Түйін. Түріктер о баста тұздың атын білмей тұрғанда «кер//кір» – деген болуы мүмкін. Кейіннен «кір» жүктің атауына ауысқан сияқты. Одан кіреші туынды мағыналы сөз пайда болған. «Тұз» тасыған керуенді «кіреші» (кірешілер келе жатыр) деп атаған. Қазақтар күні-бүгінге дейін тұздай ащы немесе у-дай ащы – деп тұзы көп салынған тағамды айтады. Демек, тұз (кенінің) көне атауы «у» деп аталған. Уыз, уық, у сөздерінің арғы тегі «көк» көк шөппен байланысты екендігін біз де өзіміздің еңбегімізде дәлелдеген болатынбыз. Жаңа қылтиып шыққан көк шөп әрқашанда ащы. Тұз түсі жағынан да көкке ұқсайды. Тұз > у.
Кер. Керве – стена, вал. край. Қара чынның кервеге тусуп-тро. Спустилса на стену «Черного города». Рсл. II, 1365: кірбә (шорск., толес.) «узкий берег»; «вал, край» – деген мағына береді (С. Малов. Язык желтых уйгыров. – А., 1957. – С. 67).
Достарыңызбен бөлісу: |
