Микроэкономика
СҰРАНЫС ЖӘНЕ ҰСЫНЫС ИКЕМДІЛІГІ
жүктеу/скачать 3,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Koshebaeva (1)
| 2 СҰРАНЫС ЖӘНЕ ҰСЫНЫС ИКЕМДІЛІГІ.
САЛЫҚ ӘСЕРІ 2.1 Икемділік үғымы. Сұраныстың баға икемділігі. Табыс бойынша сұраныс икемділігі. Сұраныстың айқасқан икемділігі Микроэкономикалық талдауда икемділік ұғымына үлкен мән беріледі. Сұраныс икемділігін және ұсыныс икемділігін ажыратады. Мұны сұлба түрінде былай беруге болады: 2.1-сурет- Икемділік түрлері Сұраныстың баға икемділігі — бұл сұраныс ұсынған ӛнімдер санының ӛзгерісіне баға ӛзгерісінің әсер ету дәрежесі, яғни бұл бағаның пайыздық ӛзгерісінің нәтижесінде пайда болған сұраныстың пайыздық ӛзгерісі. Егер бағаны Р арқылы, ал сұраныс шамасын Q арқылы белгілейтін болсақ, онда Е сұранысының баға икемділігінің коэффициенті тең болады: мұнда ΔQ — сұраныс ӛзгерісі; ΔР — баға ӛзгерісі. 20 Сұраныс заңына сәйкес барлық тауарлар үшін сұраныс баға икемділігінің коэффициенті теріс шама болып табылады. Шынында, егер тауар бағасы тӛмендесе, онда сұраныс шамасы ӛседі және керісінше. Алайда икемділік бағасы үшін кӛрсеткіштің абсолют шамасы («минус» белгісі тӛмен түседі) жиі пайдаланылады. Икемділік коэффициентын есептеудің екі тәсілі бар. Біріншісі «нүктелі икемділікті» анықтауға мүмкіндік береді. Ол бағаның шексіз шағын ӛзгерісі кезінде сұраныс ӛзгерісін сипаттайды. Алайда бағаның екі деңгейінің қайсысы және ӛнімдер саны екінші кӛбейткішті анықтау кезіндегі пайдаланылуына байланысты болады, икемділік теңдеуінің, асып кеткенде, әр түрлі нәтижелерді алуға мүмкіндік беретін екі шешімі болады: 1) ; 2) , мұнда Р 0 , Р 1 — бастапқы және ақырғы нүктедегі тиісті ӛнімдер бағасы; Q 0 , Q 1 — бастапқы және ақырғы нүктедегі тиісті ӛнімдердің саны. Әдетте есептеуде белгісіздіктен қашуда баға мәндері және ӛнімдер санынын талдайтын кезеңдеріне арналған орташалар пайдаланылады. Есептеудің мұндай тәсілі доға икемділігінің коэффициентін есептеуге мүмкіндік береді. Бұл ретте икемділік формуласы мына түрді қабылдайды: Демек, икемділік ұғымының маңызды экономикалық мағынасы болады: а) егер | E d р | > 1 болса, онда сұраныс икемділікті, б) егер | E dp | < 1 болса, онда сұраныс икемділіксіз, в) егер | E dp | = 1 болса, онда сұраныс бірыңғай икемділікті. 21 г) Егер бағаның пайыздық ӛзгерісі аталған ӛнімге деген сұраныстың үлкен пайыздық ӛзгерісіне әкелетін болса, онда сұраныс икемділікті және бұл ретте икемділік коэффициенті бірліктерден жоғары деп саналады (2.2-сурет). 2.2-сурет - Икемділікті сұраныс (E d p > 1) б) Егер қандай да бір тауарға деген бағаның пайыздық ӛзгерісі оның талап еткен санының ӛзгерісіне ілеспесе немесе бұл ӛзгеріс баға ӛзгерісінен аз болса, онда сұраныс икемділіксіз деп саналады (2.3-сурет). Сұраныстың икемділіксіз кезінде икемділік коэффициенті бірліктерден аз болатындығы айқын. 2.3-сурет - Икемділіксіз сұраныс (E d p < 1) в)Нарықта бағаның пайыздық ӛзгеріс талап етілген ӛнімдер санының пайыздық ӛзгерісінің шамасы бойынша тең болатын 22 жағдай пайда болуы мүмкін. Бұл ретте икемділік коэффициенті бірліктерге тең болады. Мұндай жағдай сұраныстың бірыңғай икемділігі деп аталады ( 2.4-сурет). 2.4-сурет - Бірыңғай икемділік (E d р = 1) Микроэкономика теориялық талдау үшін сұраныс икемділігінің екі соңғы жағдайы қарастырылады: абсолют икемділікті сұраныс және абсолют икемділіксіз сұраныс, графиктері 2.5-суретте және 2.6-суретте берілген. 2.5-сурет - Абсолют икемділікті сұраныс (E dp = ) 23 2.6-сурет - Абсолют икемділіксіз сұраныс (E d.p = 0) 1-кестеде сатушылардың сұраныс икемділігінің алуан түрлі түрлері кезінде баға ӛзгерісіне деген реакциясы берілген. 1 -кесте - Сатып алушылардың баға ӛзгерісіне реакциясы Икемділік коэффиценті Сипаты Сатып алушылар тәртібі, егер баға тӛмендесе баға ӛссе E d жүктеу/скачать 3,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|