ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТЫЛУ КАРТАСЫ

Пән Сәндік композиция негіздері

Кредит саны - 3

№	Әдебиет атауы	Барлығы				Ескерту
		кітапханада	кафедрада	Студенттердің қамтылу пайызы (%)	Электронды түрі
1	2	3	4	5	6	7
1	Г.В.Беда. «Бейнелеу сауаты негіздері» М.; 1981ж.	+	-	50	-	-
2	Паранюшкин Р.В. «Композиция» оқулық бейнелеу өнері мектептеріне арналған арналған «Феникс» шығармашылығында шығарылған. 2001 - 80 бет.	+	-	30	-	-
3	Н.В.Одноралов «Материалы, инструменты и оборудование в изобразительном искусстве»	+	-	40	-	-
4	Н.В.Кузин «Нобайлар және суреттемелер» М., «Просвещение» 1981г С.В Шорохов. «Композиция негіздері» 1979 ж М.; Просвещение	+	-	60	-	-

№1 Дәріс

Живопись мәселесіндегі компзицияға келетін болсақ жалпы композицияға төмендегі мәселелер жатады. Мысалы:

-Обьектілерді құрастыру композициясы;

-Денелердің бір-бірімен үйлесім композициясы

-Денелерді холст бетіне ұтымды орналастыру композициясы;

-Түс үйлесімдік композициясы;

Жипопись композициясының ритмі жатады.

-Орналастыру композициясы;

-психологиялық -характер шығару композициясы;

- түс материялдық композиция

-Обьектіні табу композициясы;

-хост бетіне орналастыру композициясы;

-Табиғаттағы кеңестік композициясы;

-түс-рең ауқымды композиция;

Көп фигуралы живопись композициясына жататындар:

-Тақырыпты ашатын композиция;

-Оқиғаға байланысты композиция;

-Идеялық композиция. Жалпы живописьтің қандай да болмасын жанрындағы композициға келер болсақ,оны үлкен-үлкен үш кезеңге бөлуге болады.

-ізденіс композициясы

-орындалу композициясы

-аяқтау композициясы.

Ізденіс композицисы дегеніміз-сөздің аталуынан да байқалады,белгілі тақырыпқа байланысты болмаса арнайы бекітілген оқу бағдарламасына сай обьектілерді іздеу, табу құрастыру, реттеу деген мағынаны білдіреді

Сонымен қатар (смола сибирской)

Кейде оған ара балынан алынатын глюкоза, глецирин қосады. Бұл жабыстыру үшін қолданылатын қоспалар түссіз болып келеді, сондықтан да акварельді суда езуге мүмкіндік береді. Осыдан оның аты да шығады.

Акварельдің негізгі қасиеті –акварельмен жұмыс жасаған кезде түстердің тазалығы мен мөлдірлігін алуға болады. Акварельмен жұмыс істеу арқылы бояудың бір қабатынан екінші бір қабатын жұқа етіп жағу арқылы жаңа бір түстік реңк шығаруға мүмкіндік бар. Бұлардың барлығы акварельдің басқа кескіндеме түрлерінен ерекшелеп тұратыны, оның байлығының белгілері. Әйткенмен де, акварельмен жұмыс жасау үлкен төзімді , ұқыптылықты , шыдамдылықты қажет етеді, өйткені қате боялған жұғындысын қайтадан өзгертіп , керегінше қалыңырақ болғаны жақсы, ең тиімді қағаз «ватман» немесе «жартылай ватман» .

Беті қағазға акварель дұрыс жағылмайды, себебі акварель қағаз бетімен сырғып, бір-бірімен қосылмайды.

Жұмыс техникасы-Акварельмен жұмыс істеу кезінде планшетті немесе қағаз тартылған стираторды дұрыс ұстау маңызды. Планшетті тігінен қоюға болмайды, өйткені бояу бұл қалпында ағып кетеді. Планшетті тым көлденең де қоюға болмайды, бұл жағдайда су қағаз бетінің әрбір жеріне жиналып, кепкенде бояу қатпарланып тұрады. Ең тиімдісі планшетті аздап жатқызып қойған. Мұндай қалпында қағаз бетінде бояу қатпалары қалса да, оны таза қылқаламмен сүртіп алуға болады. Акварельдің жұмыс техникасын игеру үшін, алғашқы жаттығуларды бір түспен, мысалы, қара немесе қою қоңыр түспен орындауға болады. Кескіндеменің бұл түрін бір түсті немесе монохромды , не «гризайль» деп айтады.

Акварельмен жұмысты неден бастаған жөн ?

Көбіне бір түсті немесе түрлі түсті акварельде қою жерлерінен бастайды. Бұл натураның жарық және көлеңке қатынасын бөліп көрсетуге, түрдің көлемін алғашқы этаптарда тереңірек сезінуге көмектеседі, сонымен қатар , бояу қабатының тазалық дәрежесін сақтауға септігін тигізеді, өйткені бояуды қабат-қабаттап салуға тура келеді. Бірақ та бар күшімен салмай , алдымен аздап ашық түстермен боялады.

«Дымқылдату» тәсілі де акварельде қолданылады. Бұл кезекте бетін алдымен сумен дымқалдатып алады. Мұнда қағаз сулы қалпында ұстауға болады. Бұл тәсіл суретке өзгертулер , түзетулер енгізуге мүмкіндік береді. Соған қарамастан, бұл өте қиын тәсіл, өйткені барлық жұмыс барысы кезінде қағаздың бір қалыпты дымқылдығын сақтау мүмкін емес.

Бірақ өзінің ерекшеліктерімен акварельден өзгешеленіп тұрады. Оның ерекшелігі-мөлдірліктен айрылғандығында. Гуашьтың қандай да бір түсін таңдап алған соң, оған қосылады. Гуашь кепкен соң оның бетінде ақшылдау қабат түзеледі.

Гуашь техникасының қиындылығы сол, онымен жұмыс жасағанда, түс кепкен соң қандай болып шығатынын алдын ала білуге болмайды. Гуашь таза бетке жақсы жағылады. Басқа жағдайларда ол үгітіліп қалуы мүмкін.

Кейде акварельге де қолданады. Мұнда соңғысында БЕЛИЛА қосады.

Бұл кезде акварель кескіндемесі гуашь кескіндемесіне ұқсап кетеді. Акварель мен БЕЛИЛА қосындысы гуашьқа қарағанда қоюрырақ түс береді.

3. 
   Адамның сезімдерінің ішінде көру қабіеті аса дамыған . Көру үшін басты шарт-жарық. Күн сәулесін ақ санау бейімдіге айналған, негізінде оның өте күрделі түстер құрамы бар, оны әйнек призмадан күн сәулесін өткізу арқылы байқауға болады. Осындай жолмен алынған спектрде бірқатар түстер тобын байқаумызға болады. Олар біртіндеп,-біртіндеп біреуінен келесісіне өтіп отырады. Күннен басқа да жарық шығаратын денелерді атауға болады, мәселен, электрт лампасы, керосин лампасының жанып тұрған пілтесі майшам, сіріңке , т.с.с. Олар күннен өзге түс береді , және ондай спектрді зерттегенде, күн сәулесі спектрінен басқа спектр түзеді.
   
4. 
   Түрлі түсті заттармен бірге түссіз заттарды да көреміз, яғни қара, сұр, ақ оларды ахроматикалық деп атау қалыптасқан , түрлі-түсті хроматикалыққа қарама қа
   

№3Дәріс

В.А. Фаворский атап көрсеткендей натюрморт нұсқасын жасаған кезде заттарды көру керек және олардың бір-бірімен әңгімелескенін , бір-біріне деген қарым-қатынасының, әсерлерінің тереңдігі мен әуендік қатынасын түсініп отыруы керек.

Натюрморт кез-келген заттардың жиынтығы емес. Бір парақ қағазға кез-келген қолға түскен заттарды жинақтап салу, мазмұнды натюрморт орындалды деген әр – бір сөз емес.

Әр –бір заттың «тіршілік ету ортасы» болады. Басқа бір жағдайларға орналастыра, басқа заттармен үйлесетолықтырып, байытып, ортақ ойды жеткізіп , оның ерекшелігін көрсету қажет.

Натюрмортты бір-біріне ұқсас немесе біртекті заттардан жасау керек, мысалы, кітап , гүл, т.с.с. Бұл автор ойының белсенді шығармашылығының, фантазиясын қажет етеді.

Абрис-бейнелеп отырған фигураның контуры.

Адаптация-жарықтың белгісы.

Ақ түс-цинковтік ақ, свинцовтік ақ, екі ақ түстің қосындысы керминцк түс.

Сары-ашық охра, алтын түс охра, сары охра, камидий сары, неополитандік сары, үндісары камидий лимон, марс,алтын-сары лак.

Қызыл- КиноВарь камидий қызыл, краплак жарық, краплак қараңғы, ағылшын қызыл, Венециандық қызыл, капут-мортуум, қызыл жер пуццуол, киноВарь, ал қызыл.

Көк-Ультрамарин , кобальт көк, церулем, азиринтовтік лазурь,кобаль жарық,кобальт көк қараңғы, индиго.

Жасыл-Изумруд жасыл,Поль Веронез, кобальт жасыл. Жасыл жер Веронистік, грузиндік жасыл жер, армян жасыл жер, волконсконт , окись хрона, богемстік жасыл жер.

Қоңыр-Марс жарық қоңыр , копуг-моргуум,қоңыр жер, хотьковтік қоңыр жер, кудиновтік қоңыр жер, табиғи умбра, Ван Дик, табиғи сиена, кассельстік қоңыр жер, асфальт.

Қара-Винограддық қара, Піл сүйгін күйдірілген. Майлы бояудың небу жылдамдығы ондағы майдың мөлшерінен, пигматтің химиялық құрамынан байланысты. Майлы бояу 15 ғасырдан бастап қолданыла бастады. Майлы бояу екі түрге бөлінеді «езілген ұсақ» бояу және «эскиздік» болады. Бірінші түрі ең жақсы майлы болып табылады. Екіншісі ол онша жауапты жұмыстарғы арналмаған бояу.

Студенттер мынандай майлы бояудың түрлерімен жазған дұрыс болады.

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара түсті арқылы бояу;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,
ОЖСӨЖ мазмұны: Қағаз бетіне геометриялық немесе әр түрлі сызықтардан құралған эскизін салу;қайталау
2-апта

Тақырып: «Композициялық негізгі заңдылықтар. Композиция ішіндегі элементтерінің байланысы мен өзіндік келісімділігі»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне Формальды композицияның негізгі тұтастылық әр түрлі сызықтардан құралған эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Ортақ бір дақ арқылы тұтастықты көрсету Қағаз бетіне Формальды композицияның негізгі тұтастылық әр түрлі сызықтардан құралған эскизін салу;қайталау
3-апта

Тақырып: «Композициялық негізгі заңдылықтар. Тепе-теңдік»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне Тепе-теңдік композициясының көркем шығармада алатын орнын ашып көрсету эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Тепе-теңдік заңдылықтары ескерілген композиция

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар: қағаз А3 ,қарандаш,қара түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь,

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: Нүктелі композиция туралы суретін толық аяқтау
11-апта

Тақырып: «Ритм (ырғақ), метр. Композиция тәсілдері. Көлемді композиция»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне композиция тәсілдерімен танысу. Кеңістікті көрсете білу, горизонталь және вертикаль, диогональ бағыттарын көрсету. эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: : Қағаз бетіне композиция тәсілдерімен танысу. Кеңістікті көрсете білу, горизонталь және вертикаль, диогональ бағыттарын көрсету. эскизін салу;толық орындау
12-апта

Тақырып: «Ассоциация. Кеңістік»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне кеңістіктегі композиция, оның заңдылықтары эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: Қағаз бетіне кеңістіктегі композиция, оның заңдылықтары эскизін салу;
13-апта

Тақырып: «Композициядағы формаларды біріктіру. Жазықтық»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне жазықтық композициясының заңдылығы, ережесі заңдылықтары эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: Қағаз бетіне жазықтық композициясының заңдылығы, ережесі заңдылықтары эскизін салу;толық орындау
14-апта

Тақырып: «Табиғи формалар өзгерісі. Фактура, текстура»

Практикалық сабақ мазмұны Қағаз бетіне композициядағы фактура, текстура түрлері эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: толық аяқтау
15-апта

Тақырып: «Табиғи формалар өзгерісі. Түс. Контраст. Нюанс»

Практикалық сабақ мазмұны: Қағаз бетіне контраст және нюансты композиция заңдылықтары. эскизін салу;

Әр түрлі бағыттағы көп ізденген эскизін салу;

Соңғы салған эскизін қағаз бетіне түсіріп орналастыру;

Графикалық ақ қара қызыл,көк,сары,жасыл, қоңыр,түсті арқылы бояу;

Толық аяқтау;

Құрал-жабдықтар:қағазА3,қарандаш,қара

түсті тушь,қаламұш,акварель,гуашь
ОЖСӨЖ мазмұны: Қағаз бетіне контраст және нюансты композиция заңдылықтары. эскизін салу;

8. ТИПТІК ЕСЕПТЕУ, ГРАФИКАЛЫҚ ЖҰМЫС, ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС, КУРСТЫҚ ЖОБА ОРЫНДАЛУЫ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР.
«Сәндік композиция негіздері»

1. Геометриялық денелерден құралған композиция

2. Графикалық суреттердің композициясы

3. Тепе-тендік суреттердің композициясы

4. Динамикалық композизия

5. Түс және нюанс

6. Сызықтық графикалық композиция

7. Қағаз А3, Қарындаш,Қара түсті Тушь, Перо, Гуашь, Акварель, Калька, Ағаш өнері, Түрлі түсті тері.

Оқыту негізінен практикалық жұмыс түрінде жүріп, оқу материалдарының мазмұны, үйренген, алған білімдері сол арқылы көрініс табатындықтан емтихан көрме түрінде (выставление) өтеді.

Студенттердің алған білімдері жекелеген семестрлік тапсырмалар, үй тапсырмалары, т.б. сол көрмеге қойылып, оны кафедра оқытушыларынан құралған комиссия бағалайды.

Емтихан көрмесіне қойылатын негізгі жұмыстарға, алдын-ала эскизі бойынша орындалған графикалық суреттер жатады. Мұнда олар композицияның негізгі заңдылықтарымен (симметрия, ассиметрия, статика, динамика, тепе-теңдік, ритм, контраст т.б.) геометриялық денелерден, өсімдіктер мен жануарлардан композиция құрастырулары тиіс. Материалдар: қағаз, гуашь, тушь, акварель.

Мұндағы қойылатын негізгі талаптарға:

- үйлестіру, орналастыру жағдайын – сәйкестік заңдылықтарын;

- жоба ісінің негізгі әдістерін игеру;

- заттардың неден жасалғандықтарын, яғни материалдарын көрсету;

- түстік, реңдік ерекшеліктерді байланыстыруда, көлемнің рең арқылы көрінісін сызық немесе даққа

дейін жеткізіп көрсету т.б.

жатқызамыз.

Комиссия әр оқу семестрінде емтиханда үздік деп танылған, сәтті деген жұмыстарды таңдап алып, оқу ғимараты дәлізіне көрмеге қояды.