Бактериялармен субстраттың биологиялық тотығуының негізгі түрлері. Облигатты аэробтар мен анаэробтар, факультативті анаэробтар, микроаэрофилдер. Мысал келтіріңіз.
Биологиялық тотығудың (тыныс алудың) мәні мынада: тотыққан зат электрондардан бас тартады, ал қалпына келтірілгендер оларды алады, сонымен бірге жасушаға қажетті энергия бөлінеді. Басқаша айтқанда, тыныс алудың мәні жасушалардың тіршілік әрекеті үшін энергия көзі қызметін атқаратын биохимиялық реакциялар жиынтығынан тұрады.
Биологиялық тотығу процестерін синтетикалық процестерге қолданылатын заттар қамтамасыз ете алады. Бірақ егер бір уақытта әртүрлі қосылыстар болса, онда микробтар азотты заттарды қоректік заттар ретінде, ал азотсыз заттарды (қанттар, спирттер, органикалық қышқылдар) тыныс алу процестеріне жұмсайды.
Микроорганизмдердің көпшілігі, жануарлар организмдері сияқты, бос оттегінің қатысуымен биологиялық тотығу процестерін қажет етеді. Басқа микроорганизмдер, Пастер алғаш рет дәлелдегендей, тек оттегі болмаған жағдайда ғана тіршілік ете алады.
Биологиялық тотығу түрі бойынша барлық микроорганизмдер облигатты аэробтар, облигатты анаэробтар, факультативті анаэробтар және микроаэрофилдер (оттегінің аз мөлшерін қажет ететін) болып бөлінеді.
Қатаң аэробтар – 38 молекула АТФ синтезделедi, 50% энергия сақталады, 50% босап шығады. Өсуі және көбеюі тек қана оттегі болған жағдайда өтеді . Оттегі оттегілік тыныс алу жолымен энергия алу үшін қолданылады . Энергияны оксидативтік зат алмасу кезінде алады , цитохромоксидаза катализдейтін реакцияларда оттегіні терминальды акцептор ретінде пайдаланады . Облигатты аэробтарды ауа атмосферасындағы парциалды қысымда өсетін қатаң аэробтар және төмен парциальды қысымда өсетін микроаэрофилдер деп бөледі . Бұл микроаэрофилдердің күшті тотықтырғыштармен жанасқанда белсенділігі жойылатын кейбір ферменттерінің ( мысалы гидрогеназа ферменті ) болуымен байланысты төмен парциалдық қысымда ғана олардың ферменттік белсенділіктері артады
Қатаң анаэробтар – 1 молекула глюкозаға 2 молекула АТФ түзiледi, 20 ккалория босап шығады. Зат толық қышқылданбайды. Энергияны алу үшін оттегіні қолданбайды . Зат алмасу оларда –ашыту арқылы жүреді . Екі түрінде ғана сульфатты тыныс алу бар , олар хемолитотрофтарға жататын Desulfovibrio , Desulfotomaculum . Облигатты анаэробтар екі топқа бөлінеді : қатаң анаэробтар және аэротолеранттылар . Қатаң анаэробтарға молекулалық оттегі улы болады , ол микроор - ганизмдерді өлтіреді немесе өсуін тежейді .
Факультативтi анаэробтар – субстратты фосфорилденудiң қышқылдануында АТФ түзедi. Оттегі бай әрі оттегі жоқ ортада өсуге қабілетті. Оларда зат алмасудың аралас түрі бар. Энергия алу процесі оттегімен тынысалу кезінде оттегіні пайдалану арқылы, ал оттегі жоқ жерде көшу арқылы энергия алуға қабілетті. Бактериялардың бұл тобына анаэробты нитратты тыныс алу тән.
Микроаэрофильдер - оттегiнiң төмен болуын қажет етедi (5-10% көмiрқышқыл).
Достарыңызбен бөлісу: |