- Өздік жұмыс барлық басқа оқу түрлерінің аяғы болып табылады. Білім, өзіндік мәдени және ғылыми-техникалық көзқарастың қалыптаспаған объектісі, жәнеде интеллектуалдық белсенділік, адамның шынайы байлығы болып табылмайды.
Өздік жұмыстың басты структуралық элементтері ретінде оқушыларға жылдам және жоспарға сәйкес оқу тапсырмаларын беру, оқушылардың танымдық әрекеттерін оқу барысында және оқудан тыс уақытта ынталандыру әдістері болып табылады. Бұл оқушыларға өздігінше рефераттарды және баяндамаларды дайындауға, дискуссияларды, семинарларды, іскерлік ойындарды, танымдық ғылыми конференцияларды, конкурстар мен олимпиадаларды, оқушылардың ғылыми-зерттеушілік және жаңашыл жұмыстарды өткізуге және де оқушылардың ағымдық білімдерін тексеруге мүмкіндік береді. - Өздік жұмыстың басты структуралық элементтері ретінде оқушыларға жылдам және жоспарға сәйкес оқу тапсырмаларын беру, оқушылардың танымдық әрекеттерін оқу барысында және оқудан тыс уақытта ынталандыру әдістері болып табылады. Бұл оқушыларға өздігінше рефераттарды және баяндамаларды дайындауға, дискуссияларды, семинарларды, іскерлік ойындарды, танымдық ғылыми конференцияларды, конкурстар мен олимпиадаларды, оқушылардың ғылыми-зерттеушілік және жаңашыл жұмыстарды өткізуге және де оқушылардың ағымдық білімдерін тексеруге мүмкіндік береді.
Өзіндік жұмыстар үшін тапсырмалар және олардың орындалу мерзімі оқу бағдарламасына енгізіледі, сонымен қатар әдістемелік нұсқау берілген жаттығулар мен олардың орындалу арламасына қосылған, сонымен қатар жұмыс жоспарын, ақпарат көздерін жоба тақырыптарын, баяндамаларды қамтитын және талданатын болжамды сұрақтар тізімі енетін методикалық нұсқаулар. - Өзіндік жұмыстар үшін тапсырмалар және олардың орындалу мерзімі оқу бағдарламасына енгізіледі, сонымен қатар әдістемелік нұсқау берілген жаттығулар мен олардың орындалу арламасына қосылған, сонымен қатар жұмыс жоспарын, ақпарат көздерін жоба тақырыптарын, баяндамаларды қамтитын және талданатын болжамды сұрақтар тізімі енетін методикалық нұсқаулар.
- Оқу мерзімінде оқушылар оқыту үрдісіне сәйкес өзіндік жұмысты орындайды. Көлемі 30% барлық оқу мерзімінің сағатына сәйкес. Өзіндік жұмысты үш бағытқа бөлуге болады: оқу, ғылыми ізденушілік, шығармашылық.
Өздік жұмыстың барлық түрлерінде мұғалімнің шығармашылық талпыныстары оқытушылық тапсырмаларда іске асады. Қандай да бір тапсырманың стандартты емес жаңа шешімдерін алу, белгілі әдістер мен құралдардың дәстүрлі емес қолданылуы, жоспарланған нәтижелер жұмыстың жаңа бағыттарын ашуға әкеледі. - Өздік жұмыстың барлық түрлерінде мұғалімнің шығармашылық талпыныстары оқытушылық тапсырмаларда іске асады. Қандай да бір тапсырманың стандартты емес жаңа шешімдерін алу, белгілі әдістер мен құралдардың дәстүрлі емес қолданылуы, жоспарланған нәтижелер жұмыстың жаңа бағыттарын ашуға әкеледі.
- Оқушы статьялар, баяндамалар, рефераттар дайындағанда, конкурстарға, олимпиадаларға, конференцияларға, семинарларға қатысқанда, мұғалімнің жетекшілігімен жүргізілетін өздік ғылыми-зерттеушілік және шығармашылық жұмыстары маңызды орын алады.
Оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру (соның ішінде ақпараттық технологияларды қолдану) үшін барлық уақыттың бастауыш мектепте 20%-нан, негізгі орта мектепте 35%-нан және жоғарғы, профильдік мектепте 50% -нан кем болмауы тиіс. - Оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру (соның ішінде ақпараттық технологияларды қолдану) үшін барлық уақыттың бастауыш мектепте 20%-нан, негізгі орта мектепте 35%-нан және жоғарғы, профильдік мектепте 50% -нан кем болмауы тиіс.
- дидактикалық мақсаттар бойынша тапсырмалар келесі бағыттарда болуы мүмкін:
- тапсырмалар жетістігі:
- жаңа білімді қабылдауға дайындық;
- жаңа білімді игеру;
- оқу материалын бекіту;
- білім және біліктілікті қалыптастыру;
- тақырыпты қайталау;
- білімді жалпылау және жүйелеу;
- білімді қабылдауды бақылау, білім және біліктілікті қалыптастыру;
- білімді түзету;
- шығармашылық қабілетін дамыту.
Оқу процесінде ӨЖ орны бойынша - тапсырмалар былай болуы мүмкін:
- - тақырыпты өтпес бұрын- оқу процесінде алынған
- - тақырыпты өткеннен кейінгі алынған (оларды бекіту немесе жүйелеу бағытында)
- - тақырыптың мазмұнынан тыс
ӨЖО тапсырмаларын орындалуы бойынша - былай бөлуге боладыможно:
- қолжазба,
- кестелік,
- тәжірибелік (өз қолымен істелген),
- Компьютерде орындау,
- техникалық құралдар арқылы жасалынған (кино, фото, бейне).
ӨЖ мазмұны мен қиындық деңгейі бойынша - былай болуы мүмкін [1]:
- Негізгі орындалатын (оқушы деңгейі)
- Бүтіндей орындалатын (алгоритмдік деңгей)
- Зерттеу элементтерімен (эвристикалық деңгей)
- Шығармашылық (шығармашылық деңгей)
- Жоғарыда айтылғандар бойынша ӨЖ-тар қиындық деңгейіне байланысты мынадай кезеңдерге бөлінеді:
- 1) орындалатын; 2) реконструктивті-вариативті;
- 3) эвристикалық; 4) шығармашылық.
- [1] Оқу материалын кезеңдерге бөліп меңгеруде В.П. Беспалько ұсынысын қолданамыз.
Өздік жұмыстың белсенділігін арттыру - Өздік жұмысы басқа да оқыту түрлері сияқты белсенді бола алады. Осы белсенділіктің ең маңызды бағыттары мынадай:
- Өздік жұмыстың арнайы оқыту программасының біліктілігін дайындау және жүзеге асыру, сонымен қатар зерттеушілік білікті де қоса.
- Өздік жұмысты ұйымдастыру және өткізу үшін арнайы оқыту-методикалық құралдарды дайындау және қолдану. Мұндай оқыту құралы «Жұмыс дәптері» деп аталады.
- Оқушыларға методикалық көмек ретінде методикалық құрылым мен бағыттарды дайындау және жүзеге асыру.
- Белсенді және интерактивті әдістерді оқытуда кең пайдалану. Гуманитарлық пәндер бойынша оларға көп әдістер қатысты.
- Өздік жұмыстың жекелендірілуі.
- Оқыту процесінде техникалық құралдардың орындалуын, өздік жұмысты бақылау мен бағалау үшін компьютерлік техниканы кеңінен қолдану.
- Оқушылардың өздік жұмысының технологизациясы, оқыту технологиясында маңызды бағыттарды пайдалану: проблемалық, дамытушылық және т.б.
Математикадан оқу материалына қызығушылығын арттыру әдістері - 1- әдіс «Таң қалдыр!»
- Таң қалдырудың адамның назарын өзіне аударып, ойдың жұмысын жақсартатыны жақсы белгілі.
- Формула: мұғалім қарапайымның өзі таң қалдыратындай көзқарас табады.
- Мысал. Геометрия, 7 сынып
- Мұғалім оқушыларға үшбұрыш салып, оның бұрыштарын транспортирдің көмегімен өлшеп және олардың қосындысын табуды ұсынды. Барлық оқушыларда нәтиже бірдей болды. Бұл оқушылардың барлығын таң қалдырып және теореманы дәлелдеудің қажет еместігіне көздері жетті.
2. Әдіс «Өз мысалдары» - 2. Әдіс «Өз мысалдары»
- Формула: оқушылар жаңа материалға өз мысалдарын дайындайды.
- Мысал. Мұғалім: - Сонымен, біз беттің ауданын және пирамиданың көлемін таба аламыз. Ал енді сіздердің әрқайсыларыңыз шығару бырысында осы білімдеріңізді пайдаланатын есеп құрастырыңыздар.
3. Әдіс «Ерекше қарапайымдылық» - 3. Әдіс «Ерекше қарапайымдылық»
- Үй тапсырмасын беру де жалықтырмайтын іс болуы мүмкін. Сол тапсырмаларға қандай да бір құпия, жұмбақтарды енгізіңіз … Әрине, барлығына емес. Әрине, оқушылар шеше алатын жұмбақ.
- Формула: мұғалім үй тапсырмасын ерекше тәсілмен береді.
- Мысал. Пошта ұйымдастыру. Конверт-үшбұрыштар, кезекші есеп-хат таратып жүрген пошташы болады.
4. Әдіс «Қатені тап!» - 4. Әдіс «Қатені тап!»
- Формула1: мұғалім материалды түсіндіре отырып, әдейі қате жібереді.
- Формула 2: оқушылар топпен қатені іздейді, пікір-талас алмасады, кеңеседі… Топ белгілі бір шешімге келіп, топбасшысы тандалады. Топ басшы нәтижені мұғалімге жеткізеді немесе тапсырманы және нәтижесін барлық сынып алдында оқиды.
- Мысал. Мұғалім формулар немесе тұжырымдар сонымен қатар теріс тұжырымдар береді. Топ міндеті – терісін тауып, олардың қатесін дәлелдеп және дұрыс тұжырыммен алмастыру.
5. Әдіс «Оқытудағы мидың құйыны» - 5. Әдіс «Оқытудағы мидың құйыны»
- Формула: Оқытудағы мидың құйыны формасындағы шығармашылық есептердің шығарылуын ұйымдастыру.
- Мысалы. Зәулім ғимараттың биіктігін қарапайым құралдар арқылы анықтаудың тәсілдерін ұсыныңыз, яғни қиын құралдарсыз. (Құйын «Ұқсас үшбұрыштар» тақырыбына мұғалім қосымша ретінде қолдануы мүмкін.)
6. Әдіс «Ойын-тренингтары» - 6. Әдіс «Ойын-тренингтары»
- Формула: егер үлкен көлемдегі біртектес жаттығуларды орындау керек болса, мұғалім оларды ойын мақсатына жету үшін ойынға енгізеді.
- Мысал. «Эстафета». Тақтада үш бағанда мысалдар жазылған. Оқушылар үш топқа бөлінген. Әр топтан ойынның бірінші қатысушылары бәрі бірге тақтаға шығады да, өз бағанының тапсырмаларын шығарады, сосын өз тобының екінші қатысушысына борды беріп, орнына отырады. Ол да сол сияқты тақтаға шығып, эстафетаны жалғастырады. Тапсырмаларды тез және қатесіз орындаған топ жеңіске жетеді.
7. Әдіс ««Иә» және «Жоқ» айтыңдар» - 7. Әдіс ««Иә» және «Жоқ» айтыңдар»
- Формула: оқытушы бірнәрсені жасырады. Оқушылар сұрақ қою арқылы жауабын табуға тырысады. Мұғалым бұл сұрақтарға тек: «иә», «жоқ», «және иә және жоқ» деген сөздермен жауап береді.
- Мысал. Геометриялық қасиеттері бойынша берілген фигураны табыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
