Ұлттық мәдениет: өркендеу мен даму мәселелері

Ұлттық мәдениет: өркендеу мен даму мәселелері

Төл мәдениетіміздің айнымастан үздіксіз дамуын қамтамасыз ету керек десеңіз «күл астындағы қордай» сақталуы тиіс мәдени заңдылықтар мен қағидаларды анықтап алғанда ғана ұлттық мәдени дамуымыз соған орайлас бағытталып, реттеліп отырары сөзсіз.

Төл мәдениетіміздің айнымастан үздіксіз дамуын қамтамасыз ету керек десеңіз «күл астындағы қордай» сақталуы тиіс мәдени заңдылықтар мен қағидаларды анықтап алғанда ғана ұлттық мәдени дамуымыз соған орайлас бағытталып, реттеліп отырары сөзсіз.

Осы орайда, Туркияның өткен ғасырдағы атақты ұлтшыл жазушысы Пейами Сафа «өткенін ұмытатындай жады жоқ, келешегін қиялдайтындай жаны жоқ, армансыз, үмітсіз ұлт үшін тарих керуенінде орын жоқ», дейді .

Сірә, мәдениет ұлттық болмысты анықтайтын «Мен» субстанцияға өз бояуы нәрімен сипат беріп отыратын ең негізгі ұйытқы күш. Ол «меннің» өмір сүруінің ең басты шарты.

Бірақ бүгін өз болмысыңның орнын іздеп, ойланатын болсаң, Батысқа, «ой-орманға» жағынып, қабағын аңдып, «бірдеңе» дәметіп, телміретін қоғамның емес, егеменді еңселі Қазақ деген қоғамның өкілі ретінде «өз сөзім өзімдікі, қалаған алсын» деген Абайдың сарынына салып, «мәдениетіміздің кең жазирасына» оралу шарт. Өйткені, қазақтың «балалық шағы» өтті. Енді саналы, жауапкершілікті талап ететін егемендіктің, елдіктің талаптары мен жүгіне сай «болмыстық мәнді» өзгерту қажеттігін өзіңнің белгілі бір ұлттың, мәдениеттің өкілі ретінде қоғамдағы, әлемдегі орныңды жауапқа тартқанда ғана сезінесің.

• Бірақ бүгін өз болмысыңның орнын іздеп, ойланатын болсаң, Батысқа, «ой-орманға» жағынып, қабағын аңдып, «бірдеңе» дәметіп, телміретін қоғамның емес, егеменді еңселі Қазақ деген қоғамның өкілі ретінде «өз сөзім өзімдікі, қалаған алсын» деген Абайдың сарынына салып, «мәдениетіміздің кең жазирасына» оралу шарт. Өйткені, қазақтың «балалық шағы» өтті. Енді саналы, жауапкершілікті талап ететін егемендіктің, елдіктің талаптары мен жүгіне сай «болмыстық мәнді» өзгерту қажеттігін өзіңнің белгілі бір ұлттың, мәдениеттің өкілі ретінде қоғамдағы, әлемдегі орныңды жауапқа тартқанда ғана сезінесің.

• Бұл - өзімізді-өзіміз ретінде танып, танытудың арналы жолы мен өзекті де өнегелі мәдениетіміздің пензенттерінен сарғая күткен ертеңіне деген үмітінің ақталуы мен өз болмысының сақталуының ең басты шарты.
• Еркін ойлауды философияның өткені мен бүгінгі бүкіл мұрасын жоққа шығару немесе оған карсылық ретінде ұғынбауымыз керек. Өйткені, бұл жағдайда еркіндік керісінше құлдыққа айналуы мүмкін. Еркіндік өз әлемімімді тарихи жасампаздықпен үндестікте ұғынып, түйсініп қорыту арқылы қамтамасыз етіледі.