Мемлекеттік тілде оқымайтын мектептерге арналған

8-ТАРАУ
ФОНЕТИКА МЕН ОРФОЭПИЯНЫ ОҚЫТУ
Жоспар:
 
а
,
1
. Ң азақ тілі дыбыстарын өзге үлттарға үйретудің
ерекш еліктері.
2
. Дауысты дыбыстарды үйрету.
3. Дауыссыз дыбыстарды үйрету.
4. Дыбыстардың айтылу үлгісі.
5. Фонетикалың ж атты ғулар.
щ
8
.
1
. Ң а за қ т іл і д ы б ы стар ы н өзге ү л ттар ға үйретудің
е р е к ш е л ік т е р і
Ж іңіш ке дыбыстар орыс тілінде де бар, бірақ олар өте 
ж іңіш ке айтылады. Ал қазақ тіліндегі ж іңіш ке дыбыс­
тар ж арты лай ж іңіш ке немесе ж арты лай жуан айты ла­
ды. Сондыңтан тіл і оры сш а ң алы п тасқан оңуш ы лар
ңазақ тіліндеп ж уан-ж іңіш ке аитылатын сөздерді көпке 
дейін аж ы рата алмайды. Оларға ңазақ сөзінің бөрі жуан 
естіледі. Сондыңтан ж уан сөздерді басыңңырап ж уан 
айтуға, ж іңіш ке сөздерді нөзіктендіріп ж іңіш ке айтуға 
тырысу керек. Осылай өрі естіп, әрі көріп, әрі өзі қайта- 
лап отырған сөз тез ж атталады .
Қазаң тілінде сауат аш у жүмысы дыбыстық жүйемен, 
яғни қазақ дыбыстарын саналы түрде меңгеруге, ж аңа 
сөздерді буынға бөліп оңуға негізделіп, дүрыс оңумен 
үштастыра жүргізіледі. Орыс мектебінің оңушыларына 
ңазақ тілі дыбыстарын таныстыру ауызекі сөйлеуден бас- 
талады. Оларға негізінен, қазақ тілінің ерекше дыбыста- 
рының айтылу, ж азы лу, жасалу ерекшеліктері баянда-
9-136
129

лады. Қазаң тілінен қиын дыбыстарды оқыту аналитика- 
лың жолмен ж үргізіледі, ж аңа дыбысты, өріпті үйрену 
анализден синтезге, яғни ж алқы дан ж алпыға да, дыбыс- 
тан сөзге ауысып, сатылап отырады. Дыбыстың ж үйенід 
басқа өдіс-төсілдерге қарағанда ж алпы сауат ашу үш ін 
өлдеқайда үты м ды екен дігі төж ірибеде дәлелденген. 
Сондыңтан орыс мектептерінде қазақ тілі дыбыстарын 
үйрету үш ін де осы дыбыстың әдісті қолдану тиімді.
Бүл өдісті іске асыру үш ін төмендегі қағидаларды бас-
ш ылыңңа алған жөн:

жүктеу/скачать 11,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: