Лекция конспекті «Машина жасау өндірісінің технологиялық үрдістері»
жүктеу/скачать 8,02 Mb.
|
Теория 2
| Электр импульсті өңдеу. Электр импульсті өңдеу процесі электр ұшқынды өңдеу сияқты металдар электрод арасындағы пайда болатын
174 – сурет. Электр импульсімен өңдеу білдегінің сұлбасы электр разрядтарының балқытуына негізделген. Екеуінің негізгі айырмашылығы, электр импульсті білдекте конденсатор болмайды. Конденсатор орнына білдекте импульс генераторы орнатылған (174-суреттегі сұлбада импульс генераторы ретінде түрлендіргіш және селенді түзеткіш 2 көрсетілген). Түрлендіргіш айнымалы токтың жиілігі мен кернеуін түрлендіреді. Ол жиілігі секундына 50 период жасайтын кернеуі 380 в зауыттық желіге жалғастырылады. Түрлендіргіштің сыртқа шығатын қысқышында кернеу төмендеу яғни 50 в жоғары секундына 490 период жоғары жиілікті ток аламыз. Селенді түзеткіш 2 токты бір жақты ғана өткізеді. Сөйтіп бір секундта 490 импульс аламыз. Бұлайша бөлшек мен электродтың 3 арасында электр разряды жүреді. Электродты қысқа тұйықталдыкенн сақтау үшін бөлшекға беріліс бағытында тербелмелі қозғалыс беріледі. Электр импульсті өңдеудің электр ұшқынды өндеуден айырмашылығы электр импульсті өндеуде бөлшек электр тізбегінің катодымен қосылады, ал электрод-аспап анодпен қосылады. Электр импульсті өңдеуде электр-аспап мыстан немесе алюминий қорытпасынан, шойыннан және т. б. жасалады. Ең жақсы нәтиже көрсететін электрод — И9 және В1 маркалы көмірлі-графитті электрод. Электродтардың ортасы ретінде суды, трансформатор майын т. б. қолданылады. Электр импульсті әдіспен үлкен ауданды беттерді, фигуралы пішінді терең беттерді тесуге, тесік және т. б. жасауға болады. Электр импульсті өңдеу электр ұшқынды өңдеуден экономикалық тиімді және өнімді екенін айта кету керек. а – электрохимиялық еру, қабыр-шықтың пайда болуы және оны дискімен қырнау, б – дискімен дайындама бетінің кедір-бұдыры арасында қабыршақ жарылып электр эрозиясы пайда болды: 1 – пленка, 2 – диск, 3 – жұмыстық сұйық, 4 – бұйым. 175 – сурет. Анодты-механикалық өңдеуде болатын процестер сұлбасы: 13.3. Анодты-механикалық өңдеу Анодты-механикалық тәсілмен өндеуді совет ғалымы В. Н. Гусев ашты. Бұл тәсіл дайындамаларды кесу үшін, қатты қорытпадан жасалған кескіш аспаптарын ұштау және ажарлау үшін штамптарды жете өңдеу және т. б. қолданылады. Металды анодты-механикалық өңдеу тәсілінің мәні сол, өнделетін бөлшекды оң таңбалы ( + ) полюске, ал аспапты сол таңбалы (—) тұрақты ток көзіне қосады. Аспап пен өңделетін бөлшектің аралығына электр тогын нашар өткізетін, өңделетін бөлшекдың бетіне пленка құрайтын арнаулы сұйық құйыдады. Аспап өңделетін бөлшек бетімен участок бойынша жылжыйды да қабыршықтың едәуір бөлігін оңай сырып тастайды. Сонан соң қабыршық қайта пайда болады, ал олар бөлшекды керекті форма мен өлшемге келтіргенше сыдырып тасталып отырылады. 176 – сурет. Металды анодты-механикалық әдіспен кесу білдегі Анодты механикалық өңдеуде электр режиміне байланысты бөлшекдардан металл қабаттарын алудың әр түрлі процестері туып отырады. Ток көзінің тізбегіндегі шамалы кернеуде металдың, электр механикалық (анодтық) еру процесі басталады (175 сурет), ал ток күші мен кернеу жоғары болған жағдайда электр тогының жылулык әсері артады. Соңғы жағдайда өңделу беттерінде металдар балқиды және оларды сырып алу жылдамдығы металдардың электр химиялық еруіне қарағанда тым жедел өседі (175-суретті кара). Сонымен, анодты-механикалық тәсіл электр тогының электр химиялық және жылулық әсеріне негізделген. 176-суретте металдарды анодты-механикалық кесу білдегінің сыртқы бейнесі көрсетілген. Кесілетін шыбық 2, тұтқаның 7 көмегімен қысқышқа бекітіледі. Болат табағынан жасалған диск өз осінен 6 бұрыла алатын маятникке 5 орналасқан оське бекітілген. Маятникті бұру арқылы керекті берілісті алуға болады. Диск айналу қозғалысын ременнің көмегімен электр двигательден алады. Жұмысшы сұйық арнаулы насос арқылы соплоға 3 беріліп, каробкада жиналады. Дискінің айналу жылдамдығы әдетте 12 + 20 м/сек тен. Ток кернеуі 10 + 30 в, ток күші кесілетін темір шыбықтың диаметріне (мөлшеріне) байланысты алынады. Диаметрі 10—20 мм дайындамаға күші 20—40 а ток керек болса, ал диаметрі 200+250 мм болғанда — 350 + 400 а керек. Дискілер маркалары 10, 15, мыстан болат табақтардан жасалынады. Жұмысшы сұйық электролит ретінде калий немесе натрий силикатының (сұйық шыны) судағы ерітіндісі пайдаланылады. Кескіш аспаптарды анодты-механикалық әдіспен ұштау үш түрлі өңдеудің нәтижесінде іске асырылады: шала өңдеу, ажарлау және жетілту (өңдеу процесін аяқтау). Бұл өңдеулер аспаптарды алмастан электр режимін өзгерту арқылы сол бір білдекте орындалады. Шала өңдеу 15—20 в кернеумен жүргізіледі. Бұл тереңдігі 1 — 1,5 мм қабатты сырып алуға мүмкіндік береді. Ажарлау 12—15 в кернеуде жүргізіледі, сырып алынатын металл қабаты 0,1 мм-ден аспайды. Жетілту кезінде 8—10 в кернеумен тереңдігі 0,01—0,03 мм металл қабаты алынады. Жете өңдеуде бет тазалығының дережесі жоғары болады. Қайраушы аспап 3 оң таңбалы тұрақты ток көзіне жалғасқан қысқышқа 4 бекітіледі (177-сурет). Аспап тез айналатын құрылымдық болаттан, мыстан немесе шойыннан жасалған диск 1 арқылы қайралады. Қайралушы құрал мен дискінің түйіскен жеріне сопло 2 арқылы жұмысшы сұйық беріледі. 177 – сурет. Аспаптарды анодты-механикалық әдіспен (аспап) ұштау сұлбасы Анодты-механикалық кесуде еңбек өнімділігі 1,5 есе артады, сондай-ақ кескіш қатты қоспамен жабдықталған аспаптарды өңдеуде, олардың беріктігі 1,5 есе жоғарылайды. 13.4. Металдарды өңдеудегі химия-механикалық әдістер Металдарды өңдеудегі химия-механикалық әдіс деп, металл бетіндегі бөлшектердің бұзылуы мен бөлінуі электр тогының әсерімен емес, металдың өңделу аймағындағы болатын химиялық реакциялардың әсерінен және сол аймақта пайда болған жарамсыз ұнтақтарды механикалық әрекетпен кетіруді айтады. Металды химия-механикалық әдіспен өддеуді үш топқа бөлуге болады: жүктеу/скачать 8,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|