5. Мотивацияның психологиялық теориялары: Мотивтi адамның белсендiлiгiнiң себептерi
ретiнде түсiндiрудiң алғашқы талпыныстары антикалық дәуiрден басталады. Аристотель өзiнiң “Жан
туралы” трактатында жан функцияларының iшiнен “бiр нәрсеге” деген немесе “бiр нәрседен” адамның
ұмтылысын бөлiп көрсетедi. Платон мотивтердiң шиеленiсiн жанның ақылды бөлiгi мен ашкөз бөлiгi
арасындағы күрес ретiнде қарастырады. Мотивация туралы теориялар ежелгi грек философтары мен
теологтары iлiмдерiндегi
рационализм және ирррационализм бағыттарымен бiрге дамыды. ХIХ
ғасырдың ортасына дейiн ықпалы басым болған рационалистiк позициясы бойынша, адам жануарларға
еш қатысы жоқ ерекше жаратылыс ретiнде қарастырылды. Тек адам ғана сана, ақыл-ой, ерiк-жiгерге ие
бола алады. Бұл бағыт бойынша мотивацияның қозғаушы күшi- адамның ақыл-ойы мен санасы және
еркiмен байланысты.
Иррационализм негiзiнен жануарлар әлемi туралы iлiм болды. Мұнда жануардың
адамнан ерекшелiгi оның жүрiс -тұрысы ерiксiз, санасыз, биологиялық Жоспарда жүзеге асып,
органикалық қажеттiлiктерге сүйенедi.
Мотивация туралы психологиялық теориялардың дамуында ХVII-ХVIII ғасырда жоғарыдағы
аталған идеялар (рационалистiк, иррационалистiк) негiзiнде құрылған екi теорияның маңызы зор болды.
Бiрiншi, адам iс-әрекетi мен жүрiс-тұрысын рационалистiк тұрғыда түсiндiрушi
