Лекция 15 Химиялық қосылыс түзбейтін екі компонентті жүйелердің балқу диаграммасы. Дәріс жоспары;
1. Екі компонентті жүйе
2. Екі компонентті жүйелердің балқу диаграммасы
3. Қатты ерітінді түзетін екі компонентті жүйелердің балқу диаграммасы
4. Қатты ерітіндінің үзіксіз қатьарын түзетін жүйелердің балқу диаграммасы
5. Қатты ерітіндінің үзікті қатарын түзетін жүйелердің балқу диаграммасы
Екі компонентті немесе бинарлы жүйелер үшін гиббстің фазалар ережесі жалпы түрде былай жазылады:
Е = 2 – ф + 2 = 4 – ф
Т – теңдікте бір мезгілде төрт фаза болатын болса жоғарыдағы теңдеу бойынша жүйе инвариантты болады (ф=4; Е=0). Төрт фазалы т – теңдікті көрсететін нүктені төрттік нүкте деп аталатын жүйеде үш фазаның т – теңдігі болса, ондай жүйе моновариантты (ф=2; Е=2); бір фаза болса травариантты (ф=1; Е=3) болады.
Екі компонентті жүйелердің күйін анықтайтын параметрлердің жалпы саны үшке тең, олар1, т және бір компоненттің С-сы Х1 мұндағы Х1 – компоненттің массалық немесе мольдік үлесі. Жүйенің фазалық күйін осы үш параметрдің байланысын беретін үш өлшемді көлемдік диаграммамен көрсетуге болады. Кеңістіктегі x,y,z – осьтерінің х – осіне (абцисса осі) жүйе құрамын, y пен z осьтеріне температура мен радиусы саласы. Жүйенің құрамы компоненттердің массалық немесе мольдік үлестермен алынады.
Сонымен қатар, жазық диаграммалар арқылы температура мен жүйе құрамы арасындағы (р=const) немесе қысым мен жүйе құрамы арасындағы байланыс (т=const) бейнеленеді. Р-ң немесе Т-ның тұрақты жағдайдағы фазалар ережесі былай жазылады.
Е = 2 - ф + 1 = 3 – ф
