Материалдары

299 
балалардың дене жағынан даму процесі тез болады. Осы кезде олар спорт қоғамындағы жаттығуларға басқа да 
балалар спорт мектептеріндегі ҽр тҥрлі жаттығу тҥрлеріне қатысып шеберліктерін шыңдаған дҧрыс.
Волейбол - спорттың кең тараған ойындардың бір тҥрі. Тіпті, су бойында жағажайда да жарыстар ҿткізіледі. 
Бҥгінде волейболдан ҽлем жҽне қҧрлық біріншілігі ҿткізіліп тҧрады. 
Волейбол ойынының қозғалысы адам баласына аса пайдалы табиғи қозғалыс пен дене мҥшелерінің 
қимылынан жҥгіру, жҥру, секіру, лақтыру, т.б. жаттығулардан тҧрады. Бҧл ойынды он жасар баладан бастап 
қай жаста болмасын, бҽрі ойнай береді. Сондықтан да, волейбол дене тҽрбиесі пҽні жаттығуларының бірі 
ретінде ең тиімді де ағзаға пайдалысы болып табылады.
Волейбол ойыны адамның кҿңілін шаттандырып, іскерлікті арттырады. Бҥгінгі волейбол ойынының даму 
деңгейі ҿзінің ең жоғарғы нҥктесіне жетті деуге болады. Себебі, ойынның бҥгінгідей даму жылдамдығы бҧрын-
соңды болып кҿрген жоқ. Ойыншының қозғалысы, жҥгіру жылдамдығы, секіруі, лақтыруы,кілт тоқтауы,міне 
мҧның барлығы жалпы ойынның жылдамдығын, ойыншылардың дайындың деңгейін кҿрсетеді. 
Осындай ойын барысында нақты қозғалыс нҽтижесінде ең бастысы, адамның кординациясы қалыптасады. 
Қандай жаттығу болмасын, қозғалыс барысында нақтылы орындалады. Айталық, шабуылдау кезінде допты 
қарсыласының алаңға дҽл тҥсіру, болмаса допты ҽріптесіне дҽл бере білу, болмаса допты қарсыласының 
алақанына алдап тастау, т.б.
Демек, адамның барлық қабілет-қасиетін қалыптастыратын ойынның бірі. 
Волейбол, спорт ойындарының бір тҥрі ретінде барлық оңу орындарының бағдарламасына кіреді. Арнаулы оңу 
орындарының студенттері бҧл кезеңде волейбол ойынын ойнап, белгілі бір деңгейде дайындықпен келеді деп 
есептеледі. Сондықтан, бҧл оқушылар оқу процесінде ойынның негізгі айла-тҽсілдерімен таныс, ойын жҥйесін 
біледі, жарысқа да қатыса алады. 
Ойын басталғандағы бастапқы тҧрыс.Волейбол ойынында ең ҽуелі, бастапқы тҧрыс – ойын барысында 
еңкейіңкіреп, екі қолды шынтақтан бҥгіп, басты кҿтеріп алдыға қарап тҧру. Ҧшып келе жатқан допты қағып алу 
ҥшін ҽр тҥрлі қозғалыстар орындалады. Алдыға, оңға, солға, аттау, допты қағу ҥшін секіріп барып қолға қҧлап 
тҥсу т.б. қозғалыстар орындалады. 
Ойын барысында орындалатын бҧрылыстар.Волейбол ойынында орындалатын бҧрылыстар ойын процесінде 
негізгі рҿл атқарады. Себебі, ойыншы ҧшып келе жатқан допты қабылдап алу ҥшін міндетті тҥрде бҧрылыстар 
орындайды. Ойыншы орнында тҧрып бҧрылуды, ҧшып келе жатқан доптың бағытына қарай орындайды. Егер 
де доп тура келетіндей жағдай болғанда алдыға адымдап барып допты қайтарады. Жалпы бҧл қозғалыстың 
барлығы доптың бағытына байланысты орындалады. 
Допты беру жҽне қабылдау. Қарсыластардың берген добын қағып алып, ҿзара ойнап қарсыластарына шабуыл 
ҧйымдастырады. Енді осы қарсылас жағынан ҧшып келген допты қабылдаудың екі тҥрі бар. Біріншіден – екі 
қолмен допты астынан қағып алады. Ҿз ҽріптестеріне береді, ал ҿз кезегінде шабуыл ҧйымдастырады. Доп 
қисынсыз ҧшып келген жағдайда, онда бір қолмен де қағып алуға болады[2.59.]. 
Допты бір-біріне беру волейболдағы негізгі техникалық ҽдістердің бірі. Допты беру кезіндегі қолдың 
жағдайына байланысты бір жҽне екі қолмен жоғарыдан жҽне тҿменнен беру ҽдістері бар. Шабуыл 
техникасында біз тек жоғарыдан беру тҽсілін қарастырамыз. Допты дҧрыс берудің негізгі дер кезінде доптың 
астына қарай орын ауыстырып, негізгі тҧрыс қалпына ену.Қос қолмен жоғарыдан беру.
Бҧл негізгі тҧрыс қалпында атқарылады.Бір аяқ алда,жауырын тік ҧсталады.Шынтақтан бҥгілген қол беттің 
алдыңғы жағында ҧсталады.Қолдың саусақтары доптың ҥлкендігіндей аумақта бҥгіле ҧстап ширыға тҥседі. 
Қимыл тізенің жауырынан басталып , сонан кейін жауырын мен қол іске кіріседі. Қимыл қолдың саусақтары 
мен білек буынының серпіліп, доптың артынан сілтеуімен аяқталады.
Бағытына қарай доп алға, тҿбеге ,кері бір бҥйірге бекітілуі мҥмкін. Топты тқбеге, немесе артқа беру ҥшін 
ойыншы доптың дҽл астына орын ауыстырып, саусақтарын тҿбесіне кҿтеріп, белін сҽл бҥгіу жҽне иығын кері 
серпіу арқылы жҥзеге асыруы қажет. Қол жоғары сермеледі де, саусақтар білек буынына қозғалмайды. Допты 
тҿбеге бергенде жауырын тік ҧстап, қол жоғарыға тік серпіледі. 
Қашықтығына жҽне биіктігіне қарай доп беру ҽртҥрлі болады. Қашықтығы жҿнінен ол қысқа жҽне ҧзын, 
биіктігі жағынан тҿмен, орта, жоғары болып бҿлінеді.
Допты алысқа жҽне биік беру кезінде ойыншының иығы допты беретін бағытқа перпендикуляр орналасуына 
ерекше кҿңіл бҿлген жҿн. Жоғарыдан берудың бір тҥрі допты секіріп беру болып табылады. Ол ешбір тірексіз 
атқарылатын болған соң тым кҥрделі.

300 
Доптың астына орын ауыстырған соң ойыншы жоғары секіріп , бҥгілген қолын жоғары шығарады. Допты беру 
секірудің ең жоғары нҥктесінде қолды шынтақ жҽне білек буындарында жазу арқылы жҥзеге асырылды. 
Шабуылдай соғу ишарасын жасай отырып жоғарыдан беру «кері серпілу» деп аталады. Кей жағдайда 
жоғарыдан беру бір қолмен атқарылады. 
Жаттығудың ойдағыдай болуы кҿбіне жаттықтырушыға байланысты. Жаттығуды белгілі ғылыми жҥйеге 
негіздеп, жаттығушының шама-шарқына, жас мҿлшеріне қарай ынталандырып отырса ғана жақсы спортшы 
шығара алады 
 
Адам ҿзінің кҥнделікті тіршілігінде еңбек барысында толып жатқан ҽрекеттер мен ҽр тҥрлі қозғалыстар 
жасайды. Осының бҽрі дененің кейбір жекелеген мҥшелерінің қалыптасып, жетілуіне ҿзіндік ҽсер етеді. Кей 
жағдайда мҧндай ықпалдар теріс болуы да мҥмкін. Бір бағыттағы артық қозғалыстың ҽсерінен дененің бір 
мҥшесі шаршап немесе деформацияға яғни ағзаның қалыпты формаларының ҿзгеруіне ҽкеліп соғады.
Сондықтан да кҥнделікті тіршілікте болатын бір бағытта ғана жҥргізілетін дене қозғалыстары мен ҽрекеттерінің 
бҽрін бірдей дене тҽрбиесінің қҧралы деуге болмайды. 
Адамның жеке басының қасиеттері дененің қалыптасуымен тығыз байланысты. Демек денені жҥйелеп 
шынықтыру мен денсаулықты қалыптастыру адамның ой санасының жетілуі мен шығармашылық кҥштерінің 
дамуының негізі. 
Ағза шамасы келетін жаттығуды жҽне дҧрыс ҧйымдастырылған жҧмысты орындағанда ғана дамып, нығайтып 
жетіледі. 
Саналы тҥрде орындалатын жаттығулар денсаулыққа, мінез-қҧлықтың белгілі бір мҥсіннің қалыптасуына қалай 
ҽсер етеді деген сҧраққа жауап бермесе бҧрын ең алдымен азда болса адам ағзасының жҧмыс істеу жҥйесімен 
қҧрлысы жайында бірер сҿз айта кеткеніміз жҿн.
Жалпы білім беретін мектеп бітіретін жасҿспірімдер мектеп бағдарламасына сай адам дене қҧрылысымен 
танысады. Оның себебі адамның барлық ағзаның, іш қҧрылысының ҽрекеті ҿзара байланысты. Демек, қандай да 
болсын жеке мҥшелерге тҥскен ауыртпашылық бҥкіл денеге ҽсерін тигізеді. Сондықтан дене тҽрбие мҧғалімі 
балалардың физиологиялық,психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ ҿткізуде ҽдістемелік 
нҧсқаулыққа сҥйене отырып, сабақты ҿткізуге ҿзінің педагогикалық шеберлігімен қатар заман талабына сай 
оқытудың ҥлгілі жаңа бағдарламаға сҥйеніп,қоғам ҿзгерісіндегі жаңа технологияларды игеріп қолданғаны 
абзал. Ҽр педагог бала жанының бағбаны болуы тиіс [3.92б.]. 

жүктеу/скачать 3,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: