Парадигма (грек. Paradeigma-үлгі, үлгі) - белгілі бір тарихи кезеңде осы білім (пән) саласындағы мамандардың зерттеу практикасы ұйымдастырылатын негізгі ғылыми жетістіктер — теориялар, әдістер жүйесі.
Парадигманы ғылыми пәннің дамуындағы әртүрлі кезеңдерді бөлген Американдық тарихшы Т. Кун енгізді: 1) препарадигмальды — парадигманың қалыптасуының алдындағы кезең;
2) парадигманың үстемдік ету кезеңі — "қалыпты ғылым",
3) парадигманың ауысуынан, бір-бірінен екіншісіне ауысудан тұратын дағдарыс пен ғылыми революция кезеңі.
Парадигма түсіндірмесі кундық (Т.Кун) классикалық, жалпы қоғамдық мағынаға жақын парадигма, ол ғылыми іс-әрекеттің, нормалардың, критериилердің, зерттеу стандарттарының жиынтыгының моделі ретінде қарастырылады
парадигма білімдендіру жүйесін жобалаудағы амалдар, идеялар, негіздемелер, білім берудің базалық немесе стратегиялық моделдері болып табылады
Парадигма түрлері қалыптастырушы және гуманистік тұлгаға бағытталған және рухани бағытталған ғылыми-технократиялық, гуманитарлық және эзотерикалық авторитарлық, манипулятивтік және қолдаушылық дәстүрлі-қалыптастырушы, дәстүрлі-дамытушылық, тұлғаға бағытталушылық дәстүрлілік, рационалистік, гуманистік рухани-ағартушылық педагогикалық, андрогогикалық, акмеологиялық және коммуникативтілік