Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
Түйін. М-Ж. Кµпеев салдыќтыњ
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- К‰ймелі арба
- Кµк арбаѓа
- Итарба
| Түйін. М-Ж. Кµпеев салдыќтыњ орнына шылаушын сµзін ќолданады. Шылаушын > жабу > өртік > мінтер ат-әбзелдерінің бірі.
Арба. Майќы би µзі аќсаќ, µмірбойы арбамен ж‰реді екен. Арбасын кµлікке салдырмай, жаяу кісіге тартќызады екен. Мені арбамен алып барыњдар, кµрейін, – депті (М-Ж., 61). Жегіп арба айѓырѓа (ЌКБС, 1964. 205 б); Кµк арбаѓа неѓып мінермін, Кµн шарыќты неѓып киермін?! (Ќармыс батыр, 152). «Мен кетемін, бєріњ де Аман бол» - деп, Дайындаулы арбаѓа ќадам басты (Шєкєрім, 427); Кебеже ќарын, кењ ќ±рсаќ, Ќ±лжа мойын *тµгерек (Ер Тарѓын, 300); *Тµгерек – ж±мыр мойын деген маѓынада (Ер Тарѓын). Арбаныњ т‰рлері де кездеседі: Кµк арбаѓа с‰йеніп, Шыбыќтай белі б±ралып (Ќамбар, 320); Ќобыланды менен Ќыз Ќ±ртќа, К‰ймелі арба с‰йретіп (Ќобыланды, 137); Арбаѓа ду-ду ‰йретіп, Майлы арбасын с‰йретіп (Ер Ќосай, 12); Мєстекке арба ‰йретіп, Зењбірек – тобын с‰йретіп, Кµк арбаѓа мінеді (ЌЖ, 29); К‰н ыстыќ, барлыќ сиыр арба салѓан, Адасып б±заулары кейін ќалѓан (С. Торайѓыров, 485); Доњѓалаќ арба ж‰ре алмас, Ќос арысы сынѓан соњ (Б±ќар, 141); Итарба – баланыњ ‰ш аяќты арбасы. Бұрын ит арбаны көп жасайтын. Батыста – шаңғы. Например, пәс орындық «невысокий стул», пєс арба «низкая телега» (Қаз. тіл. білім. мәс. 2000: 64, 312). ХХ ѓасырдыњ басында арба сµзінен «отарба» (от + арба) жања сµз пайда болды. Ќазаќта от арба мен от ќайыќ жоќ (М-Ж., 43); Ат жетпес алты айшылыќ алыс жолѓа, Аз к‰нде жеткізеді б±л от арба (М. Дулат, 25); Буда к‰ш барлыѓын, денеде жан, к‰шті бу екендігін сезіп ањѓарып, отарба, от пароходтарды жасаѓан (М-Ж., 26); От арба, пароход пен кµктеген шар, Динамит, бомба пушка кµп мылтыќтар; Киініп, чемоданын ќолына алып, Отарба вокзалына ќарай ж‰рді; Мінді де отарбаѓа ж‰ріп кетті, Бірталай б±л ортада уаќыт µтті (Шєкєрім, 409, 420); жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|