Лекция тақырыбы: Қарым-қатынастың интерактивті жағы Лекцияның мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 309,84 Kb. Pdf көрінісі
|
№11 лекция
| Манипуляциялау
- мінез-құлықты басқару үшін иллюзиялар мен жағдайлар жасау арқылы адамдардың кӛп санын (ұжымдарды, қауымдастықтарды) басқару тәсілдерінің бірі. Бұл әсер адамның психикалық құрылымдарына бағытталған, жасырын жүзеге асырылады және мінез-құлқына бақылау орнату, белгілі бір топтағы адамдардың түсініктерін, пікірлерін, ниеттерін және мақсаттарын ӛзгерту арқылы манипуляция объектісін таңдауға бас бостандығынан айыру міндетін қояды. Бұқаралық сананы манипуляциялау психологиялық операциялар мен ақпараттық соғыстың негізгі элементі болып табылады. С. Г. Кара-Мурзаның монографиясында кӛрсетілгендей, манипуляцияның белгілері: тіл, эмоциялар, сенсациялық және жеделдік, қайталау, бӛлшектеу (парцелляция), контекстен алып тастау, хабарлама кӛзінің тоталитаризмі, шешімнің тоталитаризмі, ақпарат пен пікірдің араласуы, беделмен жасыру, стереотиптердің белсендірілуі, пікірлердің декогеренттілігі және т.б. болуы мүмкін. XX ғасырда бастапқы анықтаудың саяси толықтығымен "манипуляция" термині қоса берілген құбылыстар шеңбері (техн., медиц.: "арнайы ниетпен, арнайы мақсатпен, қолмен басқару сияқты нысандармен жұмыс істеу") кеңейді. "Ол БАҚ-қа және халықтың психикалық жағдайын және т. б. болжауға бағытталған саяси іс-шараларға қатысты қолданыла бастады. Сәйкесінше психологиялық әдебиетте "манипуляция" терминін түсіну де түзетілді. Бұдан бұрын белгілі екі мәннен басқа (біріншісі техникадан алынған және инженерлік психология мен еңбек психологиясын қолданады; екіншісі — манипуляция локомоцияға қарсы қойылған этологиядан), 1960 жылдан бастап психологтар оны — тұлғааралық қарым — қатынастарды талдау шеңберінде-саяси еңбектердің контекстінен үшінші мағынада қолдана бастайды. "Манипуляция "ұғымын" суық соғыста "екі басты жау да бір уақытта белсенді пайдаланған. Адам айналасындағылармен ӛзара іс-қимыл жасай отырып, басқа адамдардың санасымен ӛзара іс-қимыл жасайды, сондай-ақ олардың мінез-құлқына әсер етеді, бірақ саналы манипуляция манипуляция ӛзіне манипуляцияның мақсатын қойған сәттен басталады. Бүгінгі таңда "манипуляция" ұғымы кӛп жағдайда идеяларды, ойлар мен ұғымдарды сана-сезімге енгізу арқылы адамдардың мінез-құлқын бақылау, нысаны мен мазмұны бойынша арнайы дайындалған ақпаратты жаппай тарату арқылы әлемнің когнитивті бейнесін қалыптастыруда. жүктеу/скачать 309,84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|