Тақырыбы: Эволюцияның элементарлы факторлары
1.Элементарлы факторлар туралы түсінік.
2.Мутация процесін эволюцияның элементарлы факторлары ретінде талдау.
3.Генетикалық камбинаторика және оның эволюциядағы ролі
4.Популяция толқынының типтері және олардың эволюциядағы ролі
1.Дарвин негізін қалаған эвлюциялық теорияның негізгі қағидалары күні бүгінге дейін маңызын жойған жоқ, қайта жаңадан қолдау тауып дамытылуда.Мутатциялар мен комбинациялар өзгергіштері туралы ілімді терең талдап олардың пайда болуы механизмдері зерттелуде.Табиғи сұрыпталу әсеріне экспериментті жолмен зерттеулер жүргізілуде. Эволюцияның жаңа факторлары айқындала түсуде, олардың қатарына популяциялық толқындар немесе тіршілік толқындарын жатқызуға болады.
2.Табиғи популяциялар мөлшері үнемі ауытқып тұрады: популяциядағы особьтар саны бірде кеміп бірде артумен болады.Бұл процестер бір-біріне азды-көпті ретпен алмастыра алады,сондықтан оларды тіршілік толқыны немесе популяциялық толқын деп атайды. Олар бір жағдайларда жыл маусымдарына байланысты болады. Енді бір жағдайларында толқындар едәуір ұзақ мерзімінен соң байқалып климат жағдайларының немесе азық молшылығының ауытқуына байланысты болып шығады. Кейде популяциялар мөлшерінің өзгеруінен ормандағы өрт, су тасқыны, өте қатты аяз немесе қуаңшылық себепші болып табылады.
3.Бұл толқындар популяциядағы сирек кездесетін гендер мен генотиптер концентрациясын мүлде кездейсоқ және шұғыл өзгертеді.Толқындар бәсеңсіген кезеңде бір қыдыру гендер мен генотиптер толық жойылып кетуі мүмкін, ол кездесоқ және оларды биологиялық құндылығына тәуелсіз жүзеге асырады.Ал басқалары да кездейсоқ қалып қояды сөйтіп популяцияның мөлшері жаңадан артқан кезде өзінің концентрациясы да шұғыл көтеріледі. Мутациялық процесс тәрізді популяциялық толқындар да кездейсоқ бағытсыз тұқым қуалайтын материалды тірілшілік үшін күрес пен табиғи сұрыпталуға жүргізіп береді.
4.Оқшаулану да, яғни особьтардың еркін будандасуына түрлі-түрлі кедергілердің пайда болуы эволюциялық факторларға жатады.Ол бір түрдің саналуан популяцияларының гендік құамында маңызды айырмашылықтар пайда болуына яғни популяциялардың үсті -үстіне оқшаулана түсуіне жеткізеді.
Қарастырылған факторлардың барлығы да эволюциялық процесті белгелі бір жаққа бағыттай алмады. Олар популяциялардағы әртүрлі генотиптердің концентрациясын арттырады немесе кемітеді, сөйтіп табиғи сүрыпталудың тиімділігне әсерін тигізеді. Табиғи сұрыпталу бірден-бір бағыттаушы маңызы бар эволюциялық фактор болып табылады, өйткені ол нақтылы жағдайларына байланысты жүретіндіктен, түрлердің тіршілікке бейімдейді.Табиғи сұрыпталудан жаңа популяциялар, сондай-ақ одан әрі түр тармақтары мен түлер пайда болады.
Бақылау сұрақтары
1.Элементарлы факторлар туралы түсінік?
2.Мутация процесін эволюцияның элементарлы факторлары ретінде талдау.?
3.Генетикалық камбинаторика және оның эволюциядағы ролі ?
4.Популяция толқынының типтері және олардың эволюциядағы ролі?
Лекция №14
Тақырыбы:Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
1.Табиғи сұрыптау ұғымы, табиғи сұрыпталудың алғы шарты - особьтардың гетерогенділігі
2.Биогеоценоз – тіршілік үшін күрес аймағы
3.Тіршілік үшін күрестің және элиминацияның формалар
1.Табиғи сұрыпталудың творчествалық ролі.Адам көзіне мүлде шалына бермейтін организмдердің ерекшеліктері табиғи сұрыпталуға ұшырайды. Тіршілік үшін күресте аз болса да маңызы бар кез-келген тұқым қуалайтын өзгеріс табиғи сұрыпталуға ілігеді. Демек, табиғи сүрыпталу популяцияға түрге пайдалы тұқым қуалайтын өзгерістерді толық сақтап жинақтап ортаға басқалардан дажаңа жақсы жетіген және ұрпақ қалдыра алатын особьтар жасау арқылы әсер етеді. Мұндай особьтартіршілік үшін күресте сирегірек иөледі.
Табиғи сұрыпдалу баяу әсер етеді және кез-келген жастағы особьтардың екі жынысына да таралады.
Табиғатта табмғи сұрыпталу творчествалық роль атқарады:бағытсыз тұқымқуалайтын өзгерістерден дәл осы жағдайларда өмір сүруге әлде қайдажетілдірілген жаңа особьтоптарын түзе алатыны ғана сұрыпталады.
Табиғи сұрыпдалу-эволюциялвқ процестің негізін қозғаушы күші.Ол популяциялар санын көбейтіп гендік құрамының алуан түрлілігін арттыруға жеткізетін түрдің кең таралып орналасуы кезінде ойдағыдай өтеді.Мұпдай жағдайларда сұрыпталу мүмкіндіктеріөрістей түседі.Табиғи сұрыпталудың қарқындылығымен бағыты жылдың әр маусымында жыл сайын өзгеріп отырады.Бұлособьтардың биологиясымен тіршілік жағдайларының ауытқуына байланысты жүреді.
Қолдан сұрыптау мен табиғи сұрыпталу әсерлерін салыстыру.Тұқым қуалайтын өзгергішті екі процеске де негіз болып,сұрыпталу,а материал жеткізіп береді. Қолдан сұрыпталу мен табиғи сұрыпталу нәтижесінде жаңа формалар жасалынады; Қолдан сұрыпталу кезінде-тұқымдармен сорттар,ал, табиғисұрыпталу кезінде түрлерпайда болады.Бұлекі процестердің арасында айтарлықтай айырмашылықтар бар.Адам қолдан сұрыпталу кезінде особьтары байқалған белгілері бойынша іріктелгенособьтардың организм үшін тіпті зиянды болуы мүмкін.Мәселен шошқалар мен мсүтті сиырлардың ең жақсы тұқымдары адам қамқорлық жасмаған болса, табиғатта өмір сүрмеген де болар еді. Табиғи сұрыпталудың кезінде айналадағы ортажағдайлары сұыптаушы фактор болып табылады.Осыған орай табиғи сұрыпталу тек популяциялар мен түрдің толықпайдасы үшін ғана әсер етеді.
Адамның қажітіне және бегілеген мақсатына бейімделген үй хайуанаттарының тұқымдары мен мәдени өсімдіктердің сорттары қолдан сұрыпталу нәтижасінде пайда болады.
Адам егіншілікпен және хайуанаттарды қолға үйретумен шұғылданғаннан бері қолдан сұрыпталу жүгізіліп келеді. Табиғи сұрыпталу органикалық дүниенің бүкіл тарихы барысында жерде тіршілік пайда болғаннан бері жүруде . Табиғи сұрыпталу мен қолдан сұрыпталу бір-бірімен тығыз байланысты: жануар тұқымдары мен өсімдіктер сортарына қолдан сұыпталудан басқа табиғи сұрыпталу да әсер етуде.
2. Биогеоценоз – бұл жерде бетінің белгілі бір жеріндегі біркелкі табиғат құбылыстарының (атмосфера, тау жынысы, өсімдік, жануарлар дүниесінің және микроорганизмдер дүниесінің топырақ және гидрологиялық жағдайларының ) жиынтығы, мұны құраушы компоненттер өзара ерекше байланысты, оларға тән өзара зат алмасу және энергия алмасу түрі болады және бұл табиғаттың басқа құбылыстарымен де байланысты .Бұл жиынтық үнемі қозғалыстағы, дамудағы диалектикалық бірліктің ішкі қарама-қарсылығы түрінде болады.
3. Тіршілік үшін күрес түсінігіне Дарвин организмнің қоршаған абиотикалық та, биотикалық та факторлармен арақатынасын кіргізеді. Организмдер арасындағы қатынасты түрішілік және түраралық деп бөлуге болады. Дарвин тіршілік үшін күрестің айқындылығын табиғатты бағдарлап қана қоймай, эксперимент арқылы да көрді және дәлелдеді. Мысалы, бір тәжірибесінде ол өсімдіктер шыдамдылығының температураға байланыстылығын көрсетті. Бұршақтардың 390 көшетінен кейін түнгім суықтан кейін 12-сі ғана тірі қалғанын көрді. 4 күн өткеннен кейін қайта болған түнгі суықтан кейін ол қалған 12-нен 3-еуі ғана аман қалды.
Табиғатта пайдалы белгісі бар организмдердің тірі қалуы және ұрпақ қалдырып өркендеу мүмкіндігі мол болады. Бұған керісінше, қандай да болса организмге зиянды өзгеріс, оның тіршілігіне теріс ықпал етеді, ондай өзгерісті особьтар ең алдымен құрып кетеді (элиминация) немесе өсіп-өне алмайды.
Элиминация ортаның әртүрлі факторларына байланысты.Табиғатта мұндай процесс болатынына бақылау фактылары дәлел болады.
Бақылау сұрақтары
1.Табиғи сұрыптау ұғымы, табиғи сұрыпталудың алғы шарттары?
2.Биогеоценоз – тіршілік үшін күрес аймағы?
3.Тіршілік үшін күрестің және элиминацияның формалар?
Лекция №15
Тақырыбы: Табиғи сұраптаудың сандық сипаттамасы: сұрыптаудың коэффициенті, тиімділігі, жылдамдығы
1.Сұрыптау жылдамдығының популяциядағы особьтардың генетикалық әртүрлілігіне байланыстылығы.
2.Сұрыптаудың қысымы және векторы жайлы ұғым.
3.Сұрыптаудың зерттеу әдістері
.
1. В.И.Власовтың айтуынша табиғи сұрыптау онтогенездің барлық кезеңінде гаметадан есейген организге дейін жүреді. Популяцияның генетикасын білу түрлі генотиптердің селекциялық бағалығын анықтауға мүмкіндік береді. Салыстырмалы топтардың бейімділік айырмашылығы С.М.Гершиновтың ұсынысы бойынша сұрыптау коффиценті деп аталады Мыс: рецесивті ген бойынша гомозиготалы болатын өкілдер гендері доминтаты организмдер беретін әрбір 100 ұрпақтың орнына 99 ұрпақ береді делік.Доминтаты гендері бар организмдердің селекциялық бағалығын 100 деп алсақ, онда рецесивті гомозиготалығы 0,99 болады, осы шамаларының айырмашылығы сұрыптаудың коффеценттің S көрсетеді. Айтылып отырған жағдайда S=1.00-0.99=0.01 тең зоотехникалық және ветерникалық генетикада сұрыптаудың маңызы зиянды мутацияларды үт майлығы жоғары басқа, тұқыммен шалыстыру керек. Бұл жұмыс зоотехникті көп ойландырып рецесивті түрлерін құртуда өте жоғары. Талдауға қарағанда рецесивтік мутантты геннің жилігін сұрыптау арқылы жылдам төмендетуге болады. Мыс:метальды генің шоғырлану 0,3 тең 0,2 –ге дейін төмендету үшін екі ұрпақтын өмірі ғана керек. Әртүрлі популяциялардың мутациялардың таралуы миграция арқылы жүру мүмкін. Мал шаруашылығында бұл басқа жерлерден мемлекеттерден мал әкелу әсіресе аталық малдың немесе олардың спермаларын әкеліп пайдалану мен байланысты. Түр популяциядан қүұралады. Егер бір популяциялардың өкілдері басқа популяйияның өкілдерімен мүлде немесе ішінар шағылыспайтын болса, онда мұндай популция оқшаулану процесіне душар болады. Егер оқшаулану ұрпақтар тізбегінің көп қатарында жүрсе сұрыптау факторлары әртүрлі популяцияларда неше түрлі бағыта құызмет етіп популяциялардың жіктеуі болады. Кейінен мұндай популяциялар жаңа түрлердің бастамас ын бюекру мүмкін.Түр ішінде популяциялардың оқшаулануы географиялық, экологиялық және биологиялық факторлардың әсеінен болады. Шағылысу еркіндігін бұзатын биологиялық факторлар қатарына генетикалық және физологиялық факторлар жатады. Оқшауланудың генетикалық факторлары көбінесе миграцияның қалыпты өтуін бұзады.Ол өсімталдығы жоғары болатын,ұрпақ алуына кедергі кетіреді.Оның себептері ониплойда хромосомалық қайта құрулар, ядро, цитоплазмалық сәйкес келу болады. Бұлардың әрқайсыс өкілдердің еркін шағылусын шектеуге және будандардың бедеу болып қалуына, гендердің еркін комбилациялауын тежеуге, яғни өз ішінде зсімталдығы жоғары болатын ұрпақ бере алатын формалардың генетикалық оқшауландыруына әкеліп соғады.
2. Сұрыптудың нәтижелігіне ортаның әсері.
Табиғи және қолдан сұрыптаулар тек қан фенотиппен жүргізіледі.Малдың генотипін тұқымға ауытқалу үшін бағалағанда зоотехник фенотиппен жұмыс істейді. 1-ден ата-бабаларынның,2-нен ұрпақұтарының фенотипімен . Қандай организм болмасын фенотип генотиппен организмнің дамуында оған әсер ететін ортаның ықпалымен құрылады.Организм фенотипінің түгелдей ерекшеліктері ортаның әсеріне ұшыра бермейді мысалы: адамның және малдың қан топтары белгілі қызмет атқаратын белок құрылысы гемоглабин, трансферон, серулаплазмин т.с.генмен анықталады. Бұл ерекшеліктер өмір бойы өзгерісіз болады. Малдың түсіне , жүнінің өзгеруі қоршаған ортаның әсері шшамалы. Түрге тән ерекшеліктерқалыпты жағдайда тек қана генотипттік бақылау мен жүргізіледі. Дегенмен белгілердің басым көпшілігі оның ішінде мал тұқымын асылдандыратын зоотехниктер үшін қажеттер мысалы: сүт мөлшері майлығы тауықтың жұмыртқасы, қойдың жүн өнімдері малдың т.с.с күрделі тұқым қуу қасиеті барлар көбіне қоршаған ортаның ықпалына бағынышты. Генотип организмнің қоршаған ортаның әсер ережесін анықтайды осының нәтижесінде әртүрлі генотипті малдар бір-бірімен әжептәуір аайырмашылығы болуы мүмкін яғни модификациялық өзгергіштік пайда болады.Оның әсерінен фенотипіне қарап малдың тұқымдық бағасын анықтау кейде қиынға соғады бірақ мұндай қиындықтар ортаның жағдайы нәсілдік қасиеттің ықтималдығын бүркеп қарама-қарсы келгенде ғана туады. Мысалы: сүтті тұқымнан тараған сиырларды азықтандыру нашар болса, онда олардың өнімі жабайы тұқымдарының сиырларындай ғана онанда төмен болады. Себебі олардың өнім дәрежесі бұл жағдайда берілген азыққа байланысты. Егер сол сиырлардан мол азықпен жақсы күтімге қойса, онда тұқымнан алынған сиырлар өнімді әлде қайда артық береді. Сондықтан мал тұқымын асылдандыру үшін оған өте жақсы жағдай жасау ең басты жұмыс болып есептеледі.
3. Сұрыптаудың зерттеу әдістері мыналар -
1.Методикалық қолдан сұрыптау ерте кезден белгілі. Ертедегі гректер мен римдіктер жылқы, ит және басқа жануарлардың таза қанды түрлерін өсіру үшін малды асылдандыру жұмысына үлкен мән берген.
Методикалық сұрыптау әрқашан жаңа тұқымдар мен жаңа сорттар жасайтын творчестволық процесс болып саналады. Осы әдісті қолдана отырып, селекционер мүсінше сияқты, алдын ала ойлаған жоспары бойынша жаңа органикалық формалар жасап шығарады.
2.Санасыз сұрыптау әдісі – бұл селекциялық процестің өте ертедагі түрі. Санасыз сұрыптаудың мәнісі – адам өсімдіктердегі жаңа сорттарын немесе жануарлардың жаңа тұқымдарын шығарам деген ойсыз-ақ өзіне пайдалыларын сақтап, нашарларын жойып жібереді.
Семинар сабақтары.
р/н
|
Тақырып аты
|
Сағат
саны
|
Бақылау түрі
|
Әдебиеттер №
| |
1
|
Дарвинге дейінгі кезеңдегі эволюциялық идеялар
1.Тірі табиғаттың тұтастығы және дамуы жайлы көзқарастарды қалыптастыруда Д.Рей, К.Линней, Ж.Л.Бюффон, К.Вольф т.б. ғалымдар еңбектерінің маңызы
2.Трансформизм мен креационизмнің, преформизм мен эпигенездің күресі
|
1
|
Пжқ
|
№2
5-7 б.
№8
94-97 б.
| |
2
|
Ж.Б.Ламарктың эволюциялық идеялары
1.Ламарктің түр және адамның пайда болуы жайлы көзқарасы.
2.Ламарктің эволюциялық концепциясын талдау
|
1
|
Пжқ
|
№9
16-19б.
№6
74-77 б.
| |
3
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
1.Бейімділіктердің қалыптасуында және түрлердің пайда болуында табиғи сұрыптаудың шығармашылық ролі.
2.Мәдени формалар эволюциясы мен табиғи түрлер эволюциясын салыстырмалы сипаттау
|
1
|
Пжқ
|
№9
18-21б.
| |
4
|
Дарвин теориясын мойындамау және эволюциялық ілімнің тоқырауы
1.Тоқырау себептері.
2.Антидарвиндік бағыт – Неоламарксизмнің қалыптасуы.
3.Әлеуметтік дарвинизм, оның реакциялық мәні
|
1
|
Пжқ
|
№9
20-24б.
№2
4-5 б.
| |
5
|
Эволюцияның дәлелдемелері және оны зерттеу әдістері
1.Түрлі ғылым салаларындағы деректердің органикалық дүние эволюциясын дәлелдеудегі маңызы.
2.Эволюциялық процестерді зерттеудегі комплексті әдістер
|
1
|
Пжқ
|
№6
61-69б.
| |
6
|
Популяция және оның генетикалық құрылымының өзгеруі
1.Популяцияның экологиялық, генетикалық гетерогенділік және генетикалық біртұтастық және морфофизиологиялықеререкшеліктері
2.Популяцияның генетикалық құрылымын өзгертудегі миграцияның маңызы
|
1
|
Пжқ
|
№11
125-164 б.
| |
7
|
Элементарлы факторлар
1.Оқшаулану популяциялардың арасындағы генетикалық айырмашылықтарды күшейтетін фактор.
2.Оқшауланц типтері. Олардың сипаттамасы және маңызы
|
1
|
Пжқ
|
№7
201-213 б.
| |
8
|
Табиғи сұрыптау – эволюцияның ең негізгі факторы
1.Табиғи сұрыптаудың эволюцияның басқа факторларының арасындағы орны.
2.Табиғи сұрыптау мен “санасыз” сұрыптау арасындағы байланыстылық
|
1
|
Пжқ
|
№8
78-84 б.
№3
101-112 б.
| |
9
|
Адаптация
1.Адаптациялардың классификациясы
2.Эволюция теориясының адаптация пайда болу проблемасын шешудегі методологиялық маңызы
|
1
|
Пжқ
|
№2
131-136 б.
| |
10
|
Түр және оның пайда болуы
1.Палеонтологиядағы түр жайлы ұғым
2.Ағымды және облигатты формалардағы түр ұғымы
3.Түр құрылысы
|
1
|
Пжқ
|
№2
43-48 б.
№9
115-119 б.
|
. Студенттің өзіндік жұмысының жоспары
|
Р/с
|
Тақырыбы мен мазмұны
|
Сағат
саны
|
Бақылау
түрі
|
Әдебиет
| |
1
|
Эволюциялық идеялардың даму тарихы.
|
1
|
Глоссарий
|
№ 18-20
210-215 б
| |
2
|
Дарвин дәуіріне дейінгі кезеңде эволюциялық идеялардың қалыптасуы және дамуы.
|
1
|
Бж
|
№5,6
49-50 бет
| |
3
|
Ж.Б.Ламарктің эволюциялық концепциясы.
|
1
|
Реферат
|
№11,14
49-52 бет
| |
4
|
Ч. Дарвиннің эволюциялық теориясының қалыптасуындағы жалпы алғы шарттар.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№5
53-54 бет
| |
5
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
|
1
|
Реферат
|
№7,959-62б
| |
6
|
Айқын және айқын емес, ара қатнастық.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№5,6
59-62 бет
| |
7
|
Ч. Дарвиннен кейінгі дәуірде эволюция ілімінің дамуы.
|
1
|
Глоссарий
|
№7,9
98-106 бет
| |
8
|
Эволюцияны зерттеу әдістері.
|
1
|
Реферат
|
№8,10
65-69 бет
| |
9
|
Органикалық эволюция обьективті процесс.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№9,12
106-109
| |
10
|
Тіршіліктің пайда болуы.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
11
|
Микроэволюция ілімі
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
12
|
Популяция эволюцияның элементарлы құрылымы
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№8,9
150-168 б
| |
13
|
Популяцияның генетикалық құрылымы
|
1
|
Глоссарий
|
№15,17
175-185 б
| |
14
|
Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруі – эволюцияның элементарлы құбылысы
|
1
|
Реферат
|
№17,19
258-269 б
| |
15
|
Эволюцияның элементарлы факторлары
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№10,15
54-58-63 б
| |
16
|
Табиғаттағы сұрыптауды популяциясы
|
1
|
Реферат
|
№7,9
59-64-69 б
| |
17
|
Табиғи сұрыптау
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№ 2,3
25-26 бет
| |
18
|
Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
|
|
Реферат
|
№1,3,4
52-54 бет
| |
19
|
Табиғаттағы сұрыптауды популяциялық – экологиялық және популяциялық – морфологиялық зерттеулер.
|
1
|
Глоссарий
|
№ 4,5,6
10-16 бет
| |
20
|
Адаптация
|
1
|
Реферат
|
№ 2,6
25-27 бет
| |
21
|
Адаптациялардың пайда болуы табиғи сұрыптау әсерінің нәтижесі
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№1,3,4
52-54 бет
| |
22
|
Түр-эволюция процесінің негізгі дәуірі
|
1
|
Реферат
|
№10,11
31,-315 б
| |
23
|
Түрдің пайда болуы – микроэволюция нәтижесі
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№ 5,6
45-50 бет
| |
24
|
Макроэволюция проблемалары
|
1
|
Глоссарий
|
№ 2,3
10-12-19
| |
25
|
Филогенетикалық топтардың эволюциясы
|
1
|
Реферат
|
№5,6
58-59-62 б
| |
26
|
Мүшелердің және функциялардың эволюциясы
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№7,9
70-79-82 б
| |
27
|
Онтогенез эволюциясы
|
1
|
Реферат
|
№8,910
90-93б
| |
28
|
Эволюциялық прогресс.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№12,15
120-125б
| |
29
|
Ч. Дарвиннің ғылыми зерттеу жұмыстары.
|
1
|
Глоссарий
|
№15,17
130-136б
| |
30
|
ХІХ ғасырдағы қоғамдық эволюциялық өзгерістер.
|
1
|
Реферат
|
№8,9
25-29 бет
| |
31
|
Материалистік көзқарастар.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№ 1,4
15-17-19 б
| |
32
|
Мәдени формалардың эволюциясын дәлелдеу.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№12,15
120-125б
| |
33
|
Мәдени өсімдіктер
|
1
|
Реферат
|
№ 18-20
210-215 б
| |
34
|
Мәдени үй жануарлары
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№5,6
49-50 бет
| |
35
|
Үй жануарлары тұқымдары мен мәдени өсімдіктер сорттарының шығу тегін талдау.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№11,14
49-52 бет
| |
36
|
Пассивті қорғану бейімділіктерін эволюциялық көзқарас тұрғысынан зерттеу.
|
1
|
Глоссарий
|
№5
53-54 бет
| |
37
|
Эволюциялық өзгеріс жер бетіндегі тіршіліктің қажетті шарты.
|
1
|
Реферат
|
№7,9
59-60-64 б
| |
38
|
Өсімдіктердің эволюцияларының өзара байланыстылығы.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№5,6
59-62 бет
| |
39
|
Жануарлардың эволюцияларының өзара байланыстылығы.
|
1
|
Реферат
|
№7,9
98-106 бет
| |
40
|
Тұқым қуалайтын өзгергіштік – эволюцияның элементарлы материалы.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№8,10
65-69 бет
| |
41
|
Популяция деген не?
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
42
|
Тұқым қуалайтын өзгергіштік
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
43
|
Популяцияның генофонды жайлы ұғым.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
44
|
Популяцияның генетикалық құрылымы
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
45
|
Популяцияның генетикалық құрылымын өзгертудегі миграцияның маңызы.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
46
|
Оқшаулану
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
47
|
Популяциялардың арасындағы генетикалық айырмашылықтарды күшейтетін фактор.
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
48
|
Тіршілік үшін күрес
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
49
|
Табиғи сұрыптаудың эволюцияның басқа факторларының арасындағы орны.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
50
|
Табиғи сұрыптауының негізі.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
51
|
Күрделі мүшелердің құрылысы.
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
52
|
Адаптациялардың салыстырмалы сипаты.
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
53
|
Түрдің жалпы белгілері
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
54
|
Дискреттілік саны, біртұтастығы, тұрақтылығы, тарихилығы.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
55
|
Эволюция ілімінің табиғи популяциялары
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
56
|
Эволюция ілімінің табиғи популяциялары басқарудағы, табиғат ресурстарын қорғау
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
57
|
Тиімді пайдалану проблемасын шешудегі маңызы.
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
58
|
Макроэволюция ұғымы.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
59
|
Микроэволюция
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
60
|
Филогенетика
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
61
|
Филогенетикалық топтар эволюцияның қағидалары
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
62
|
Филогенез
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
63
|
Филогенездегі мүшелер жүйелерөзгеруінің өзара байланыстылығы.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
64
|
Эволюция ілімінің проблемалары және перспективалары
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
65
|
Эволюция ілімінің маңызы
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
66
|
Прогресс құбылысын классификациялау.
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
67
|
Салыстырмалық прогрессив
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
68
|
Салыстырмалық прогрессивті өзгерістердің негізгі сипаттамасы.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
69
|
Автоном бағыт
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
70
|
Автономдану – онтогенез эволюциясының негізгі бағыты.
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
71
|
Онтогенез эволюциясы және онтогенездегі организмнің біртұтастығы
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
72
|
Организмдердің тарихи өзгеруінде корреляцияның және координацияның маңызы Онтогенездің эмбриондануы және канализациясы
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
73
|
Адамдардың пайда болған орталықтарыжайлы жорамалдар.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
74
|
Адам нәсілдері және олардың қалыптасу жолдары.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
75
|
Әлеуметтік дарвинизмді сынау және нәсілшілдік
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
76
|
Биосфера эволюциясы.
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
77
|
Ноосфера
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
78
|
Қазақстандағы экологиялық апаттарға ұшыраған аймақтар, олардың себептері және биосфераның эволюциясына әсері
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
79
|
Эволюция ілімінің проблемалары және перспективалары
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
80
|
Эволюция ілімі, оның адамның практикалық әрекетіндегі ролі және биологияның басқа салаларының дамуына әсері
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
81
|
Эволюцияның бағыттылығы және шектелмегендігі.
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
82
|
Микроэволюция проблемаларын талдау қажеттілігі
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
83
| Эволюциялық прогресс
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
84
|
Прогресс туралы түсінік.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
85
|
Прогрессивті даму критерилері
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
86
|
Прогресс құбылысын классификациялау, олардың сипаттамасы, критерилері және арақатынасы.
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
87
| Антропогенез
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
88
|
Адамның пайда болуы жайлы түсініктің дамуы
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
89
|
Адамның жануарлар дүниесіндегі орны.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
90
|
Антропогенездің негізгі дәуірлері
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
| |
91
|
Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторлары және олардың әсер ету ерекшеліктері
|
1
|
Глоссарий
|
№9,12
106-109 б
| |
92
| Эволюция ілімінің маңызы
|
1
|
Реферат
|
№14,16
120-160 б
| |
93
|
Эолюция ілімі және қоршаған ортаны қорғау.
|
1
|
Тестілік сауал-нама
|
№8,9
150-168 б
| |
94
|
Эволюция ілімі және медицина.
|
1
|
Реферат
|
№15,17
175-185 б
| |
95
|
Эволюция теориясының методологиялық негізі
|
1
|
Жазбаша бақылау
|
№17,19
258-269 б
|
Достарыңызбен бөлісу: |
