Мемлекеттік бағдарламасының кітап сериялары
жүктеу/скачать 2,02 Mb.
|
Этика и эстетика 12-том
- Бұл бет үшін навигация:
- «БАҚЫРҒАНИ КІТАБЫНАН»
| Аударған Е. Дүйсенбайұлы
СҮЛЕЙМЕН БАҚЫРҒАНИ Түркістандық ақын, лақап аты – Хакім ата. Ол Қожа Ахмет Иасауидің жолын қуған мүриті болған. Ұстазының үлгісімен діни мазмұнда өлең кітабына жазған («Бақырғани кітабы» немесе «Ақырзаман кітабы»). Кітапта сопылық дәстүр дәріптеледі, адамгершілік, ғашықтық, білім, тағы басқа жайында дидактикалық өсиет өлеңдер бар. Діни аңыздардың желісімен сюжетті өлеңдер де жазған. Сөйтіп, түркі әдебиетінде XIII -XIV ғасырларда кең өріс алып, қазақтың кейінгі қиссашыл ақындарының шығармашылығында дамытылған нәзирашылдық (бұрыннан белгілі сюжеттерді жаңғыртып жазу) үрдістің алғашқы бастауларына жол салған. «БАҚЫРҒАНИ КІТАБЫНАН» Жаратушы ие, қиямет күні Мен күнәмді қайда қоямын? Осы аһ ұрған өкініш күні Мен күнәмді қайда қоямын? Таразысы мен көпірін құрса, Айдаушылар әзір тұрса, Не істегенімді сұраса, Мен күнәмді қайда қоямын? Пайғамбарлар дізерлеп отырып, Бетін жерге баса қалса, Баршасы өз [басын] ғана ойласа, Мен күнәмді қайда қоямын? Арасат [майданына] келтірсе, Маған [күнәм жазылған] дәптерді берсе, «Дауыстап оқы» деп бұйырса, Мен күнәмді қайда қоямын? Сенің жабық сарайыңда Еш ғибадат қылмадым. Сұрақ сұрағанда ойбайладым. Мен күнәмді қайда қоямын? Денемнің баршасы күнәһар Менде я қайыр, я жақсылық [жоқ]. Осы халіммен кешірім бола ма? Мен күнәмді қайда қоямын? Халайықтың бірі дәруіш, Бірі ғалым, бірі тақуа, Бірі сопы, бірі пір Мен күнәмді қайда қоямын? Бірі ілімін аян етеді, Бірі дәруіштігін баян етеді. Құлшылық еткендер аман болады. Мен күнәмді қайда қоямын? Егер фазылыңменен сұрасаң, Ғафу етсең [күнәмнан] қүтыламын. Ал егер әділшілікпен сұрасаң, Мен күнәмді қайда қоямын? Дүниені қуалап жүруші едім, Жаратушы иеге деген құлшылығымды тастап. Осы адасқанымды жөн біліп. Мен күнәмді қайда қоямын? Денемнен киімімді сыпырып алғанда, Өлігімді тақтаға салғанда, Басымнан суды құйғанда, Мен күнәміді қайда қоямын? Алла саған сыйынамын. Дереу шапағат қылмасаң, Мен күнәмді қайда қоямын? * * * Жан-тәніммен жинадым Бүл дүниеде мал-мүлікті. Ол мал-мүліктің ақыр соңы Ойран екенін білмедім. Жиһаз, [тәтті] тағам іздедім, Сауық-сайран, жан тыныштық жолында. Әттең, бұл істердің бәрі Шектеулі екенін білмедім. Білместігімнен мен оны Айлап, жылдап іздедім. Тынбай, шаршамай, Жылдам жүгірдім, пай-пай! «Қап» дегізетін [жалғаншыға] өмірімді Зая жұмсаппын, ойбай! Қапы қалған басымның Надан екенін білмедім. Дүниенің мал-мүлкіне Көңіл бөлген надан екен. Оңбағандық пен пасықтықты істеген Пірғауын мен һаман екен. Рахат дүние дегеніңіз Жан мен тәннің апаты екен. Оның бауы мен бағы Зындан екенін білмедім. Салтанат, құрметпенен Әр жерге барғаным, келгенім, Хан, сұлтан, шонжарлардың Алдында жүгіріп, желгенім, Лауазымды залымдар әр сәт Адал, әділ дегенім, Бұтқа табынғанмен Тең екенін білмедім. Әуейі нәпсі үшін Күні-түні жанымды қинағаным, неше түрлі жиһазды Жар салып жүріп жинағаным, Осынша жылдар жеп-ішіп, Сауық-сайран, жан-тыныштық қылғаным, Баршасының азғырушы Шайтан екенін білмедім. Дүние мені алдады, Қызылды-жасылды жадысымен. Жезөкшелер сияқты Ерлерді сиқырлап аздыратын. Маған уәде берді Алтын, күміс, малыменен. Оның барлық уәдесі Жалған екенін білмедім. Мешіттің жолын тастап, Пасықханаға барғаным, Данышпаннан қашып, Наданға дос болғаным, Дін ісін кейінге қалдырып, Дүние үшін жаным салғаным, Дін ислам ісіне Нұқсан екенін білмедім. Қанша пікір етсең дағы Өлімге жоқ еш ылаж. Барша туар өлмек үшін Өлімге жоқ еш ылаж. Жаһанда қанша жан болса, Барлығы бүған қайран қалады. Патша да, кедей де (жермен) жексен болады. Өлімге жоқ еш ылаж. Пайғамбар келеді, өмір сүреді, Дүниеден көшеді. Жан шырағын өшіреді. Өлімге жоқ еш ылаж. Қорғаны қат-қат темірден Дарбазасы болаттан болса да, Баршасын жайпап өтеді. Өлімге жоқ еш ылаж. Өлім қанатыңды қайырар. Туысқан-туғаныңнан айырар. Ақырғы ісің осындай болар. Өлімге жоқ еш ылаж. Бишара кедей Шамшаддин Тобаға келіп жыла. Тұр орныңнын! Беліңді байла! Өлімге жоқ еш ылаж. КЕТБҰҒА —Теңіз бастан бұлғанды, Кім тұндырар, а ханым?! Терек түптен жығылды, Кім түрғызар, а ханым?! — Теңіз бастан бұлғанса, Тұндырар ұлым Жошы-дүр! Терек түптен жығылса, Тұрғызар ұлым Жошы-дүр! Ақсақ құлан шошыған, Таудан төмен жосыған. Балаң өлді — Жошы хан! Нанбайсың ба осыған?! Арымайтын семіз жоқ, Құрымайтын теңіз жоқ! Құрымайтын теңіз жоқ, Өзіңе берсін денсаулық! —Құлынын алған құландай Құлынымнан айрылдым! Айрылысқан аққудай Ер ұлымнан айрылдым! жүктеу/скачать 2,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|