Үш перпендикуляр туралы теореманы және түзу мен жазықтықтың перпендикулярлық белгісін.
Есеп шығару мысалдарын қарастырайық.
1-есеп.Дұрыс үшбұрышты пирамиданың биіктігі , ал бүйір қыры табанымен 600бұрыш жасайды. Табан қабырғасына параллель және биіктігі арқылы өтетін қиманың ауданын табыңтар. Ш ешуі. 1) Сызбасын саламыз. 2) AKN және ABC үшбұрыштары ұқсас және ұқсастық коэффициенті кіші үшбұрыш пен үлкен үшбұрыштың медианаларының қатынасына тең. Ал H нүктесі ABC үшбұрышының медианаларының қиылысу нүктесі болса, онда . Бұдан , мұндағы a– пирамида табанының қабырғасы.
3) Енді пирамиданың a табан қабырғасын оның биіктігі және бүйір қыры мен табанының арасындағы бұрыш арқылы өрнектейміз. SHA тік бұрышты үшбұрышынан AH-ты табамыз: AH – ABC үшбұрышының медианасының үштен екі бөлігі болғандықтан, медиана -ке тең, онда , ал . Қиманың ауданын табайық:
2 -есеп.Конустың көлемі , ал табанының радиусы 4-ке тең. Конустың S төбесі арқылы өтетін жазықтық табанын А және В нүктелерінде қияды. Конус табанының центрінен қима жазықтыққа дейінгі қашықтық -ке тең. SАВ жазықтығының табан жазықтығымен жасайтын бұрышының градустық өлшемін табыңдар. Шешуі. 1) Сызбасын сызамыз. Ең бастысы-қима жазықтығынан табан жазықтығына дейінгі қашықтықты дұрыс анықтай білу керек. Егер SDкесіндісі SAB үшбұрышының медианасы болса, онда ОD мен SD АВ-ге перпендикуляр, сондықтан SOD жазықтығы AB-ге перпендикуляр (түзу мен жазықтықтың перпендикулярлығының белгісі!!!). Бірақ АВ қима жазықтығында жатқандықтан, SOD жазықтығы да оған перпендикуляр. О нүктесінен осы жазықтықтардың SD қиылысу сызығына перпендикуляр түсіру арқылы, біз О нүктесінен қимаға перпендикуляр тұрғызамыз. Сондықтан .
2) ODHбұрышын табу керек, оны a деп белгілейміз. Сонда ÐOSH=900-a. 3) , онда конус биіктігі SOH тік бұрышты үшбұрышында: Сондықтан берілген бұрыш 600-қа тең, сонда a=300.
3-есеп.KP кесіндісінің ұштары цилиндр табанындағы шеңберлерде жатыр. Цилиндрдің биіктігі 16-ға, табанының радиусы 10-ға тең, ал KP түзуі мен табан жазықтығы 450 бұрыш жасайды. Цилиндрдің осінен K және P нүктелері арқылы өтетін оған параллель жазықтыққа дейінгі қашықтықты табыңдар.