Механикадан

1.4
 
Табиғи және координаталық тәсілдердің өзара байланысы 
Нүкте қозғалысы (8.2) теңдеулермен берілген болсын, яғни 
x=x(t), y=y(t), z=z(t) 
Математикадан белгілі: 
(8.7) 
Жоғарыдағы (8.2) өрнекті уақыт бойынша дифференциалдаймыз: 
, 
, 
(8.8) 
Кейін (8.8) ді (8.7) ге қойсақ: 
(8.9) 
t=0
және 
t=t
аралықта (8.9) ды интегралдасақ, 
(8.10) 
келіп шығады. 
Демек, (8.2)-ден пайдаланып, нүктенің траектория бойынша (8.10) өрнекпен анықталатын 
теңдеуін анықтадық. Басқаша айтқанда нүкте қозғалысы координат тәсілінде берілгенде, 
оның табиғи тәсілдегі берілуін келтіріп шығардық. 
 
2
 
Қатты дененің қарапайым қозғалысы 
Материялық нүктелер жинағынан тұратын денені механикалық жүйе деп атайды. 
Дененің кезкелген екі нүктесі арасындағы қашықтық өзгермейтін болса, ол абсолют қатты 
дене деп аталады. Қатты дененің қарапайым қозғалыстарына оның ілгерілемелі және 
айналмалы қозғалыстары жатады. 
2.1
 
 Қатты дененің ілгерілемелі қозғалысы 
Дене қозғалысы кезінде онда алынған кезкелген кесінді өзіне-өзі параллель көшсе, 
мұндай қозғалыс ілгерілемелі қозғалыс деп аталады (2.1 сурет). Мысалы: велосипед 
педаліның қозғалысы, түзу участкіде жылжып бара жатқан автомобиль бортының 
қозғалысы ілгерілемелі қозғалыстан тұрады. Жалпы ілгерілемелі қозғалыстағы дене 
нүктесінің траекториясы қисық сызықтан тұрады. Дене ілгерілемелі қозғалысының 
ерекшелігін төмендегі теоремамен беру мүмкін. 
Теорема:
Ілгерілемелі қозғалыстағы дененің нүктелері бірдей траекториямен қозғалып, 
олардың әр кездегі жылдамдықтары және үдеулері бірдей болады. 

жүктеу/скачать 3,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: