Мемлекеттік басқарудағы нормашығармашылықты жетілдірудің кейбір мәселелері



бет2/4
Дата31.01.2018
өлшемі1,1 Mb.
#37289
1   2   3   4

Үш құрастырушы бойынша әр көрсеткіш, өз кезегінде көптеген параметрлерді қамтиды, оның ішінде ақпараттық қызмет көрсету және мемлекеттік қызметтің веб-сайттары, сондай-ақ азаматтардың оларға қолжетімділігі, интернет-пайдаланушылардың салыстырмалы саны, мобильдік телефондық байланысты пайдаланушылар, тұрғындардың сауаттылығы деңгейі, реттейтін нормативтік құқықтық база және өзге де факторлар.

3-ші кестеде – Электрондық үкіметтің даму деңгейі бойынша әлем елдерінің рейтінгісі беріледі (193 мемлекет)*


Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

Рейтинг

Жалпы индекс

Интернет-қызмет көрсету сапасы және қамту деңгейі

АКТ-инфраструктураның даму деңгейі

Адами капитал

2008

81

7

0.4743

0.8172

0.3211

0.7659

0.1306

0.6966

0.9759

0,9908

2010

46

3

0.5578

0.8448

0.5270

0.8825

0.1796

0.6799

0.9677

0.9708

2012

38

11

0.6844

0.8430

0.7843

0.8889

0.3555

0.7163

0.9134

0.9238

*Ескерту – БҰҰ зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http://www.unpan.org/

Осы кестеде берілген көрсеткіштерден Канада 2008 жылға қарағанда (7 позиция) өзінің позициясын төмендетіп алғанын байқауға болады. Ол 2012 жылы 193 мемлекеттердің арасынан электрондық үкіметті дамыту деңгейі индексі бойынша - 0,8430, яғни 11 орынға тұрақтаған. Соған қарамастан онлайн-қызмет көрсету және телекоммуникациялық инфрақұрылым индексі сәйкесінше 0,7659 және 0,6966-ден 0,8889 және 0,7163-ке дейін ілгері жылжыған. Сондай-ақ адами капитал индексі 0,9908-ден 0,9238-ге дейін төмендеген.

Қазақстандағы е-үкімет БҰҰ жоғары бағасына иеленді. Электрондық үкіметке жаһандық дайындық бойынша БҰҰ-мен жүргізілетін жыл сайынғы рейтингісі көрсеткіштеріне сай, Қазақстан 2010 жылға 46 орыннан 2011 жылы 38 позицияға көтерілді, яғни электрондық үкіметті дамыту деңгейі индексі - 0,6844. Содай-ақ онлайн-қызмет көрсету және телекоммуникациялық инфрақұрылым индексі сәйкесінше 0,3211 және 0,1306-дан 0,7843 және 0,3555-ке ілгерілеген. Бірақ адами капитал индексі 0,9759-дан 0,9134-ке дейін кері жылжыған.

Transparency International халықаралық ұйымы 1996 жылдан бастап, жыл сайын мемлекеттік сектордың сыбайлас жемқорлығы деңгейіне зерттеу жүргізіп келеді [7].

Жыл сайынғы Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі (одан әрі - СЖҚИ), ең алғаш 1995 жылы жарияланған, және осы уақытқа дейін жоғарыда аталған ұйымның танымал өнімі болып табылады.

Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі елдердегі (183 ел) мемлекеттік қызметшілер және саясаткерлердің арасында сыбайлас жемқорлықтың таралуы деңгейін бағалау бойынша бөлінеді. Бұл кешендік индекс, себебі ол әр түрлі өкілді ұйымдармен жүргізілген, әрі сыбайлас жемқорлыққа қатысты сараптамалық сұрауларға және зерттеулерге негізделген.

Индекс әлемдегі әр мемлекеттің кәсіпкерлері және аналитиктерінің, сонымен қатар зерттеу жүргізілген елге қатысты елде тұрып жатқан сарапшылардың пікірлерін білдіреді. Қазақстан Республикасы 1999 жылы зерттеуге қосылды.



Индекс елдер мен аумақтарды 0-ден (сыбайлас жемқорлықтың ең жоғары деңгейі) 10-ға дейін (сыбайлас жемқорлықтың ең төмен деңгейі) жіктейді.

4-ші кесте – Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі (176 ел), Transparency International*

Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

Елдердегі сыбайлас жемқорлықты қабылдау бойынша рейтингі

Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі

2008

145

9

2,2

8,7

2009

120

8

2,7

8,7

2010

105

6

2,9

8,9

2011

120

10

2,7

8,7

2012

133

9

2,8

8,4

* Ескерту – Transparency International Халықаралық ұйымының зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http: //cpi.transparency.org/

4-ші кестеге сәйкес, Канада 8,4 сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексімен 9-шы орында екенін байқауға болады. Қазақстан 176 елдердің ішінен 2,8 сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексімен 133 орында тұрақталған, яғни мемлекеттік сектордың өте жоғары сыбайластанғанын білдіреді.

Қазақстанның алдында 50 ең дамыған бәсекелестікке қабылетті мемлекеттердің қатарына ену стратегиялық міндеті қойылған болатын [8]. Сондықтан Қазақстан үшін бәсекеге қабылеттілік аясындағы рейтинг те қызығушылық танытады. Осындай рейтингтердің бірі ретінде Бүкіләлемдік экономикалық форумның әдістемесі қарастырылады, бұл зерттеулер 2004 жылдан бері өткізілуде [9]. Жаһандық бәсекеге қабылеттілік индексі 113 өзгермеліктерден құрастырылған, ол әр түрлі деңгейде экономикалық дамудағы әлемдік елдердің бәсекеге қабылеттігін сипаттайды. Өзгермелі элементтер жиынтығының үштен екісі компаниялардың басшыларына жаһандық сұрақ қою нәтижелерінен (зерттеліп жатқан мемлекеттердегі бизнес-климатқа әсер ететін факторлардың кең шеңберін қамту мақсатында), ал үштен бірі жалпыға қолжетімді қайнар көздерден (халықаралық ұйымдармен тұрақты негізде жүргізілетін зерттеулердің нәтижелері мен статистикалық көрсеткіштер) құралады. Өзгермелі элементтер ұлттық бәсекеге қабылеттікті айқындайтын 12 бақылаушы көрсеткіштерге біріктірілген (5-ші кесте). Қорытынды рейтингте зерттеу объектісі болып табылатын барлық мемлекеттер біріншіден соңғы орынға дейін орналастырылады, бірінші орын – ең жоғары болып табылады.



5-ші кесте – Жаһандық бәсекеге қабылеттілік рейтингісі (144 ел)*

Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN




Рейтинг

Жалпы баға

Институттардың саны

Инфраструктура

Макроэкономикалық тұрақтылық

Денсаулық және бастауыш білім

Жоғары білім және кәсіби дайындық

2008

66

10

4,11

5,37

81

15

76

6

74

43

81

6

59

9

2009

67

9

4,08

5,33

86

17

75

7

59

31

80

7

59

9

2010

72

10

4,12

5,30

91

11

81

9

26

36

85

6

55

8

2011

72

12

4,18

5,33

94

11

82

11

18

49

85

6

55

12

2012

51

14

4,38

5,27

66

11

67

13

16

51

92

7

58

15

















































KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN




Тауар нарығы және қызмет көрсетулердің тиімділігі

Еңбек нарығы тиімділігі

Қаржы нарығының дамуы


Технологиялық даму деңгейі

Ішкі нарық мөлшері

Компаниялардың бәсекеге қабылеттілігі

Инновациялық потенциал

2008

80

16

12

7

97

10

75

9

55

14

86

18

62

13

2009

84

16

18

7

111

11

69

11

55

14

88

17

64

12

2010

86

11

21

6

117

12

82

16

55

14

102

16

101

11

2011

87

12

21

5

121

13

87

16

55

14

109

24

116

11

2012

71

13

19

4

115

11

55

20

55

13

99

26

103

22

*Ескерту – Бүкіләлемдік экономикалық форумның зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http://www.weforum.org/gcr

Қарастырылып отырған кестеге сәйкес Канада 2008 жылы 5,37 балымен 10-шы орынды иеленгенмен, даму динамикасын алғанда ол өзінің позициясын рейтингтің кейбір көрсеткіштері бойынша төмендетіп алған. Соған қарамастан «Институттар», «Тауар нарығы және қызмет көрсетулердің тиімділігі», «Еңбек нарығы тиімділігі» факторлары бойынша позициясы жоғарылаған. 2012 жылы Канада орта есепті 5,27 балымен 14-ші орынға ие болды.

Қазақстанға келетін болсақ 2030 жылға дейін Стратегия қабылданған кезден бастап 15 жылдың ішінде ол әлемдегі жылдам дамушы елдердің бестігіне енді. Бүкіләлемдік экономикалық форум рейтингісінде Қазақстан өзінің позициясын 2008 жылдан бері жақсартты, яғни орта есеппен алғандағы 4,11 балымен 66-шы орыннан, орта есеппен алғандағы 4,38 балымен 51-ші орынға жоғарылады. Қазақстанның позициясы барлық факторлар: «Институттар», «Макроэкономика», «Жоғары білім және кәсіби дайындық», «Тауар нарығы және қызмет көрсетулердің тиімділігі», «Еңбек нарығы тиімділігі», «Қаржы нарығының дамуы», «Технологиялық даму деңгейі», «Бизнесті дамыту», «Инновациялар» бойынша жоғарылады. Сондай-ақ, Қазақстан макроэкономикалық тұрақтылық факторы бойынша өзінің жоғары позициясын ұстануда. Қазақстан Республикасының Президенті 2012 жылғы «Қазақстан – 2050» - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты Стратегиясы» атты Жолдауында 2050 жылға дейін әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына ену – стратегиялық мақсатын қойып отыр.

Әлемдік банк және Халықаралық қаржы корпорациясы жыл сайын Doing Business (Бизнесті жүргізу) рейтингісін жариялап отырады [10]. Онда зерттеліп отырған мемлекеттегі бизнестің дамуына ықпал ететін немесе кері әсер ететін жағдайлар жарияланады. Баяндама авторлары компанияның даму циклінің 11 кезеңдеріне қатысты нормаларды талдайды. Соның ішінде – кәсіпорындарды құру, құрылыс салуға рұқсат алу, жеке меншікті тіркеу, кредит алу, инвесторларды қорғау, салық салу, халықаралық сауданы жүргізу, контрактілердің орындалуын қамтамасыз ету, кәсіпорындарды жою, электрді қамтамасыз ету жүйесіне қосылу және жұмыс күшін жалдау қарастырылады (6-шы кесте). Қорытынды рейтингте зерттеуге алынған барлық елдер 1-ші орыннан соңғы орынға дейін орналастырылады. Бірінші орын – ең жоғары болып есептеледі. Яғни, елдің ең жоғары позициясы, ол елдегі бизнесті жүргізу климатының жайлы екендігін білдіреді. Талдау жүргізгенде макроэкономикалық саясат, инфрақұрылымның сапасы, жұмыс күшінің біліктілігі, валюталық курстың ауытқуы, инвесторлардың пікірі, қауіпсіздік, сыбайлас жемқорлықтың деңгейі факторлары есепке алынбайды. Сонымен, ұйымдастыру шарттары және бизнесті жүргізу саяси аспектілерді қамтымайды, тек заңнамада бекітілген ережелер мен нормативтерге негізделеді.



6-шы кесте – Бизнесті жүргізу рейтингісі (185 ел)*

Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN




Бизнесті жүргізу жеңілдігі рейтингісі

Кәсіпорындарды тіркеу

Құрылыс салуға рұқсат алу


Жұмысқа алу

Электрмен қамтамасыз ету жүйесіне қосылу

Жеке меншікті тіркеу

2008

71

7

57

2

173

26

22

19

-

-

72

28

2009

70

8

78

2

175

29

29

18

-

-

25

32

2010

63

8

82

2

143

29

38

17

-

-

31

35

2011

59

7

47

3

147

29

-

-

-

-

28

37

2012

47

17

57

3

147

25

-

-

86

156

29

41








































Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN




Кредиттендіру

Инвесторларды қорғау

Салық салу

Халықаралық сауда

Контрактілерді орындауды қамтамасыз ету

Кәсіпорындарды юою

2008

48

7

52

5

44

25

178

39

28

43

100

4

2009

43

28

53

5

49

28

180

44

28

58

100

4

2010

43

30

57

5

52

28

182

38

34

58

54

4

2011

72

32

44

5

39

10

181

41

36

58

48

3

2012

78

24

10

5

13

8

176

42

27

59

54

3

*Ескерту – Бүкіләлемдік банктің зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http://doingbusiness.org/

Канада кәсіпорынды тіркеу және жою индикаторлары бойынша ең жоғары – 3-ші орынды, инвесторларды қорғау бойынша – 5-ші орынды иеленсе, ал Электрмен қамтамасыз ету жүйесіне қосылудан 156-шы орынға және контрактілерді орындауды қамтамасыз етуден 59-шы төменгі позицияға тоқталды.

Қазақстанға келетін болсақ, ол 2008 жылмен салыстырғанда өзінің позициясын жоғарылатты. Яғни, 2012 жылы 185 елдің ішінен 47-ші орынға тұрақтады. Сонымен қатар салық салу аясында, жеке меншікті тіркеу, контрактілерді орындауды қамтамасыз етуден де қанағаттанарлық орынды иеленуде. Бірақ халықаралық сауда және құрылыс салуға рұқсат алудан төменгі позицияда тұр.



Елдер мен аумақтардың Жалпы ішкі өнім көрсеткіші жаһандық рейтингі Бүкіләлемдік банк (The World Bank) [11] әдістемесі бойынша есептеледі. Ішкі жалпы өнім (одан әрі –ІЖӨ) – қандай да мемлекеттің территориясында сол елдің резиденттерімен 1 жылдың ішінде өндірілген, сатып алушының бағасымен көрсетілетін барлық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің құнының жиынтығы. Тәжірибе жүзінде, ІЖӨ өзіне осы елдің экономикалық аумағында жұмыс жасайтын барлық кәсіпорындардың, ұйымдардың және өзге де бірліктердің қызметінің нәтижесін қамтиды, оның ішінде шетелдік капитал, сонымен қатар шетелдік компаниялардың филиалдарымен бақыланатындар да кіреді. 7-ші кестеде 192 елдің номинальды (абсолюттік) мазмұны бойынша ІЖӨ мөлшерін бағалайтын, қолданымдағы бағаның АҚШ долларына шаққандағы (инфляцияға өзгеріссіз) рейтингісі беріледі. Беріліп отырған көрсеткіштер 2011 жылдың жағдайын ашады (2012 жылдың шілде айында жарияланған).

7-ші кесте – Бүкіләлемдік банктің зерттеуі бойынша елдер мен аумақтардың жалпы ішкі өнімінің мөлшері индексі

Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN




Рейтинг

ЖІӨ мөлшері ($ млн.)

2010

52

10

142,987

1,574,052

2011

49

11

186,198

1,736,051

*Ескерту – Бүкіләлемдік банктің зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http://www.worldbank.org/

Канада 2010 жылы 1,574,052 ІЖӨ мөлшері бойынша 10 орынды иеленсе, ал 2011 жылы 1,736,051 млн.долл. мөлшерімен 11 орынға иеленді.

Ал Қазақстанға келетін болсақ, ол 2010 жылға қарағанда 2011 жылы өзінің позициясын жақсартты және сәйкесінше 52-ші орыннан 186,198 млн.долл. ІЖӨ мөлшерімен 49-шы орынға көтерілді.

Адами капиталды дамыту мемлекеттік басқаруды жетілдірудің негізгі факторы болып табылады. 1990 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының даму Бағдарламасында (одан әрі - БҰҰДБ) әлем елдерінің экономикалық және әлеуметтік прогресс бағаланған алғашқы баяндама жарияланды. Онда адами даму түсінігі берілген: «Адамды дамыту таңдау спектрін кеңейту процесі болып табылады. Таңдаудың маңызды элементі – ұзақ және салауатты өмір, білім алу және жоғары деңгейде өмір сүру. Қосымша таңдау элементтері өзіне саяси бостандықты, адамдардың кепілдендірілген құқықтары және сыйласымдықты да қамтиды». Сондықтан адами потенциал Индексі, БҰҰ қабылданған, оның мүшелері тұрғындарының өмір сүру сапасын интегративтік бағалау мақсатында көрсеткіштер жүйесі. Адами даму Индексі (одан әрі - АДИ) елдің жетістіктерін оның тұрғындарының денсаулығын, білім алуы және фактілік табыстарын айқындайтын үш негізгі бағыттарды қамтиды, олардың өздерінің индекстері бағаланады.

Бұл өлшемдер сандық мазмұнда 0-ден 1-ге стандартталады, яғни орта геометриялық 0-ден 1-ге дейінгі диапозонды АДИ көрсеткіштерінің жиынтығын білдіреді. Осы көрсеткіштерге сәйкес мемлекеттер орындарды иеленеді және төрт категорияларға жіктеледі [12]:



  1. АДИ өте жоғары елдер.

  2. АДИ жоғары елдер.

  3. АДИ деңгейі орта елдер.

  4. АДИ деңгейі төмен елдер.

8-ші кестеде аталған көрсеткіш бойынша 186 елдерге салыстырмалы талдау жасалған.

8-ші кесте – Әлем елдерінің адами даму индексі*



Жылдар

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

АДИ бойынша елдердің рейтингі

Адами даму капиталы Индексі

Күтілетін өмір сүру ұзақтығының Индексі

Білім алу Индексі

Әр тұрғынға шаққанда жалпы ұлттық табыс

(АҚШ $)

2007/2008

82

4

0,804

0,966

64,9

80,6

0,965

0,991

10863

35812

2009

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2010

66

8

0,714

0,888

65,4

80,2

10,3

12,2

10234

35308

2011

68

6

0,745

0,908

67,0

81,0

10,4

12,1

10585

35165

2012

69

11

0,754

0,911

67,4

81,1

10,4

12,3

10451

35369

*Ескерту – БҰҰ зерттеу материалдары негізінде құрастырылды. Интернет-ресурс: http://hdr.undp.org/

Канада АДИ рейтингісі бойынша 11 орында орналасқан және адами даму индексі бойынша өте жоғары деңгейді иеленеді, ал Қазақстанға келетін болсақ, 69-шы орында орналасқан, әрі адами даму деңгейі жоғары топтарына енеді.

Жалпы алғанда Канада және Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару ерекшеліктеріне талдау жасай отырып, келесі қорытындыға келдік:

– жоғарыда қарастырылған рейтингтерге сәйкес, жекелеп айтқанда, Канада 215 мемлекеттің арасынан мемлекеттік басқару сапасы көрсеткіші бойынша орта позициясында; электрондық үкіметті дамыту деңгейі бойынша 193 елдің арасында – өте жоғары (11 орын); сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша 176 елдің арасынан – жоғары (9 орын); жаһандық бәсекеге қабылеттік индексі бойынша 144 елдің арасынан – жоғары позицияны (14 орын) алса, бизнесті жүргізу рейтингісі бойынша 185 елдің арасынан – жоғары позицияны (17 орын) ұстанып отыр, оның ішінде кәсіпорындарды тіркеу (3 орын), инвесторларды қорғау (5 орын), салық салу (8 орын), кәсіпорындарды жою (3 орын). Канада электрмен қамтамасыз ету көрсеткіші бойынша ең төменгі позицияда (156 орын), ал ішкі жалпы өнім мөлшері бойынша 192 елдің арасынан – жоғары позицияға (11 орын) тұрақтанған.

– Қазақстан Республикасы жоғарыда берілген кестелердегі талдаулар барысында келесі рейтингтерге ие болып отыр: мемлекеттік басқарудың сапасы көрсеткіші бойынша 215 елдің арасында – төменгі позиция (14 орын), электронды үкіметті дамыту деңгейі бойынша 193 елдің арасынан салыстырмалы түрде – жоғары позиция (38 орын), сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша 176 елдің арасынан – ең төменгі позиция (133 орын), жаһандық бәсекеге қабылеттілік көрсеткіші бойынша 144 елдің ішінен – орта позиция (51 орын). Бизнесті жүргізу рейтингісіне келетін болсақ, 185 мемлекеттің арасынан – жақсы позицияны (47 орын) ұстануда, оның ішінде салық салу (13 орын), жеке меншікті тіркеу (29 орын), инвесторларды қорғау (10 орын), контрактілерді орындауды қамтамасыз ету (27 орын), бірақ құрылыс салуға рұқсат алу (147 орын) және халықаралық сауда (176 орын) көрсеткіштері бойынша – төменгі позицияда орналасқан. Дегенменде, ішкі жалпы өнім мөлшері бойынша 192 елдің арасынан – жақсы позицияда (49 орын).



Қазақстан Республикасы және Канаданың мемлекеттік басқару жүйесіне жүргізілген салыстырмалы талдаудың негізінде, мемлекеттердің дамуының тенденцияларын байқауға болады. Соған қарамастан, Канадаға бизнесті жүргізу рейтингісіндегі электрмен қамтамасыз етуге қосылу көрсеткішін жақсарту қажеттігі туындайды. Ал Қазақстанға келетін болсақ, оған инновациялық потенциалды, қаржылық нарықты, компаниялардың бәсекеге қабылеттіктерін, халықаралық сауданы, құрылысты салуға рұқсат алуды дамыту, сонымен қатар сыбайлас жемқорлықпен күрестің тиімді тетігін әзірлеу мәселесі өзектілігін арттырып отыр. Жүргізілген талдаудан алынған нәтиже – Канаданың мемлекеттік басқару жүйесіндегі тәжірибесін, әлемдік деңгейде ұстанып отырған жекелеген жоғары көрсеткіштерін зерттеу арқылы, оны Қазақстанға енгізу мүмкіндігін ескеруге болады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:


  1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты : Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. 2012 жылғы 14 желтоқсан // www.akorda.kz. (17.09.2013)

  2. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметінің жаңа моделі Тұжырымдамасы туралы» 2011 ж. 21 шілдедегі №119 Жарлығы

  3. Система государственного управления Канады. Интернет – ресурс: http://www.gmu-countries.ru

  4. Қазақстан Республикасының Конституциясы / 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған (7 қазан, 1998 жылғы № 284-1, 2007 ж. 21 мамырда № 254-ІІІ Қазақстан Республикасы Заңдарымен енгізілген өзгерістер мен толықтырулармен бірге) // Қазақстан Республикасы Парламентінің жаршысы. – 1996. - № 4. – 217-қ.; 1998. - № 20. – 245-қ.; 2007. – № 10. – 68-қ., 02.02.2011. - №403-ІҮ.

  5. Результаты исследований Всемирного банка по оценке качества государственного управления в странах мира. Интернет-ресурс: http://www.worldbank.org/

  6. Результаты исследований Организации Объединенных Наций по формированию глобального рейтинга стран мира по уровню развития электронного правительства. Интернет-ресурс: http://www.unpan.org

  7. Результаты исследований по восприятию уровня коррумпированности государственного сектора Международной организации Transparency International. Интернет-ресурс: http: //cpi.transparency.org/

  8. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030. Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы : Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. 1997 жылғы 10 қазан // Егемен Қазақстан. 1997. 11 қазан.

  9. Результаты исследований по индексу глобальной конкурентоспособности Всемирного экономического форума Интернет – ресурс: данные исследований. Источник: http://www.weforum.org/gcr

  10. Результаты исследований Всемирного банка и Международной финансовой корпорации Doing Business. Интернет- ресурс: http://doingbusiness.org/

  11. Результаты исследований по глобальному рейтингу стран и территорий мира по показателю валового внутреннего продукта Всемирного банка http://www.worldbank.org/

  12. Результаты исследований по индексу человеческого потенциала Всемирного банка. Интернет-ресурс: http://hdr.undp.org/



Нурышева Т.С. – к.ю.н.,

Балабекова А.К. – к.э.н., доцент.
Анализ позиций по эффективности государственного управления Республики Казахстан и Канады в международных рейтингах.
В Республике Казахстан в свете новых государственных ориентиров, предопределены приоритетные направления «Стратегией «Казахстан – 2050» - Новый политический курс состоявшегося государства», и они приобретают особую актуальность, поскольку устанавливают основы формирования нового типа государственноно управления [1]. В связи с этим продолжается совершенствование системы государственного управления в Республике Казахстан. Основной целью реформирования государственного управления является обеспечение необходимых условий для максимальной реализации прав и свобод граждан через построение к 2015 году качественно новой модели государственного управления на принципах корпоративного управления, результативности, транспарентности и подотчетности обществу [2].

Для совершенствования системы государственного управления в Республике Казахстан необходимо изучать зарубежный опыт. В этом плане интересен опыт Канады.



В настоящее время в мире многие эксперты признают Канадскую модель государственного управления как одной из эффективных. Это и подтверждают мировые рейтинги, анализ которых нами приводится ниже. Целью нашего исследования является проведение сравнительного анализа государственного управления Республики Казахстан и Канады.

В таблице 1 представлены общие сведения о Республике Казахстан и Канаде.

Таблица 1 – Общие сведения о Республике Казахстан и Канаде

Официальное название:

Республика Казахстан

Канада

Столица:

Астана

Оттава

Регион:

Азия (Центральная Азия)

Америка (Северная Америка)

Территория:

2,724,900 км²

9,984,670 км²

Население:

15,776,492 человек.

33,876,000 человек.

Дата независимости:

16 декабря 1991 года (от СССР).

17 апреля 1982 года (от Великобритании).

Официальный язык:

Казахский, Русский.

Английский, Французский.

Административное деление:

14 областей

10 провинций и 3 территории.

Форма правления:

Президентская республика

Конституционная монархия

Форма государственного устройства

унитарная

федеративная

Глава государства:

Президент, избираемый сроком на 5 лет.

Королева Великобритании, представленная генерал-губернатором.

Высший законодательный орган:

Двухпалатный парламент – Сенат и Мажилис

Двухпалатный парламент — Сенат и Палата общин.

Высший исполнительный орган:

Правительство

Правительство

Денежная единица:

Казахстанский Тенге (KZT).

Канадский Доллар (CAD).

Код ISO:

KAZ

CAN

Канада является федеративным государством, состоящим из 10 провинций и трех территорий, находящихся под управлением федерального правительства. Официально страна именуется доминионом в составе Содружества наций. Канада фактически стала независимым государством в 1867 г., когда Великобритания предоставила ей статус доминиона. В 1931 г. Английское правительство признало за Канадой самостоятельность во внутренней и внешней политике. В 1982 году Канада официально получила независимость от Великобритании. Главой государства номинально остается английская королева, представленная генерал-губернатором. Генерал-губернатор (из канадских граждан) назначается королевой по рекомендации премьер-министра Канады на 5 лет.



Законодательный орган - двухпалатный парламент (Сенат и Палата общин). Лидер партии, получившей на выборах большинство мест в палате общин, становится премьер-министром и формирует правительство страны. Исполнительная власть в Канаде принадлежит правительству во главе с премьер-министром [3].

Республика Казахстан является унитарным государством с президентской формой правления. Президент Республики Казахстан является главой государства, его высшим должностным лицом, определяющим основные направления внутренней и внешней политики государства и представляющим Казахстан внутри страны и в международных отношениях. Президент Республики - символ и гарант единства народа и государственной власти, незыблемости Конституции, прав и свобод человека и гражданина. Президент Республики обеспечивает согласованное функционирование всех ветвей государственной власти и ответственность органов власти перед народом. Законодательным органом является Парламент Республики Казахстан, который состоит из двух Палат: Сената и Мажилиса, действующих на постоянной основе. Исполнительную власть осуществляет Правительство, которое возглавляет систему исполнительных органов и осуществляет руководство их деятельностью [4].

Правительство является коллегиальным органом и во всей своей деятельности ответственно перед Президентом Республики, а в случаях, предусмотренных Конституцией, - перед Мажилисом Парламента и Парламентом.

В международной практике используются различные интегральные показатели для оценки эффективности государственного управления, которые были разработаны международными организациями (Организацией Объединенных Наций, Всемирным банком, Всемирным экономическим форумом, международной организацией Transparency International). Представим некоторые из них. Одной из методик является методика Всемирного банка по оценке качества государственного управления в странах мира [5]. Авторы исследования определяют государственное управление как традиции и институты, служащие для осуществления властных полномочий в стране. Речь идет о процедурах выбора и смены правительств, контроля за их деятельностью; о способности правительства эффективно вырабатывать и реализовывать рациональную политику, об уважении граждан и государства к институтам, обеспечивающим регулирование экономического и социального взаимодействия между ними.



В рамках исследования осуществлялась оценка качества государственного управления по шести основным параметрам: 1. Учет мнения населения и подотчетность государственных органов (в какой степени граждане страны имеют возможность участвовать в выборе правительства, уровень свободы слова, свободы объединений и пр.), 2. Политическая стабильность и отсутствие насилия (степень вероятности дестабилизации правительства неконституционными методами или с применением насилия), 3. Эффективность работы правительства (оценка качества государственных услуг, качества работы госслужащих, степень их независимости от политического давления и т.д.), 4. Качество нормативно-правового регулирования (оценка способности правительства вырабатывать обоснованную политику и нормативные правовые акты, которые способствуют развитию частного сектора), 5. Верховенство закона (оценка степени доверия различных субъектов к действующим в обществе нормам и их готовности соблюдать эти нормы, в том числе оценка эффективности принудительного исполнения договоров, защиты прав собственности, работы полиции и судебных органов, уровня преступности и распространения насилия), 6. Борьба с коррупцией (оценка распространенности практики использования государственной власти в корыстных целях).

В таблице 2 представлены совокупные рейтинги 215 стран по шести индексам качества государственного управления.


Таблица 2 - Показатели качества государственного управления в странах мира*

Годы

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

KAZ

CAN

Учет мнения населения и подотчетность государственных органов

Политическая стабильность и отсутствие насилия

Эффективность работы правительства

Качество законодательства

Верховенство закона

Сдерживание коррупции

2007

16

95

66

82

34

95

39

94

21

96

19

95

2008

17

95

66

82

42

96

44

95

24

96

18

95

2009

16

95

72

88

48

97

41

96

32

97

20

97

2010

14

94

62

79

44

97

41

96

32

97

16

97

2011

14

95

41

85

45

97

43

96

31

95

15

95

*Примечание: по данным исследований Всемирного банка. Интернет-ресурс: http://www.worldbank.org/

Оценка страны производилась на основе процентных показателей – от 0 до 100. Каждое государство, по каждому из шести критериев, получало свой рейтинг. Соответственно, чем ниже рейтинг, тем хуже качество государственного управления. 



К примеру, рейтинг 70% означает, что качество государственного управления в данном государстве лучше, чем в 70% государств мира, но хуже, чем в 30%. Для упрощения изложения используют систему оценки по семибальной шкале, где 1 - высшая оценка (это означает, что рейтинг государства в данной категории составляет 90-100%), 7 - низшая (0%, государство является абсолютно худшим в данной категории). "Двойка" означает рейтинг 75-90%, "тройка" - 50-75%, "четверка - 25-50%, "пятерка" - 10-25%., "шестерка" - (0-10%).

Канада набирает высшую оценку по четырем показателям, а по показателю «Политическая стабильность и отсутствие насилие» получает «двойку».

Казахстан по двум показателям «Учет мнения населения» и «Борьба с коррупцией» получает «пятерки», по остальным показателям – «четверки».


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет