың кез келген пішіні (конфигурация) мен су берілу жағдайлары үшін аналитикалық жолмен анықтауға болады. Мұнда техникалық-экономикалық есептеу мақсаты екі түрлі болуы мүмкін. Арын белгісіз жүйеде сорғыштармен су жібергенде есептеу құрылыс және пайдалану қаражаттары төмен болатын қбырлар диаметрлерін анықтаудан тұрады.

Ал егерде жүйеде арын белгілі болса, онда техникалық-экономикалық есептеу мақсаты сол берілген арынды толық пайдалана алатын құрылыс құны арзан құбырлардың диаметрлерін іздеуден тұрады.
1.5 Құбырлардағы арынның жоғалуын анықтау
Сыртқы су құбыры торабында үйкеліске ұзындық бойнша керек арын жоғалуын анықтайды да, қалыпты бөлшектер мен арматуралардағы меншікті арын жоғалу шамасы аз болғандықтан оны есепке алмайды.

Құбырлардағы арын жоғалу шамасы ұзындыққа пропорционал және құбырлардың диаметріне, шығынға, ағу жылдамдығына, құбырлардың кедір-бұдырлық дәрежесі мен сипатына және олардың гидравликалық қайсыбір аймақта жұмыс атқаруына байланысты болады.

Бірақ су құбыры жүйелерінде есептеуге қолайлырақ болатын мына формула қолданылады