- мынъ, - сынъ, -ды, -мызъ, -сызъ,- ларъ; өткен шақта:
-дымъ, - дынъ, - ды,- дылар . Бұл туралы ғалымның өзін сөйлетейік:
«Чтобъ сказать: я молодъ, ты богатъ. Киргизы не прибегают к глаголу, а выпускают его как и мы: минъ джасъ- я молод, сынъ бай- ты богат» .
Өткен шаққа көмекші етістіктер етістіктер жалғанады:
Минъ джасъ идымъ- я был молод;
Олъ солу иды- он был красив т. б.
Зерттеуші көсемшенің екі түрін береді:
1.
Осы шақ көсемше, 2. Өткен шақ көсемше .
Осы шақ көсемше түбірге - а дыбысы, егер сөздің түбірі дауыстының
біреуіне аяқталса, - я дыбысын жалғайтынын айтады. Яғни:
джажъ-макъ –
түбірі
джазъ-джаза көсемше
Джаз-ба-макь-джазба-джазбай
Карамакь-кара-карая
Кара-ма-макь-карама-карамай.
Өткен шақ көсемше
а) түбірге
-убь, -бь жалғану арқылы жасалады.
Джаз-убь-джаз-бь-кара-бь-карама-бь
б
)-галы : джазгалы, карагалы.
в
)-инкрабь : асыкмакь-асыгынкрабь
Осы шақтағы -а дыбысына аяқталатын көсемшелер іс-әрекеттердің
нақтылығын (современност действие) білдіреді. Мысалы:
Кюнь бат-а барыр-мызь, Тань ат-паы турдымь.
Есімшені ғалым үш топқа бөліп қарастырады:
•
осы шақ есімше •өткен шақ есімше •келер шақ есімше Осы шақ есімшені автор көсемшенің
-а формасына
тугынь сөзін
қосканда: джаза-тугуньм немесе сөйлем : Мына тау айнала - тугунь бар ма?
Деп көрсетсе, өткен шақ есімшені түбірге -ға жалғану арқылы жасалатынын
береді. Егер осы формаға -че жалғауын (автор) қосса, әлі басталмаған әрекетті
білдіреді.
