Лекцияның мазмұны -тақырып. ЕҚта туралы Қазақстан Республикасының заңы
жүктеу/скачать 482,3 Kb. Pdf көрінісі
|
Лекция ЕҚТА (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің 10 қараша 2006 жылғы № 1074 арнайы қаулысы
- ЮНЕСКО -ның бүкіл Әлемдік табиғи мұралар тізімінде тіркелген Ақсу-Жабағылы қорығы
| мемлекеттік табиғи қорықтар
болып есептелінеді. Табиғи қорықтарға бөлінген аймақтарда ешқандай да шаруашылық жұмыстар жүргізілмейді.Қорық аумағында арнайы мамандығы бар ғылыми қызметкерлер ғылыми зерттеу жұмыстарымен шұғылданады. Қорық аумағында кездесетін барлық табиғат байлақтары жан-жақты ғылыми тұрғыда зерттеледі.Cондықтан да, мемлекеттік табиғи қорықтар ғылыми мекемелер қатарына жатқызылады. Қорықтарда ғылыми қызметкерлердің зерттеу жұмыстарының қортындылары арнайы ғылыми жинақтарда үнемі жарияланып тұрады. Елімізде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың (ЕҚТА-дың) жеке топтарының тізімі,жер көлемі және орналасқан әкімшілік орындары туралы деректер қайта қаралып, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 10 қараша 2006 жылғы № 1074 арнайы қаулысы бойынша қайта бекітілді. 3-тақырып. Еліміздегі бүкіл әлемдік және республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи қорықтар. Р/с Атаулары Ұйымд ас- тырылғ ан жылы Жер көлемі (гa. есе- бімен) Қорғалатын табиғи нысандар Орналасқан жері 1 Ақсу- Жабағылы 1926 131934 Талас Алатауының экологиялық жүйелеріндегі табиғат байлықтары Оң.Қаз. облысының Түлкібас, Төлеби, Бәйдібек аудандары және Жамбыл обл- ның Жуалы ауданы. 2 Алматы 1931 71700 Іле Алатауының экологиялық жүйелеріндегі табиғат байлықтары Алматы обл-ның Талғар, Еңбекшіқазақ аудандары 3 Барсакелмес 1939 160826 Арал теңізіндегі Барса-келмес аралындағы шөлейтті және шөлді алқап- тың экожүйе-сіндегі табиғат байлықтары Қызылорда облысының Арал ауданы 4 Наурызым* 1959 191381 Далалы аймақтағы экожүйелердің табиғат байлықтары Қостанай обл- ның Наурызым, Әулиекөл аудандары 5 Қорғалжын* 1968 543171 Қорғалжын- Теңіз көлдер жүйесіндегі сулы-батпақты экожүйелердің табиғат байлықтары Ақмола обл- ның Қорғалжын ауданы және Қарағанды обл- ның Нұра ауданы 6 Марқакөл 1976 102 979 Оң. Алтай тауының және Марқакөл көлінің экожүйелерінде-гі табиғат байлықтары Шығ. Қаз. обл-ның Күршім ауданы 7 Үстірт 1984 223342 Үстірттегі шөлейтті және шөлді алқаптың экожүйелерінде-гі табиғат байлықтары Маңғыстау обл-ның Қаракия ауданы 8 Батыс Алтай 1992 86 122 Оң. Алтай тауының экожүйелерінде-гі табиғат байлықтары Шығ. Қаз. обл-ның Лениногор және Зырян аудандары 9 Алакөл 1998 20 000 Алакөл өңірінің және Алакөл көлінің экожүйелерінің табиғат байлықтары Алматы обл-ның Алакөл ауданы және Шығ. Қаз. обл-ның Үржар ауданы 10 Қаратау 2004 34300 Қаратау өңірінің экожүйелерінде-гі табиғат бай-лықтары Оң. Қаз. обл-ның Түркістан ауданы және Түркістан қаласы * ЮНЕСКО -ның бүкіл Әлемдік табиғи мұралар тізімінде тіркелген Ақсу-Жабағылы қорығы Талас Алатауының солтүстік-батыс сілемдерін және оған іргелес жатқан Өгем жоталарын қамтыған Ақсу-Жабағылы қорығы 1926 жылдың 14 маусымында ұйымдастырылған. Бұл қорықты ұйымдастырудағы басты мақсат – Батыс Тянь-Шань тауының өзіндік ерекшелігі бар табиғат ландшафтарын, табиғи комплекстерінің даму заңдылығын жан-жақты зерттеу үшін сақтап қалу еді. Ақсу-Жабағылы қорығы Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстік-шығыс бөлігінде, яғни Жамбыл облысының, көршілес Қырғыз және Өзбек республикаларының шекараларымен түйісетін жерде орналасқан. Ақсу-Жабағылы қорығының басым бөлігі 1000-4000 метрлік биіктік аралығын қамтиды. Мұнда табиғаттың биіктік бойынша таралған шөлейтті, ұсақ шоқылы дала, аршалы-шабындықты дала, субальпі мен альпі шалғындығы және мәңгі мұздықты белдеулері өзіндік табиғи контраст түзеді. Аталған белдеулердің табиғат жағдайлары да әртүрлі. Соған байланысты ол жерде өсетін өсімдіктер дүниесі де сан алуан. Мәселен, Ақсу- Жабағылы қорығының территориясында жоғарғы және төмендегі сатыдағы өсімдіктердің 1465 түрі өсетін көрінеді. Соның ішіндегі, сүректі ағаштардың 16 түрі және бұталардың 62 түрі кездеседі. Талас терегі, тал мен қайың, шетен мен үйеңкі, жабайы алма мен долана, мойыл мен регель алмұрты сияқты ағаштар мен бұталар тау беткейлерінде, өзен аңғарларында орман алқаптарын құрайды. Ал, тамаша аршалы ормандар үлесіне қорық жерінің 30 пайызы тиеді. Осы ормандар арасы мен ашық жерлер болса, олар жер бетінде тербелген әсем гүлдер мен көкмайса шалғынды шөптерден түзілген жасыл кілеммен көмкерілген. Жасыл желекке оралған бұл өлке, хайуанаттар дүниесіне де өте бай. Мұнда, қанаттылардың 238 түрі, сүтқоректілердің 42 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 9 түрі, қос мекенділердің 2 түрі және балықтың екі түрі тіршілік етеді. Ал, омыртқасыз жануарлар дүниесі өзінің түр жағынан бай екенін бірден танытады. Қорық жерін мекендейтін жануарлардың ішінде кәсіптік маңызы бар – арқар, таутеке, елік, марал, жабайы шошқа сияқты аңдар өздерін еркін сезінеді. Олардан басқа да жемтігін аңдыған жыртқыштар: барыс немесе ібліс, аю, түлкі, борсықтар да жайлы қоныс тапқан. әсіресе, аса сиреп кеткен көк суыр, бүркіт, ұлар сияқты аң-құстар өсіп-өнуі үшін қорық жері өте қолайлы. Фаунасы мен флорасы осындай бай болғандықтан олардың биологиясын, тіршілік ерекшеліктерін жан-жақты зерттеу жұмыстары қорық ұйымдастырылған алғашқы жылдардан бастап жақсы жолға қойылған. Бастапқыда қорық табиғатын зерттеумен жан- жақтан келген ғалымдар уақытша айналысса, кейіннен яғни 1935 жылдан бастап қорық штатына енгізілген ғылыми қызметкерлер зерттеу жұмыстарымен жүйелі, әрі тұрақты түрде айналыса бастады. Солардың негізінде табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мен қорғау жұмыстарын жүзеге асыруға қажетті құнды ұсыныстар белгіленіп, олардың көпшілігі өмірге жолдама алды, табиғат қорғау ісін үлгілі жүргізе отырып, оның маңызын халық арасында насихаттауға да қорықтың ғылыми қызметкерлері қыруар еңбек етті. Түрлі басылымдарда жарияланған 400-ге жуық еңбек соның айғағы болса керек. Ақсу-Жабағылы қорығы ЮНЕСКО белгілеген халықаралық маңызы бар резерваттар қатарына жатқызылған. жүктеу/скачать 482,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|