Стрингерлерді орналастыру,  есептеу.  Болат қаптауды есептеу

 

217 
Стрингерлерді орналастыру,  есептеу.  Болат қаптауды есептеу 
 
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
q
q
м
kH
q
q
м
kH
q
м
kH
q
м
kH
R
м
kH
q
247
;
71
,
20
;
96
,
29
;
75
,
31
;
91
,
28
;
089
,
26
;
25
,
23
;
4288
,
20
77
,
17
532
,
0
2
07
,
36
74
,
30
24
,
16
2
532
,
0
628
,
0
2
74
,
30
26
,
25
,
132
628
,
0
2
26
,
25
98
,
18
947
,
9
628
,
0
2
,
1
7
,
12
0
,
6
628
,
0
2
7
,
12
42
,
6
965
,
1
314
,
0
2
42
,
6
28
,
3
628
,
0
3
328
,
0
628
,
0
5379
,
0
5379
,
0
2
328
,
0
10
09365
,
0
628
,
0
328
,
0
5379
,
0
3
1
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
2
1





















































 
тексеру




м
kH
H
P
q
i
245
2
7
10
2
2
2
 ауытқуы – 0,81% 
 
Ең үлкен су қысымы он екінші стрингерге түсіп тұр. 
 
2
2
2
max
12
max
65
,
122
10
2
,
1
24
10
53
,
24
;
53
,
24
10
78
,
2
75
,
31
;
7
,
31
см
W
м
kH
М
м
kH
q
q
кер









 
 
қабылдағанымыз: 
 
2
2
2
max
4
2
4
3
20
36
,
15
13
,
15
69
,
2415
10
59
,
24
69
,
2415
;
13
,
6
;
38
,
36
;
0
,
7
;
1080
;
1210
см
kH
см
kH
см
У
см
У
см
А
см
b
см
У
см
W
хс
с
м
х
x












 
 
(Егер № 16 қабылдасақ 
2
max
20
14
,
23
см
kH
м
kH



). 
 

218 
 
Сурет 123. Стрингерге түсетін жүктерді анықтау сұлбасы 
 
 
Иілу мөлшерін анықтау 
 
 
см
f
см
f
01
,
1
250
278
38
,
0
69
,
2415
278
10
06
,
2
10
75
,
31
480
5
4
4
2










 
 
Болат  қаптаудың  жергілікті  орнықтылығы  қамтамасыз  етілсе,  аз 
жүктелгендіктен оның беріктігі де қамтамасыз етіледі. 
 
 
2
2
2
2
5
max
9
,
10
1
1
1
8
6
2
,
53
2
32
,
60
65
1
2
,
53
2
1
10
26
,
2
2
,
5
см
kH
W
M
A
H
n

















 
Бұл жерде: 
 


МПа
Е
см
t
L
см
t
W
см
t
A
l
f
L
L
L
I
м
M
l
IL
Е
Н
5
1
4
3
3
3
2
2
0
0
2
0
2
1
10
26
,
2
;
12
1
12
1
;
6
1
6
1
1
1
;
3
1
;
;
2
,
5
























 
 
Егер  стрингерлердің  арақашықтықтары  65  см  кіші  болса,  онда  болат 
қаптаудың орнықтылықтары қамтамасыз етіледі. 

219 
ӘДЕБИЕТ 
 
1. 
Металлические  конструкции.  В  3  т.  Т.  1.  Элементы  конструкций: 
Учеб.  для  строит.  вузов  /  Под  ред.  В.В.  Горева.  –  2-е  изд.,перераб.  и 
доп. – М.: Высш. шк., 2001. – 551 с.: ил. 
2. 
Бирюлев  В.В.,  Кошин  И.И.,  Сильвестров  А.В.  Проектирование 
металлических конструкций. – Л.: Стройиздат, 1990. 
3. 
Металлические конструкции. / Под ред. Белени Е.И. – М.: Стройиздат, 
1986. 
4. 
Металлические  конструкции.  /  Под  ред.  Веденикова  Г.С.  –  М.: 
Стройиздат, 1998. 
5. 
Металлические  конструкции  (справочник  проектировщика).  В  3  т.  / 
Под ред. Кузнецова В.В. – М.: Стройиздат, 1998. 
6. 
Полонский  Г.А.  Механическое  оборудование  гидротехнических 
сооружений.  –  Изд.  3-е,  перераб.  и  доп.  М.:  Энергоиздат,  1982  – 352 
с.,ил. 
7. 
Металлические  гидротехнические  затворы  в  оросительных  системах: 
Уч. пособие / Б.А. Алимбаев – Ташкент: ТИИИМСХ,1988. 
8. 
ГОСТ 27751-88. Надежность строительных конструкций и оснований. 
Основные положения по расчету. – М.: Стройиздат, 1998.   
9. 
ҚР ҚНжЕ 5.04-23-2002. Болат құрылымдар. – Астана-2003. 
10.  СНиП 2.01.07 – 85*. Нагрузки и воздействия. – М.: Стройиздат, 1996. 
11.  СНиП II-23. – 81*. Стальные конструкции. – М.: Стройиздат, 1998. 
12.  СНиП  2.03.06  –  85.  Алюминиевые  конструкции.  –  М.:  Стройиздат, 
1986. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

220 
МАЗМҰНЫ 
 
 
КIРІCПЕ…………………………………………………………  3 
 
ЖАЛПЫ МАҒЛУМАТТАР ……………...................................  4 
1. 
МЕТАЛЛ КОНСТРУКЦИЯЛАР НЕГІЗДЕРІ ......................... 
10 
1.1. 
Құрылыс  металл  конструкциялары  материалдарының 
жұмыс істеуі және қасиеттері .................................................... 
 
10 
1.1.1. 
Болаттар және алюмин қорытпалары ....……………………...  10 
1.1.2. 
Жүктелген болаттың жұмыс істеуі………………………….. 
 
1.2. 
Металл конструкцияларын есептеу негіздері ..........................  30 
1.2.1. 
Металл конструкцияларды есептеудің негізгі жағдайлары ...  30 
1.2.2. 
Жүктер мен әсерлер ....................................................................  33 
1.2.3. 
Материалдардың мөлшерлі және есепті қарсыласулары 
35 
1.2.4. 
Арнайы сенімділік коэффициенттері ………...……………….  37 
1.3. 
Конструкция  элементтерінің  жүк  әсерінен  жұмыс  істеуі 
және есептелуі ............................................................................. 
 
38 
1.3.1. 
Кернеулердің  түрлері  және  оларды  металл  конструкция-
ларының элементтерін есептеу кезде ескеру ..... 
 
38 
1.3.2. 
Созылымдылық  шарты.  Конструкцияларды  есептегенде 
созылымдылық деформацияның дамуын ескеру……….. 
 
40 
1.3.3. 
Центрден созылатын элементтердің шекті жағдайлары және 
есептелулері ................................................................................ 
 
42 
1.3.4. 
Иілген элементтердің шектік жағдайлары мен есептелулері .  42 
1.3.5. 
Өстік  сығатын  күш  әсер  ететін  шыбықтардың  шекті 
жағдайлары және есептелуі........................................................ 
 
50 
1.3.6. 
Центрден  тыс  созылған  және  центрден  тыс  сығылған 
элементтердің шектік жағдайлары және есептеулері ............. 
 
53 
1.3.7. 
Элементтердің жергілікті орнықтылығын тексеру..................  61 
1.3.8. 
Жүктер  қайталана  әсер  ететін  металл  конструкциялар 
элементтерінің шектік жағдайларының есептелуі шаршауды 
тексеру.......................................................................................... 
 
 
65 
1.3.9. 
Болат  конструкциялар  элементтерінің  мортсынғыштығын 
ескере беріктікке есептеу............................................................ 
 
66 
1.3.10.  Сортамент……………………………………………………… 
67 
1.4. 
Металл конструкцияларын біріктіру……………………….. 
69 
1.4.1. 
Пісіріп біріктіру ………..............................................................  69 
1.4.2. 
Болтты және тойтарма шегелі біріктірулер .............................  87 
2. 
МЕТАЛЛ  КОНСТРУКЦИЯЛАРДЫҢ  НЕГІЗГІ  ЭЛЕМЕНТ-
ТЕРІ……………………………………………………………... 
 
105 
2.1. 
Арқалықтар түрі………………………………………………..  105 
2.1.1. 
Арқалықты конструкцияларды жинақтау.................................  106 
2.2. 
Арқалықтар торының төсемдері………………...…………….  108 
2.3. 
Прокатты арқалықтар…………………………………………  111 

221 
2.3.1 
Прокатталған  арқалықтардың  қимасын  табу  және  олардың 
көтеру мүмкіндігін тексеру....................................................... 
 
112 
2.3.2 
Арқалықтардың қатаңдығын тексеру………….......………….  115 
2.3.3 
Кесілмеген  және  қатаң  бекітілген  арқалықтар  материал-
дарының 
созылымдылық 
сатыдағы 
жұмыс 
істеуін 
ескеру............................................................................................ 
 
 
119 
2.3.4. 
Құрама  қималы  арқалықтың  қимасын  таңдау  және 
жинақтау....................................................................................... 
 
121 
2.3.5 
Арқалықтың қимасын таңдау………………………...………..  126 
2.3.6 
Арқалық қимасын ұзындығы бойынша өзгерту.......................  130 
2.4. 
Құрама  қималы  арқалықтың  беріктігі,  орнықтылығы  мен 
иілу мөлшері ................................................................................ 
 
134 
2.4.1. 
Арқалықтың беріктігі мен иілу мөлшері...................................  134 
2.4.2. 
Арқалықтың 
жалпы 
орнықтылығын 
тексеру 
және 
қамтамасыз ету ............................................................................ 
 
135 
2.4.3. 
Арқалық  элементтерінің  жергілікті  орнықтылығын  тексеру 
және қамтамасыз ету................................................................... 
 
137 
2.5. 
Құрама қималы арқалықтың конструкцияларын жобалау .....  145 
2.5.1 
Арқалық белдеулерінің қабырғамен бірігуі………………......  145 
2.5.2 
Арқалықтардың түйісулері………………………………….....  147 
2.5.3 
Арқалықтардың тірелулері және жалғасулары………….........  148 
3. 
ҰСТЫНДАР…………………………………………………….  152 
3.1. 
Жалпы сипаттамалары………………………………………. 
152 
3.2. 
Тұтас ұстындар…………………………………………………  153 
3.3. 
Салалы ұстындар……………………………………………... 
154 
3.4. 
Салалы ұстын шыбығының орнықтылығына тордың әсері ...  155 
3.5. 
Ұстындардың қималарын таңдау...............................................  161 
3.5.1 
Есепті сұлбаны таңдау................................................................  161 
3.5.2 
Ұстын қимасын таңдау………………………………………..  161 
3.5.3 
Тұтас  ұстын  шыбықтарының  қимасын  таңдау  және 
конструктивтік жинақтау............................................................ 
 
161 
3.5.4 
Ұстын шыбығының конструктивтік әрленуі……………….. 
165 
3.5.5 
Салалы ұстынның қимасын таңдау............................................  169 
3.5.6 
Тақтайшалы торды есептеу.........................................................  170 
3.6 
Ұстынның негізі...........................................................................  176 
3.6.1 
Негіздің түрлері мен конструктивтік ерекшеліктері ...............  176 
3.6.2 
Траверсалы 
негіздің 
конструктивтік 
әрленуі 
және 
есептелінуі ................................................................................... 
 
177 
4. 
ФЕРМАЛАР ...............................................................................  179 

222 
4.1. 
Ферма  жүйелері  мен  құрылыс  конструкцияларындағы 
пайдалану облыстары……………………………………....….. 
 
179 
4.2. 
Ферма конструкцияларын жинақтау……………………...…..  180 
4.2.1. 
Ферманың сұлбасын анықтау…………………………....…….  180 
4.2.2. 
Ферманың бас өлшемдері………………………………...……  181 
4.2.3. 
Ферма торлар жүйелері және олардың сипаттамалары...........  185 
4.2.4. 
Ферма түйін белдеулері…………………………………..……  188 
4.2.5. 
Фермалар орнықтылығы. Байланыстар…………………....…  188 
4.2.6. 
Ферманың  геометриялық  өлшемдерін  модульдеу  және 
ыңғайландыру.............................................................................. 
 
189 
4.2.7. 
Құрылыстық көтеру……………………………………………  190 
4.3. 
Ферманың жұмыс істеуі және есептелуі ..................................  191 
4.3.1. 
Есепті жүкті анықтау…………………………………………..  191 
4.3.2. 
Ферма шыбықтарындағы ішкі күштерді анықтау ...................  192 
4.3.3. 
Ферманың жүктегендегі жұмыс істеу ерекшеліктері ..............  194 
4.4. 
Сығылған  шыбықтардың  есепті  ұзындықтары  және  шекті 
иілгіштіктері ............................................................................... 
 
195 
4.4.1. 
Сызылған шыбықтардын есепті ұзындықтарын анықтау........  195 
4.4.2. 
Шекті иілгіштіктер ……………………….................................  196 
4.5. 
Ферма шыбықтарының қима түрлері …………………...........  197 
4.6. 
Жеңіл фермалар шыбықтарының қимасын таңдау..................  199 
4.6.1. 
Жалпы ұсыныстар........................................................................  199 
4.6.2. 
Сығылған шыбықтардың қимасын таңдау….…………….......  200 
4.6.3. 
Шектік иілгіштік бойынша қима таңдау...................................  201 
4.6.4. 
Созылған шыбықтардың қимасын тандау ................................  201 
4.6.5. 
Бойлық  күш  пен  иілу  моменті  әсер  ететін  шыбықтар 
қимасын тандау............................................................................ 
 
202 
4.7. 
Жеңіл фермалар конструкциялары…………………………....  203 
4.7.1. 
Бір бұрышты фермалар………………………………………...  203 
4.7.2. 
Қос бұрышты фермалар ....................……………………………………...  204 
5. 
Гидротехникалық  құрылыстағы  металл  конструкцияларды 
даярлау негіздері……………..………………................……… 
 
205 
ҚОСЫМШАЛАР………………………………………………........... 
 
Қосымша  1.  Ыстықтай  тартылған  профильдер.  МЕСТ  8509  –  93 
бойынша болат ыстықтай тартылған тең сөрелі бұрыштар .……........ 
 
Қосымша  2.  МЕСТ  8510  –  86  бойынша  болат  ыстықтай  тартылған 
тең емес сөрелі бұрыштар. …………………………..........................…. 
 

223 
Қосымша 3. Ыстықтай тартылған болат, МЕСТ 8240  – 93 бойынша 
швеллерлер.………………………………………………........................ 
 
Қосымша 4. Ыстықтай тартылған болат, МЕСТ 8239  – 89 бойынша 
қоставрлы арқалықтар. …………………………………......................... 
 
Қосымша  5.  МЕСТ  26020  –  83  бойынша  ыстықтай  тартылған 
болаттан жасалған сөрелерінің параллельді қырлары бар қоставрлар.  
 
Қосымша  6.  ССТ  АСЧМ  20  –  93  бойынша  ыстықтай  тартылған 
болаттан жасалған сөрелерінің параллельді қырлары бар қоставрлар.  
 
Қосымша 7. МЕСТ 8278  – 83* бойынша болат майыстырылған тең 
сөрелі швеллерлер …………………………………………............……. 
 
Қосымша 8. МЕСТ 8282 – 83* бойынша болат майыстырылған С – 
тәріздес тең сөрелі профильдер ………………………………................ 
 
Қосымша  9.  МЕСТ  25577  –  83*  бойынша  болат  майыстырылған 
тұйықталған пісірілген тікбұрышты профильдер ……………............ 
 
Қосымша  10.  МЕСТ  25577  –  83*  бойынша  болат  майыстырылған 
тұйықталған пісірілген квадрат профильдер …………………….......... 
 
Қосымша  11.  ТУ  36  –  2287  –  80  бойынша  майыстырылған 
тұйықталған пісірілген тікбұрышты профильдер (өзгертумен №2) …. 
 
Қосымша  12.  ТУ  36  –  2287  –  80  бойынша  майыстырылған 
тұйықталған пісірілген квадрат профильдер (өзгертумен №2) …......... 
 
Қосымша 13. МЕСТ 10704 – 91  бойынша болат электрлі пісірілген 
түзу жікті құбырлар ……………………………………....................….. 
 
Қосымша  14.  Ғимараттар  мен  құрылымдардың  болат  конструкция-
ларына  арналған  МЕСТ  27772  бойынша  жазық  беттік,  кең  жолақты 
әмбебап  және  фасонды  прокаттың  созылудағы,  сығылудағы  және 
иілудегі нормативтік және есептік қарсыласуы ….................................... 
 
Қосымша  15.  Бүйірлік  беттің  мыжылуына,  цилиндрлік  топсалардың 
жергілікті  мыжылуына,  сырғымалардың  диаметральді  сығылуына 
прокаттың есепті қарсыласуы ………………………………………...…. 
 
Қосымша  16.  Центрден  сығылған  элементтердің  бойлық  иілуінің 

 
коэффициенттері ……………………………………………..………….. 
 
Қосымша 17. Қима формасының әсері 

 коэффициенттері …........... 
 
Қосымша  18.  Симметрия  жазықтығымен  сәйкес  келетін  момент 
әсер  ететін  жазықтықта  центрден  тыс  сығылатын  (сығылып  - 
иілетін) 
түгел 
қабырғалық 
стерженьдерді 
орнықтылыққа 
тексеруге арналған 

е
 коэффициенттері  ….....................................…. 
 
ӘДЕБИЕТ ……..........................................……………..........................