№4 дəріс. Мемлекет жəне азаматтық қоғам
•
Дəріс жоспары:
•
1. Мемлекеттің пайда болуы туралы
көзқарастар жəне оның белгілері.
•
2. Мемлекеттің қазіргі басқару жүйесіндегі
ерекшеліктер жəне оның қызметтері
•
3. Құқықтық мемлекеттің қалыптасу жолдары.
Азаматтық қоғам
.
Теологиялық теория
Антропологиялық
теория
Патриархтық теория
Қоғамдық келісім
теориясы
Қоғамдық келісім
теориясы
Зорлық жасау теориясы
Географиялық теория
Психологиялық теория
Марксистік теория
Мемлекеттің негізгі белгілері:
1. Аумақтық (территориялық)
бөлінуі,
2. Ерекше өкімет аппараты
(жариялы билік)
3. Мемлекеттің егемендігі
4. Ашық күш қолдану,
зорлықпен еріксіз көндіру.
5. Салық салу.
6. Мемлекет азаматының
болуы.
Қазіргі кезде
мемлекет басқару
түріне
қарай монархия жəне
республика болып бөлінеді.
Монархия (абсолюттік, дуалистік
жəне конституциялық) жəне
Республика (президенттік,
парламенттік жəне аралас).
Абсолюттік монархияға
Сауд
Аравиясы, Катар, Кувейт, Оман,
Бруней жатады.
2. Мемлекеттің қазіргі басқару
жүйесіндегі ерекшеліктер жəне оның
қызметтері
Абсолютік
монархияның
белгілері:
монарх билігі
Конституция немесе
заңдармен шектелмеген,
барлық билік ел басының
қолында болады;
Парламент жоқ, немесе
оның іс-қимылы
барынша шектелген
.
Конституциялық
монархияның
белгілері:
Конституция монарх билігін
шектейді;
монарх мемлекет символы
ретінде, бірақ нақты
биліктік құзыреті жоқ;
үкімет монарх алдында
жауапты емес.
Дуалистік монархия белгілері
:
билік монарх пен парламент
арасында бөлінген;
монарх үкіметті тағайындайды;
монарх парламент шығарған заңға
вето жариялай алады.
Президенттік республика белгілері:
Президент мемлекет басы жəне атқарушы билікті
басқарады;Президент үкіметті құрады; Үкімет президент
алдында жауапты; Президент парламент шығарған заңдарға
вето қоя алады
.
Парламенттік республика белгілері:
Мемлекеттегі басты күш Парламент болып табылады;Президентті
парламент сайлайды;Үкімет парламент алдында жауапты;Үкімет
парламентте көп орын иеленген партия арқылы
құрылады;Парламент үкіметке сенімсіздік вотумын жариялай
алады.
Аралас республикаға белгілері:
Президент жалпы сайлау арқылы сайланады;
Президент кең құзыреттерге ие;
Президент пен атқарушы билікті басқаратын премьер-
министр Парламент алдында жауапты.
унитарлық
(Қазақстан,Польш
а, Франция,
Түркия, Египет,
Жапония,
Швеция, Греция,
Финляндия,
Ұлыбритания,
Италия),
федеративтік
(Ресей, АҚШ,
Бельгия, Брази-
лия,Канада,
Мексика, Нигерия,
Малайзия )
Достарыңызбен бөлісу: |
