Шалбар. Садағтың бауы сартылдап, Масатыдан шалбардың, Сала құлаш балағы (Қобыланды, 58 б); Есен тентекті ±стап алып, тентекті µзініњ шалбарыныњ ішіне салып, аузын балаѓын буып, таудыњ басынан домалатып жіберіп, кµшіп кетіп ќалѓан … (М-Ж. ЌШ, 24); Жейде – дамбал аќ сањнан, жарѓаќ шалбар Жырым балаќ матамен єдіптеткен (Абай, 214); Л. З. Будагов былай деп жазѓан: тур. سالوار шалуа, кир. شالبار шалбар. Алт. Шалбыръ и шалмаръ, шаровары, штаны (сродно съ монг) [8, б.662]; В.В. Радлов: Чалбар [Теl] игреняя лощадъ; Чалбар – шаровары деген де мағынасын көрсетеді [17, б.1891]. Сол сияқты туман – томан широкіе, короткіе штаны, шаравары деген мағынасы барлығын да жазады [17, б.1518]. Радлов шалбар сөзін атқа қатысты қолданады. Негізінде атқа мінетін шалбарды түріктер ойлап тапқан. Чалба-шамандардың сылдырмаққа таққан лентасы (Радлов, 1891).
Түйін. Тон > кафтан (қап+тон) > іштон (ыштан) > тонбал ~дамбал > шалбал (шалбар) > тонбал (тон+бал)>бал>балақ. Бал: шабылған шөптің арасында жиналғанда қылып қоятын жал (С. Аманжолов, 1959: 361). Бал>бал+ақ. Шал>жүн деген мағына берген: шалма (бас киім), шалма (арқан), шалбар, шылбыр да байланысты сияқты. Шалбар~шаль басқа тілдердің негізінде игерілген түбірлес сөз болуы мүмкін. Шамандардың жалпы киген киімін шалбар – деген сияқты.
Достарыңызбен бөлісу: |
