Микробиологиялыќ зертхана
ИММУНДЫ ФЕРМЕНТТІК ТАЛДАУ
жүктеу/скачать 6,39 Mb. Pdf көрінісі
|
сабақ түсіндірген бойынша
| ИММУНДЫ ФЕРМЕНТТІК ТАЛДАУ
ИФТ тәсілі антиденелер мен антигендерді ферментпен таңбаланған антиденелердің (конъюгат) көмегімен анықтауға арналған, сезімталдылығы мен телімділігі жоғары, қойылым жолдары қарапайым реакция. ИФТ өзінің қолдану принцптерінің айырмашылықтарына қарай «гетерогенді» (қатты фазалы) және гомогенді болып екі топқа бөлінеді. ИФТ-дың «гетерогенді» қойылымы ( ELISA– Enzyme linked immunosorbent assay ) ерімейтін заттарға (целлюлоза, сефароза, сефадекс, биогель, кеуекті шыны, ацетатты және нитроцеллюлозалық сүзгілер, т.б.) бекітілген антигендер мен антиденелерді қолдануға негізделген. Кейінгі уақытта антигендер мен антиденелерді полистиролды шұңқыршықтар мен шыны түтіктердің беткейіне физикалық адсорбция арқылы бекіту тәсілі кең таралған. ИФТ-дың «гетерогенді» қойылымы иммунды кешенді (ферментпен таңбаланған зат + байланыстырушы объект) бос таңбаланған қоспалардан ажырату сатысын міндетті түрде қажет етеді. ИФТ-дың бұл қойылымын тікелей (гомологиялық антигендерге қарсы таңбаланған антиденелерді қолдану) және жанама (зерттеуге алынған иммуноглобулиндерге қарсы ферментпен таңбаланған антиденелерді қолдану) қойылымдарымен жүргізуге болады. ИФТ-дың тікелей әдісіне көптеген антигендерге қарсы ферментпен таңбаланған антиденелерді дайындау керек болса, ал оның жанама қойылымында кез келген жағдайда белгілі бір жануардың иммуноглобулиндеріне қарсы ферментпен таңбаланған антиденелер ғана қажет. ИФТ-дың «гомогенді» қойылымында ( EMIT– Enzyme multiplied immunotes t) антиген ферментпен таңбаланады. Бұл қойылымның реакциялары антиденелердің таңбаланған антигендерімен әрекеттесуі кезінде кейінгілердің ферменттік белсенділігінің әлсіреу феноменіне негізделген. Медицина мен ауыл шаруашылығы саласында ИФТ-дың «гетерогенді» қойылымдары қолдау тауып отыр. Олар ИФТ-дың «гомогендік» варианттарына қарағанда жеңіл орындалады және қолайлырақ келеді. Қазіргі кезде қатты фазалы ИФТ-дың «жанама» және «сэндвич» қойылымдары жануарлар мен адамдардың, сонымен қатар 117 өсімдіктердің жұқпалы ауруларын балауда кеңінен колданылуда. Бұл тәсілдер өздерінің сезімталдылығы мен телімділігі жағынан кейбір серологиялық және вирусологиялық реакциялардан асып түседі. Ветеринария тәжірибесінде ИФТ мал шаруашылығына өте үлкен экономикалық зиян келтіретін аса қауіпті жұқпалы ауруларды дер кезінде анықтау, мал өнімдері мен шикізаттарын ветеринариялық- санитарлық сараптау үшін қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар малдардың иммунобиологиялық күйін бақылау, вакциналар мен емдік қан сарысуларының тиімділігін анықтау жұмыстарында және басқа зерттеулерде маңызды роль атқармақ. Қорыта айтқанда, ИФТ келешекте зертханалық және клиникалық зерттеулерге арналған иммунохимиялық талдаулардың ішіндегі ең басты тәсілдердің бірі болмақ. ИФТ-дың «жанама» қойылымы. Иммунды ферменттік талдаудың «жанама» қойылымы зерттеуге алынған биологиялық материалдардың құрамынан белгілі бір антигенге телімді антиденелерді анықтауға негізделген. Бұл әдісте пайда болған «антиген+антидене» кешені ферментпен таңбаланған анти-антиденелердің көмегімен анықталады. Бұл әдістің қойылу жолдары келесі тәртіппен жүргізіледі (43-сурет). Әуелі қатты фаза антигенмен бекітіледі (1). Сонан соң қатты фазаны зерттеуге алынған үлгімен өңдеп (2), антигенмен байланысқа түспеген антиденелердің артық мөлшерін шайып жібереді. Пайда болған «антиген+антидене» кешенін анықтау мақсатында қатты фазаны ферментпен таңбаланған анти-антиденелермен (конъюгатпен) түйістіреді (3). Келесі кезеңде конъюгаттың артық мөлшері шайылып, пайда болған «антиген+антидене+конъюгат» кешенін анықтау үшін ферменттің субстраты іске қосылады (4). Қатты фазада фермент болғанда, яғни реакция оң нәтиже көрсеткен жағдайда (ол тек зерттеуге алынған үлгілердің құрамында антигенге телімді антиденелердің барында ғана қатты фазадан шайылмай қалады) субстрат ыдырауға ұшырап, хромогеннің сұйықтықты бояуына себепкер болады. Ал зерттеуге алынған үлгілерде телімді антиденелер болмаса, конъюгат шайылып кетеді де, субстрат сұйықтығы өзгеріске ұшырамай түссіз күйінде қалады (теріс нәтиже). Субстраттың ыдырауы тоқтатылып, реакция нәтижелері фотоколориметриялық әдіспен немесе аспапсыз көзбен қарау арқылы анықталады. жүктеу/скачать 6,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|