Лекция тезистері 2 кредит
жүктеу/скачать 1,07 Mb. Pdf көрінісі
|
Психология
| жеке
қатынастар атанып, ал ара қатынас тұтастай жүйелiкке сүйенiп, екi, одан да көп адамдардың сипаттамасы ретiнде қабылданса,
деп аталады. Тең құқықты қатынастар - қатынас мүшелерiнiң құқтары мен мiндеттерi теңгерiлген жерде, ал
қатынастар құқтары мен мiндеттерi бiрдей болмаған жағ-дайларда қалыптасады. Адамдар арасында қарама-қарсылық болмай, өз-ара терең сыйластық жайлаған ортада
қатынастар нышан бередi. Топ iшiнде кейбiр тұлғалардың ұнамды ниеттерi екiншi бiреулердiң келеңсiз ниеттерiмен тоғысқан шақтарда қарама-қарсылықты қатынастар бой тiктейдi. Адамдардың бiр-бiрiне деген өшпендiлiгi болған жерде
жанжалды қатынастар өрбидi. Адамдар арасындағы, тiптi кейде бiр тұлғаның да бойынан көрiнетiн адамдық қатынастар түрi мiне осын-дай. Бұл қатынастардың бәрi өмiрде адамдардың бiр-бi-рiне беретiн бағалары мен мiнездемелерiнде, әр адам-ның басқаға бағытталған iс-әрекет, қылығында, өзара бай-ланысқан ойы мен сезiмiнде көрiнiс бередi. Түрақты да келелi қатынастар жүйесi қалыптаспа-ған ортада адамның өрелi өмiр сүруi өте қиын, себебi әр-бiр жеке адамның да, топ пен ұжымның да қоғамдағы болмысын осы қатынастар айқындайды. Балалық шақта орныққан адам аралық қатынастарға орай адам азамат-тық қасиеттерiн тiктейдi. Ересектердiң төңiрегiндегiлер-мен қатынасынан сол ортаның көңiл-күйi айқындалып, алға қойылған мұрат-мақсаттардың сәттi орындалуы не кедергiге ұшырауы мүмкiн. Адам аралық қатынастардан туындайтын ең қиын да қолайсыз құбылыс - бұл
қоғамнан алас-талу, яғни кейбiр адамдардың көпшiлiк арасында сыйым-сыздығынан ұжымдық қатынастан шеткерiлеп қалуы. Мұн-дай адамдар көпшiлiктiң жек көрушiлiгiне тап болып, на- зардан тыс қалады, еленбейдi. Осыдан өзi қатарлардан оң қатынас таба алмай, ақырында адамгершiлiк қасиет-терiнен айырылып, қауымдық өмiр тiршiлiгiнен айрылған-дар да кездеседi. Адам аралық қатынастардың ерекшелiгi - олардың эмоционалды болуында. Адам өзi тектеспен араласа отырып, бiр-бiрiне болған айрықша сезiмдер мен ықлас-тарға кезiгедi. Жеке аралық қатынастар, әдетте, субъек-тив сипатта болып, әр адамның шын мәнiндегi тұлғалық оң не терiс қасиеттерiне сай келе бермейдi. Олар әрқа-шан адамның көңiл-күйiне байланысты, бiр адамның екiн-шiсiне деген сезiм толғанысының ауысуымен өзгерiске келiп тұрады. Көңiл-күйдiң бiр сәттiк болуынан, жеке қа-тынастар құбылмалы келедi: бүгiнгi тәп-тәуiр сыйлы қатынас күн өтпей-ақ керi сипатқа енуi баршаға аян құбы-лыс. Қызметтiк қатынастар жеке қатынастарға қарағанда бiршама тұрақты, олар, әдетте, көңiл- күйге байланыс-ты өзгере бермейдi. Мұндай қатынастардың әрбiр тұлғаның көңiл-күйiне бағына бермейтiндiгiнен, оларды
қатынастар деп те атайды, яғни мұндай өзара байла-ныстар қатынасқа түскен адамдардың әрқайсысының жеке ерекшелiктерi мен психологиялық кейпiне тәуелдi бол-мауы қажет. Бiрақ өмiрде жеке және қызметтiк қатынастар өз-ара кiрiге байланысқан, сондықтан оларды нақты айы-рып, таза күйiнде қарастыру мүмкiн емес. Бiрiншiден, әр адам өзiнiң даралығымен қызметтiк қатынастарға әрқашан ерекше мән мен сән берiп отырады; екiншiден, әрқандай тұлға нақты қатынастарға өзiнiң жеке ниет, ой, толғаныс және сезiмдерiмен кiрiседi, ал бұлардың бәрi адамның басқалармен болған қызметтiк қатынасына әсе-рiн тигiзбей қоймайды. Адамдар арасындағы жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|