Мектеп гигиенасына негізделген дене шынықтыру және спорт гигиенасы

Гимнастика

1.Спорт ойындары

2.Гимнастика

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жеңіл атлетика

Гимнастика

• 
  Кіріспе. Гигиена пәні және оның мақсаты мен міндеті.
  
• 
  Дене шынықтыру және спорт гигиенасы
  
• 
  Салауатты өмір салты
  
• 
  Жұқпалы аурулардың алдын алу және сыртқы ортаның биологиялық себептері
  

Дене шынықтыру мұғалімі гигиеналық білімді толық меңгергенде, дене тәрбиесінің сауықтыру бағыты жүзеге асырылады. Сондықтан, дене шынықтыру бөлімдерінің студенттері, дене жаттығуларын дұрыс ұйымдастыру үшін, дене күшін қалыптастыруда, жаттығу барысын ұйымдастыру мен материальдық – техникалық қамтамасыз ету үшін негізгі гигиеналық білім алуы керек.

Гигиена – қоғамның денсаулығын сақтап, нығайтатын ғылым

2. Дене шынықтыру және спорт гигиенасы – дене шынықтыру және спорт барысындағы, адам ағзасына әсер ететін әр түрлі себептер туралы ғылым. Дене шынықтыру барысында адам ағзасына әсер етуші себептер: сыртқы орта жағдайы, дене жаттығуларының ұйымдастырылуы мен мазмұны, сабақ барысындағы жүктеменің мөлшері мен көлемі, тамақтану тәртібі, спорт құрылыстарының қамтамасыз етілуі.

Дене шынықтыру және спорт барысында әр түрлі себептердің әсерінен болатын аурулардың алдын алу; дене жүктемесінің сауықтыру бағытына оңтайлы жағдай туғызып, дамыту.

Дене шынықтыру және спорт гигиенасының пәні: адам ағзасының дене шынықтыру және спорт барысындағы әр түрлі себептер мен қарым – қатынасын зерттейді.

Дене шынықтыру және спорт гигиенасының міндеті: дене шынықтыру мен спорттың әр түрлі жағымсыз әсерлерінің алдын алу, денсаулықты, дене дамуын жақсарту, дене шынықтыру және спортпен жаттығушылардың жалпы және спорттық қызметке қабілеттілігін дамыту.

Жемісті еңбек – салауатты өмір салтының ең маңызды қағидасы. Адам ағзасына әсер ететін себептер: биологиялық және әлеуметтік, оның ішіндегі бастысы – еңбек.

Тиімді еңбек пен демалыс кестесі – салауатты өмір салтының ең қажетті элементтерінің бірі. Дұрыс және қатаң түрде ережелерді сақтаса, ағзада белгілі бір ырғақ өндіріліп жұмыс пен демалысқа қолайлы жағдайлар жасалады да денсаулықты нығайтуға, жұмыс қабілеттілігінің жоғарлауына және еңбек өнімділігінің жоғарлауынга жағдайлар жасалады.

Темекі, алкоголь, есірткілер – адам ағзасына әкелетін зиян тигізетін, ауруға шалдықтыратын себептер. Бұлар адамның өмірін қысқартып, жұмыс қабілеттілікті төмендетіп, көп аурулардың себептері болып табылады. Сонымен бірге өсіп келе жатқан ұрпаққа, олардың денсаулығына теріс әсер етеді.

Қолайлы қимыл-қозғалыс кестесі

Шыңдалу

Сыртқы ортаның биологиялық факторлары және жұқпалы аурулардың алдын алу.

Эпидемия

Эндемия

Жұқпалы аурулардың көзі

Жұқпалы аурулардың жұғу (берілу) механизмдері

Тексеру сұрақтары: 1. Гигиена нені зерттейді? Ол қандай ғылым? Санитария деген қандай ұғым? Ол нені білдіреді? Гигиенаның зерттеу тәсілдеріне нелер жатады? Физикалық тәсілдер қандай тәсілдер? Биологиялық тәсілдерге нелер жатады? Химиялық тәсілдермен нені зерттейді? Тәжірибелік тәсіл ол қандай тәсіл? Бактериологиялық тәсілдерді қалай өткізеді? Физиолого –гигиеналық тәсілдердің мәні неде? Клиникалық тәсілдерді қалай өткізу қажет? Жемісті еңбек дегенді қалай түсінесіз?

Әдебиеттер тізімі: 1. : Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990. 2. Лаптев А.П., Малышева И.Н. Практикум по гигиене: Пособие для инститов физической культуры. М., Физкульура и спорт, 1981.
2.Тақырыптың аты: Ауа гигиенасы және климат

Мақсаты: Ауа адамға тыныс алу үшін қажет. Сондықтан ауаның тазалығы да, ластаныуы да адамға байланысты. Тыныс алып отырған ауаны қадірлеу, ластамауды үйрету.

Тірек сөздер: адам тыныс алу үшін, ауаның қолайсыз өзгерістері, климаттық және ауа райының факторлары, температурасы, ылғалдылығы, абсалютті және салыстырмалы ылғалдылығы, ауаның қозғалысы, ауаның қозғалу жылдамдығы, желдің жылдамдығы, термореттеу.

Негізгі сұрақтар:

• 
  ауаның температурасы
  
• 
  ауаның ылғалдылығы
  

Ауа әрдайым бүлініп отырады, сондықтанда оны қорғап, санитарлық бақылау жасап тұру керек.

Ауаны гигиеналық жағынан бағалағанда: 1) физикалық қасиеттері (атмосфералық қысым, температура, ылғалдылық, қозғалу бағытымен жылдамдығы, салқындатқыш қасиеті, электрлік, радиоактивтілік жағдайлары ж.т.б. 2) химиялық құрамы (тұрақты компоненттері және бөтен газдар); 3) механикалық қоспалар (шаңның, түтіннің, күйенің құрамдары ж.б.); 4) бактерийлермен ластану (микробтар, бактерийлер ж.б. болуы).

Көрсетілген ауа ортасының қасиеті ағзаға әсер етуі кешенді, бірақ гигиенада әрбіреуін бөлек қарастырған жөн. Ауаның қасиеттерінің көсеткіштері метеорологиялық факторлар деп аталады. Ауаның гигиеналық көрсеткіштері гигиеналық қалыптармен салыстырылып соның негізінде беріледі. Және де ауаның әсерін денсаулық пен жұмыс қабілеттілікте де ескеріледі.

Ауаның температурасы адам ағзасының сыртқы ортамен жылу ауыстыруға әсері бар. Адам термореттеу арқасында сыртқы ортаның температура өзгеру құбылысын көтере алады. Қанша дегенмен термореттеу үрдісі жоғары болғанмен ауаның температуралық ауытқуын ағзаның жылу тепе-теңдігін қамтамасыз ете алмайды. Төменгі температурада, көп жылу бөлінудің арқасында ағза салқындап ауруға шалдығуы мүмкін (ағзаның қорғаныс күштері әлсіреп, қан айналуы бұзылады). Бұлшық етпен буындардың, шеткері нерв жүйесінің ауруға шалдығуы мүмкін, және де жергілікті үсіп кету байқалады. Өте төмен температура жағдайында жұмыс істегенде (дене жаттығуларын жасағанда) байламдар мен бұлшық еттер зақымдануы болады, себебі суықта олардың серпімділігі төмендейді.