рудың ауызекі шежіресі (устная хроника), бір аймақта болған оқиғаның әңгімесі.
Аңыздардың сюжеті көп жағдайда ұлттық қана болады, бір елдің аңызы екінші елге
ауыспайды, түптеп келгенде аңыздың басым негізгі аймақтық (локальный) қана болады.
Аңыз әңгімелер жанрлық жағынан үшке бөлінеді.
Топонимикалық аңыздар
жер-су, елді мекен, тау-тас, өзен-көл туралы айтылатын
әңгімелер. Мазмұнына қарай топонимикалық (мекендік) аңыздар дала және қала аңыздары
болып бөлінеді. (Ертедегі қалалар атаулары туралы аңыз әңгімелер. Жер-су атауларына
қатысты қазақтың әңгімелері бар екендігін еске ұстау қажет).
Тарихи аңыздар
тарихта болған ірі тұлғалар жөніндегі әңгімелер екені мәлім.
Тарихи аңыз сюжеті шағын, басты қаһармандары тарихи адамдар болып келеді. Асан
қайғы, Алдаркөсе, Қожанасыр, Абылай, Жошы, Қасымхан, Есім хан т.б. Тақырыптық
жағынан бірнеше дәуірлерге бөлуге болады.
Күй аңыздары –
белгілі сазбен орындалатын, халық төлтума музыкалық өнеріндегі
әйгілі күйлердің шығу жөніндегі әңгімелер. «Ақсақ құлан», «Бозайғыр», «Нар идірген»,
«Дүние қалды» т.б.
Негізгі әдебиет:
1.[1.8:2]; 2.[1.8:3]; 3.[1.8:1]; 4.[1.8:6]; 5.[1.8:8]; 6.[1.8:7]; 7.[1.8:19];
8.[1.8:21]
Қосымша әдебиет:
1.[1.8:12]; 2.[1.8:17]; 3.[1.8:20]; 4.[1.8:7]; 4.[1.8:5]
№10лекция тақырыбы:
Батырлық жырлар
ХІ апта. 5 кредит- сағат.
Лекция тезисі:
Қазақ халық поэзиясының ең бір көркем, ең көлемді саласы - эпостық
жырлар. Тақырыптық жағынан қазақ эпосы үлкен он салаға жіктеледі. Жанрлық
жағынан эпостық мұраларымыз төмендегіше бөлінеді.
Дастандар
- қаһармандық дастандар, ғашықтық дастандар, хикаялық дастандар, діни
дастандар, әлеуметтік-сүйіспеншілік дастандар, ертегілік дастандар болып алты түрге
бөлінеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
