Мектеп биологиясында деңгейлеп оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім беру

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологиясы мен инновациялық әдіс – тәсілдерді енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» – деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді [1].

Жас ұрпаққа экологиялық білім мен тәрбие беру бүгінгі күн тәртібіндегі бірден – бір қажетті кезек күттірмес екендігі 1991 жылғы «Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептері тұжырымдамасында», 1996 жылғы «Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігінің тұжырымдамасында» және Ата заңымызға негізделіп жасалған ҚР «Білім туралы» заң мен 2004 ж. қабылданған талаптарды іс - жүзіне асыру жоғары, орта және арнаулы білім беруде оқушылар мен студенттерге экологиялық білім мен тәрбие беруді дұрыс ұйымдастыруға байланысты екендігі көрсетілген [2,3,4,5,6].

Оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру саласында, ізденіп зерттеулер жүргізген ғалым – педагогтар И.Д.Зверьев, А.Н.Захлебный, Н.С.Сарыбеков, И.Г.Суравегина, Н.А.Гладков, П.В.Иванов, Б.Г.Иоганзен, И.С.Матрусов, Н.А.Рыков, А.П.Сидельковский, В.Н.Скалон, Е.С.Сластенина, А.С.Бейсенова, Н.Е.Ильинская және т.б. ғалымдарының еңбектерінде кеңінен қарастырылды [9,10,11,12,13].

Көптеген ғалымдар жалпы білім беретін мектептерде экологиялық білім мен тәрбие берудің теориялық, әдістемелік аспектілерін жүйеге келтіреді (Н.А.Гладков, Я.И.Габев, С.Н.Назарова, Е.А.Сластенин, А.В.Чигаркин, М.Н.Фомин, Е.З.Батталханов және т.б.), кейбірі экологиялық іс-әрекеттің мәнін айқындап, мазмұнына жан-жақты сипаттама береді (С.Н.Соломина, И.Д.Лаптев, В.А.Ясвин және т.б.).

Қазіргі білім жүйесінің ерекшеліктеріне - оның ілгерлігі, алдын алу сипаты және осыларға қол жеткізу мүмкіндіктерін дамыту деңгейлеп оқыту технологиясын қолданумен жүзеге асады.

Сондықтан мектепте биология пәнін оқыту мәселесі теориялық жағынан негізделген. Жаңа педагогикалық технология көмегімен оқыту "Мектеп биологиясында деңгейлеп оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім беру әдістемесі" деп таңдауымызға негіз болды .

Зерттеудің мақсаты: Орта сынып оқушыларына деңгейлеп оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім берудің педагогикалық тұрғыдан негіздеу және әдістемелік жүйесін жасау болып табылады. Сондықтан сабақта деңгейлеп оқыту технологиясын пайдалану арқылы білім беру инновациялық технологиялардың бірі болып есептелінеді. Мәселен, 11 сынып биологиясының "Экология негіздері" тарауының тақырыптарын қарастырайық.

Сабақтың тақырыбы. §21. Тіршілік ортасы, экологиялық факторлар және агроценоздар

Үй тапсырмасын сұрайтын деңгейлік сұрақтар магнит тақтасына 3 түрлі түсті қағазға жазылып ілінеді. Сол тапсырмаларға оқушылар, сұрақты оқи отырып, қолдарын көтеріп жауап береді.

1. Адамның іс-әрекеттерінің тікелей табиғатқа әсер ету факторын ата және анықтамасын бер.

2. Адамның таиғатқа тікелей ықпал ету кезеңдерін ата.

3. Адамның табиғатты ретсіз пайдалануы неге әкеп соқтырады?

1. Адамның таиғатқа тікелей ықпал ету кезеңдерін сипатта.

2. Адам мен табиғкт арасындағы қарым-қатынасты түсіндір.

3. Табиғат байлықтарын ретсіз пайдаланудың нәтижесіне сипаттама.

1. Ғаламдық экологиялық мәселелер дегенді қалай түсінесің және оған мысал келтір.

2. Аймақтық экологиялық мәселелер және оған қандай жерлер мысал бола алады?

3. Табиғат пен адам арасындағы өзара қарым-қатынасты реттеуде қандай тұжырымдама ұсынылды және ол қандай мәселелерді қамтиды?

Үй тапсырмасын сұрап, өткен тақырыптарға шолу жасай отырып, қорытындылаймын.

Жаңа сабақтың жоспары.

1. Табиғи орта және оның факторлары.

2. Организмдердің орта факторларына бейімделуі.

3. Агроценоздың ерекшелігі.

Табиғи орта мен организмнің арасында тікелей немесе жанама түрде қарым-қатынас болып тұрады. Жер бетіндегі әртүрлі табиғи жағдайлар жиынтығы тіршілік ортасы немесе қоршаған орта деп аталады. Кейде оны сыртқы орта деп те атайды. Тіршілік ортасы деп белгілі бір организм дамуының барылқ кезеңдеріне қажетті табиғи орта факторлары жиынтығын айтады.

Экологиялық факторлар