Механикадан



Pdf көрінісі
бет21/52
Дата10.04.2023
өлшемі3,47 Mb.
#174094
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   52
1
 
Материялық нүкте қозғалысының берілу тәсілдері 
1.1
 
 Материялық нүкте қозғалысының векторлық тәсілде анықтау 
Векторлық тәсіл
. Айталық, 
М
нүкте 
Охуz
кординаттар 
жүйесіне қатысты 
АВ
траектория бойымен қозғалыста 
болсын. 
О
және 
М
нүктелерді біріктіретін вектор 
=
нүктенің радиус-векторы делінеді (8.1сурет). 
8.1 сурет 
Уақыт өтуімен 
М
нүктенің алған орны өзгеріп отырады. Нәтижеде оның радиус-
векторының ұзындығы мен бағыты өзгереді. Егер 
М
нүктенің радиус-векторы уақыттың 
функциясы ретінде берілген болса, нүктенің кеңістіктегі орны кез-келген уақыт үшін 
анықталған болады, яғни 
(8.1) 
Демек (1.1) нүкте қозғалысының вектор тәсілінде берілгендегі теңдеуі. 
Нүктенің тұрған орнын және қозғалыс бағытының қаншалықты өзгеруін 
белгілейтін шама оның 
жылдамдығы

Материялық нүкте қозғалысы вектор тәсілінде берілгенде, жылдамдық қалай 
анықталатынын қарастырайық. Айталық, 
t=t
0
де қозғалып бара жатқан нүкте 
М
0
-де 
болып, радиус-векторы 
де нүкте 
М
1
-де болып оның радиус-векторы 
арқылы 
анықталсын. Бұл жағдайда 
уақыттың өзгеруі, ал 
радиус-вектордың 
өзгеруі болады. 
Радиус-вектор өзгеруінің уақыт өзгеруіне қатынасы нүктенің орташа жылдамдық 
векторын береді (8.3 сурет): 
(8.11) 
(8.11) тен 
да шекке өтсек, нүктенің ақиқаттық (сызықтық) жылдамдық векторы 
келіп шығады: 
Немесе
(8.12) 
8.3 сурет


Табылған (8.12) өрнектен көретініміз, материялық нүктенің жылдамдық векторы, оның 
радиус-векторынан уақыт бойынша алынған бірінші туындыға тең. 
нөлге ұмтылғанда 
М
0
нүкте төңірегінде айналып, жанамаға жақындайды. 
Нәтижеде жылдамдық векторы траекторияға жанама болып, қозғалыс бағытына қарай 
бағытталады. Жылдамдық халықаралық СИ жүйесінде 
м/с
-те өлшенеді. 
Материялық нүкте жылдамдығының бағыты және шамасы қаншалықты жылдам өзгеруін 
анықтайтын шама, оның үдеуі. 
Айталық, қарастырылып жатқан нүктенің 
болған 
кезде алған орны 
М


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   52




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет