Әр елдердегі орта жастағы адамдардың психологиялық ерекшеліктерін
зерттеу әртүрлі нәтиже береді. Осы саладағы ең танымал жұмысты орта
жастағы адамның үйлесімді дамуына қатысатын әлеуметтанушы және JD және
KT стипендиаты Рональд Кесслер ұсынды (MIDMAC, Орта өмірді табысты
дамыту жөніндегі Foundation Research Network), сондай-ақ Мичиган
университетінің Әлеуметтік зерттеулер орталығының (Әлеуметтік зерттеулер
институты) ғылыми жобаларының бас менеджері.
Р.Кесслер былай деп есептейді: «Бәрі де орта жастың өмірдің ең жақсы
уақыты екенін көрсетеді. АҚШ халқының статистикасын зерттей отырып, сіз
адам үшін ең жақсы жас - 50 жас деген қорытындыға келесіз.
Сіз әлі қарттықтың дерті мен дертіне алаңдамайсыз, енді сізді жастардың
уайымы азаптамайды: мені біреу жақсы көре ме? Мен өз жұмысымда табысты
бола аламын ба?
Жалпы күйзеліс деңгейі төмен: депрессиялық және мазасыздық жағдайла-
рының саны шамамен 35 жаста минимумға жетеді және өмірдің жетінші онкүн-
дігінің соңына дейін өспейді. Сіз саусыз. Сіз белсендісіз... Отбасылық қарым-
қатынастарыңыз жақсы жолға қойылған, ажырасу ықтимал-дығы өте төмен.
Өмірдің ортасы - сіз ұмтылған «дәл нәрсе». Уақытыңды болуға емес, болуға
арнай аласың».
Р.Кесслердің көзқарасын бөлісетін зерттеушілер орта өмір дағдарысы
ережеден гөрі ерекшелік деп санайды. Адамдардың басым көпшілігі үшін атақ,
байлық, жеке жетістік және сұлулық туралы жастық армандар шынайы
үміттермен алмастырылғандықтан, орта жасқа өту тыныш және тегіс өтеді.
Орта жастағы адамдарда бұл процестің мәні неде? Мұндай қайта
бағдарлау, ең алдымен, өздеріне ұқсас мақсаттар қоятын және ұқсас кәсіби
қызметте нәтижелерге қол жеткізетін адамдармен салыстыруды қамтиды. Оның
үстіне, К.Рифф айтқандай, «психикалық денсаулығыңыз қаншалықты жақсы
болса, соғұрлым сіз өзіңізді төмен сезінетін адамдармен салыстыра алмайсыз».
Психикалық сау адам есейген шағында қандай да бір қиындықтарды бастан
кешіріп, өзін жағдайы нашар адамдармен жиі салыстырады.
Орташа есейген кезеңнің негізгі ерекшеліктерінің бірі - адамның өз жасын
бағалаудағы шектен тыс субъективтілігі. Дегенмен, бұл психологиялық және
биологиялық деңгейде ешқандай өзгерістер жоқ дегенді білдірмейді. Өзгерістер
орын алады және жеке салада өзгерістерге әкеледі.
Орташа кәмелеттік жасқа жеткен адамдарда психофизикалық функция-
лардың сипаттамаларының салыстырмалы түрде төмендеуі байқалады. Деген-
мен, бұл адамның танымдық сферасының жұмысына әсер етпейді, оның
өнімділігін төмендетпейді, оның еңбек және шығармашылық белсенділігін
сақтауға мүмкіндік береді. Демек, жасөспірімдік кезеңде интеллектуалдық
дамудың шыңына жеткеннен кейін төмендеуі туралы күтуге қарамастан,
адамның жеке қабілетінің дамуы бүкіл орта жаста жалғасады. Бұл әсіресе
адамның еңбек қызметімен және оның күнделікті өмірімен байланысты
адамдарға қатысты.
Достарыңызбен бөлісу: