Микроэкономика

ұсыныстың өзгеруі

Ұсыныс қисығы тауарды нарыққа шығаруға итерме-лейтін бағадан басқа факторлар тұрақты деген жағдайда қарастырылады. Бұл жағдайда тауардың бағасы өзгеруіне байланысты ұсыныс көлемі өзгереді және бұл өзгеріс ұсыныс қисығының бойында болады.

Ұсыныстың өзгеруі - ұсыныс қисығының тауардың бағасынан басқа факторлар әсер еткендегі толық өзгеруі немесе жылжуы.

Мысалы, малға беретін жемнің бағасының төмендеуі шұжық ұсынысының өсуіне әкеледі. Бұл жағдайда шұжықты сату бағасы өзгермесе, онда ұсыныс қисығы оңға жылжиды.

44

2.5. Нарықтағы тепе-теңдік

0 5 8 О

Қисықтың S₁-ден S₂-ге орын ауыстыруы, яғни ұсыныстың өзгеруі барлық мүмкін бағадағы үсыныс көлемін өсіреді. Жаңа S₂ қисығының бойындағы ұсыныс көлемі баға 600 теңге болғанда 8 тоннаға дейін жоғарылап тұр.

Әрбір экономикалық моделъдегі тепе-тендік сол мо-дельді түсіндіре алатын айнымалылар белгілі бір теңдестік жағдайына келген уақытта болады.

Егер біз сұраныстың 2.1. және ұсыныстың 2.7-суреттерін бір графикке салатьш болсақ, онда төменде кәрсетілгендей болып шығады.

45

2-тарау. Сұраныс және ұсыныс теориясының ...

Баға Ро-ге тең болғанда ғана сұраныс көлемі ұсыныс көлеміне тең болады (0_D=0_S). 2.9-суретгегі S және D қисықтарының қиылысу нүктесі тепе-тендік жағдайы

деп аталып, Р_о - теңдестік бағасын, ал 0₀ - сұраныс пен ұсыныс бір-біріне тең болатын теңдестік көлемін көрсетеді.

Егер нарықта тауардың бағасы Р₁ деп белгіленсе

_O), онда сұраныс көлемі ұсынылып отырған

көлемнен көп болады (0_D > O_S ) Бұндай жағдайда

нарықта жетіспеушілік (дефицит) болады (сұраныс

артықшылығы немесе тауар тапшылығы).

Ал егер баға тепе-тендік деңгейінен жоғары болса (P₂ >P_o)> онда сұраныс көлемі ұсыныс көлемінен аз болады да (O₀ >S_S), нарықта ұсыныс артықшылығы орын алады. Осы айтылғандар төмендегі 2.3-кестеде көрсетілген.

46

2.5. Нарықтағы тепе-теңдік

2.3.-кесте

Нарыктық жағдай	Сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің арасындағы байланыс	Нарықтық баға
тепе-теңдік	0D = ОS	тепе-тендік
тапшылық	0D > 0S	төмендейді
артықшылық	ОD < 0S	жоғарылайды

Сұраныс немесе ұсыныс өзгеруі нарықтағы тепе-тендіктің өзгеруіне әкеліп соқтырады. 2,10, 2.11, 2.12- суреттерде кейбір варианттары көрсетілген.



2.10-сурет. Сұраныс өзгеруінің

нарықтағы тепе-теңдікке

тигізетін ықпалы.

Нарықтағы тепе-тендік Е нүктесінде болған. Сұраныс көбейгеннен кейін (О --->D₂) тепе-тендік Е₂ нүктесіне дейін жылжиды. Ал сұраныс азаюы (D--->---D₁,) тепе-тендік нүктесіне дейін өзгертті (2.10-сурет).

Нарықтағы алғашқы тепе-тендік Е нүктесінде ор-наласқан. Ұсыныс жоғарылауына (S--->-S₁,) байланысты нарықтағы тендестік жағдайы Е₁, нүктесіне жылжиды.