Магистратура Мәдениет экологиясы Габитов Т. Х., дінтану және мәдениеттану кафедрасының
ІІІ модуль. Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі экологиялық жағдайы
жүктеу/скачать 186,35 Kb.
|
Лекции Экол культ МКл. Каз
| ІІІ модуль. Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі экологиялық жағдайы
Дәріс 7 Экологиялық мәдениет дамуының негізгі көрсеткіштері Жекелену бағытындағы қозғалыстарды анықтаған: қоғамды табиғаттан, қоғамдағы адамдарды бір - бірінен, мәдениет ішіндегі ғылым саласының, өнердің, өнегеліліктің, экономика салаларының, саясаттың, руханилықтың жекеленуін, мәдениет дамуының негізгі каналдарының қалыптасу уақыты – «осьтік уақытпен» қазіргі заманғы адамның арасын екі жарым мың жылдай уақыт бөліп тұр. Қазіргі әлеуметтік әлем – берілген ось бойынша жылжи отырып, тығырыққа тірелген әлем. Бұл әлем өзінің қозғалыс бағытын, сипатын өзгерткен жағдайда ғана ары қарай дамиды. Өзгерістің қажет екендігі ешкімге құпия емес. Адамзат өзінің іс – әрекетінің барлық формасында, ішкі әлеуметте, сондай – ақ табиғатпен қарым - қатынаста жекелену, конфронтация стилінен өзара қолдау мен диалог стиліне, экологиялық стилге көшуі керек. Ғалымдар, саясаткерлер өзгерісті енгізу қажеттігін айтып келе жатыр, қоғамның ойы да осыған сәйкес келеді, мәдениетті қайта өндірудің жаңа стилін қылыптастырушылар саны көбеюде. Бірақ бұқаралық деңгейде өту процесі іске асырылып жатқан жоқ. Адамзаттың өз болашағын ойлауда қоғамның өзін –өзі сақтау мүмкіндігінің азаюына әкелетін әлеуметтік белсенділіктің формасы даму үстінде. Әлем мәдениеті, адамдар арасындағы және адамдар мен табиғат арасындағы диалог соғыс мәдениетінен, екі жақты жекеленуден, қарама - қарсы қоюшылықтан әлі де болса басым бола алмай келеді. Әлемдік экологиялық проблемаларға мыналар жатады: климаттың өзгеруі, озон қабатының бұзылуы, биологиялық әралуандылықты сақтау, ал ұлттық экологиялық мәселелерге экологиялық апат аймақтары, Каспий Қайраны ресурстарын игеру барысында туындаған мәселелер, су қорының сарқылуы мен ластануы, байырғы ластанулар, шекаралық сипаттағы мәселелер, әскери ғарыш және сынақ кешеніндегі полигондардың табиғатқа тигізген әсері, ауаның ластануы, қоршаған ортаның радиоактивті және бактериологиялық, химиялық заттармен ластануы, өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтардың зиянды әсері. 1997ж. «Қоршаған ортаны өорғау туралы» Заңының қабылдануының нәтижесінде қоғамның экологиялық қарым-қатынастар шеңбері реттелді. Жоғарыда аталған тұжырымдамада экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі бағыттары мен жолдары ретінде табиғатты пайдаланудың экономикалық тетіктерін, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау жүйесін, экологиялық сараптама және табиғатты пайдалануға рұқсат беру жүйесін, экологиялық мониторинг жүйесін жетілдіру және қоршаған ортаны қорғау саласындағы индикаторлар мен көрсеткіштердің жүйесін индикативті әлеуметтік-экономикалық жоспарлау мен мемлекеттік экономикалық статистика тәжірибесіне енгізу көзделген. Сонымен қатар Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған заңнамасын жетілдіру, экологиялық үгіт-насихатжүргізу, экологиялық білім беру, экологиялық қауіпсіздікті ғылыми қамтамасыз ету, соның ішінде іргелі зерттеулердің дамытылуын қамтамасыз ету; қоршаған ортаның мониторингін жүргізудің бірыңғай жүйесін енгізу. Жоғарыда аталған тұжырымдамаларда белгіленген шараларды орындау мерзімі үш кезеңге бөлінген: Бірінші кезең –2004-2007жж.; Екінші кезең – 2008-2010жж.; Үшінші кезең – 2011-2015жж. 2005 жылы Қазақстан Республикасының «Міндетті экологиялық сақтандыру туралы» Заңы бекілді. Сонымен қатар бұл кезеңде табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы суды үнемдеу, шөлейттенуге қарсы күрес, байырғы ластануларды жою, өнеркәсіп пен тұрмыс қалдықтарын басқаруды жетілдіру, қоршаған ортаның мониторингі жөніндегі бірқатар бағдарламаны іске асыру көзделген. Екінші кезеңде қоршаған ортаны қорғаудың 2008-2010 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру арқылы орнықты дамуды қамтамасыз ету және қоршаған ортаның жай-күйін, сапасын жақсарту қарастырылған. Үшінші кезеңде барлық белгіленген бағдарламаларды іске асыруды аяқтап, табиғи ортаның сапасын басқару жүйесін қалыптастыру және оған тигізілген зиянды, әсерлерді барынша азайту арқылы қоршаған орта нысандарының сапасы мен қоғамның экологиялық орнықты дамуының қажетті деңгейіне қол жеткізу көзделген [51]. Адамдар бір – біріне, табиғатқа деген тәуелділіктен арыла , еркіндікке қол жеткізе отырып, өздерін жоғалтып алуда. Оның тәуелсіздігі әлемге қажет болмай қалуына әкеледі. Байланыстарды қалпына келтіру оңайға соқпайды. Қазіргі заманғы адамдардың көзқарастары, одан айырылу қиынға соғатын «мұнда және қазір» көзқарасына шоғырланған. Топтардың және адамдардың бір –бірінен жоғары деңгейдегі тәуелсіздік кезінде салыстыру, бәсекелестік, басқалардан қарағанда жақсы жағдайға ие болу сақталады. Адамзат дамуының жолын өзгертуші «альтернативтікті» енгізу – рухани күшті талап ететін қозғалыс, оған сай бола аламыз ба деген адамдарда күмән туады. Экологиялық амал – тәсіл арқылы мәдениетке енгізілген жаңарулардың мәні жеке қарастырылатын үдерістер мен құбылыстарды пайдалану мен анализінен олардың арасындағы байланысты пайдалану мен анализіне көшуде. Ондай жаңаруларды енгізу үшін көзқарастың шектеулігін еңсеру, «мұнда» ғана емес, «жақында», «алыста», «барлық жерде», тек қазіргі уақытта емес,өткен шақта, болашақта адам өмір сүретін және мәдениет дамитын, кеңістік пен уақытты тұтас қарастыруды қайта қалпына келтіру керек. Экологиялық мәдениеттің, шындыққа қарым – қатынастың маңызды бөлігі адамзаттың өткен шағы мен болашының арасындағы қақтығысты еңсеру болып табылады. Әлеуметтік дамудың сипатын өзгертпей тұрып, ғаламдық экосистеманың тұрақтылығын қалпына келтіру мүмкін емес. Адамзат үшінші мың жылдыққа көптеген экологиялық мәселелермен аяқ басты. Әлем халықтарының кедейшіліктен, қорқыныштан арылу сияқты әлі шешілмеген әлемдік мәселелерге тағы бір мәселе - келешек ұрпақ үшін экологиялық тұрақты болашақты қамтамасыз ету мәселесі қосылды. БҰҰ – ның бас хатшысы Кофи Аннананың баяндамасында XXI – ші ғасырдағы ғаламдық экологиялық мәселелерді шешудегі төрт артықшылық көрсетіледі: 1– кесте
жүктеу/скачать 186,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|