Мінездемелейтін

Ки
мəндер
(2.
болады
(2.
коорди
(2.10 
активт
Ол
вектор
көзінің
озады
.
Ве
Бұ
R
u
L
u
ирхгофтың
екін
рі
- 
активті
кедер
- 
индуктивті
ке
.35) 
теңдеуді
ə
ы
: 
.36) 
теңдеуге
қ
инат
жүйесіне
т
б
-
сурет
) 
Бұдан
ті
құрамасын
жү
л
тоқ
фазасыме
рынан
90
0
озад
ң
кернеу
вектор
. 
ектор
диаграмма
ұдан
u

R
L
2
U
R
U
I


2
83
2.10-
сур
нші
заңына
с
ргідегі
кернеу
едергідегі
керне
əрекеттегі
мəнд
арап
векторлы
тоқ
векторы
н
кейін
кернеу
үргіземіз
. 
ен
сəйкес
болад
ды
. 
Екі
вектор
рын
береді
, 
ол
асынан
iR
u
u
L
R



R
U
U
U


I
2
2
2
L
R
I
U
U



Z
U
X
L


2
рет
сəйкес
кернеул
,
еу
. 
дер
бойынша
б
.
диаграмма
сал
(
негізгі
вектор
векторы
ды
. -
кернеу
р
қосындысы
қ
тоқ
векторына
dt
di
L

L
U
R
U
L
U
,
2
2
2
2
L
X
I
R
I

лердің
лездік
(2.35) 
былай
жазуға
(2.36) 
лынады
. (
х
, 
у
) 
) 
көрсетіледі
. 
кедергісінің
у
векторы
тоқ
қайнар
қорек
н
φ
 
бұрышқа
(2.37) 

84
Z
– 
тізбектің
толық
кедергісі
, 
ол
берілген
кернеуді
тоққа
бөлу
арқылы
табылыды
. 
2.10 
б
-
суреттегі
ОАВ
үшбұрышы
, 
кернеу
үшбұрышы
деп
аталады
. 
Тоқ
пен
бір
фазадағы
кернеу
құрамасы
активті
кернеу
құрамасы
деп
аталады
U
a
: 
. (2.38) 
Тоқ
векторына
тігінен
түсетін
кернеу
құрамасы
реактивті
кернеу
құрамасы
деп
аталады
: 
. (2.39) 
Егер
де
, (2.10 
б
-
сурет
)
кернеу
үшбұрышының
қабырғасын
əрекеттегі
тоқ
мəніне
бөлсек
, 
кедергі
бұрышын
табамыз
(2.10 
в
-
сурет
). 
Кедергі
үшбұрышынан
арақатынасы
, 
фазаның
жылжу
бұрышы
мен
тізбек
параметрлерінің
байланысы
табылады
. 
; 
(2.40) 
Егер
де
, 0<
φ
<
Тізбек
индуктивті
болады
. = 0 
жəне
= 
болса
таза
активті
жəне
таза
индуктивті
күшке
сəйкес
келеді
. 
Тізбектегі
тоқтың
заң
бойынша
өзгеретіндігіне
орай
, 
кернеудің
лездік
мəнін
жазайық
(2.34)
(2.41) 
 
2.3.2. 
Резистор
 
мен
 
конденсаторы
 
бар
 
электр
 
тізбегі
 
 
Кирхгофтың
екінші
заңы
бойынша
, 2.11 
а
-
суреттегі
тізбектің
кірісіндегі
кернеу
, 
əсерлі
мəні
келесі
теңдеумен
табылады
. 
. (2.42) 
Тізбекте
мынадай
тоқ
жүреді
жəне
<0 
деп
, 
векторлы
диаграмма
сызамыз
. 
I
U
X
R
Z
L



2
2
IR
U
U
U
R
a




cos
L
L
p
IX
U
U
U




sin
R
X
Z
X
Z
R
L
L
=
tg
;
sin
;
cos





.
arctg
=
;
=
sin
;
=
cos
R
X
Z
X
Z
R
L
L



2
/



2
/

);
+
sin(
)
+
sin(
i
i






t
U
t
R
I
u
mR
m
R
);
90
+
sin(
)
90
+
sin(










i
mL
i
L
m
L
t
U
t
X
I
u
).
+
sin(
)
+
sin(
i
i










t
U
t
Z
I
u
m
m
C
R
U
U
U


)
+
sin(
i



t
I
i
m
i


85
Тоқ
векторын
x 
осіне
бұрышымен
теріс
бағытта
сағат
жүрісіне
сай
жүргіземіз
(2.11 
б
-
сурет
). 
а
)
б
)
в
) 
2.11-
сурет
Резистор
кернеу
векторы
фазасы
мен
тоқ
векторына
дəл
келеді
, 
ал
конденсатор
U
С
кернеу
векторы
, 
тоқ
векторынан
90
0
қалады
. 
Екі
векторды
қосқанда
(2.42) 
теңдеу
бойынша
қорек
көзінің
кернеу
векторын
табамыз
(2.11 
б
-
сурет
). 
Векторлы
диаграммадан
: 
(2.43) 
Z - R, C 
тізбегінің
толық
кедергісі
. 
Қорек
көзінің
кернеу
векторы
, 
тоқ
векторынан
φ
бұрышына
қалады
, 
сондықтан
тізбек
сыйымдылық
түрде
болады
: -90
0
<
φ
<0 
(2.11 
б
-
сурет
) 
кернеу
үшбұрышы
мен
(2.11 
в
-
сурет
) 
кедергі
үшбұрышының
арақатынасын
(2.38), (2.39) (2.40) 
формулалар
бойынша
жазуға
болады
. 
Тізбек
элементіндегі
кернеулердің
лездік
мəндері
былай
жазылады
: 
(2.44) 
i

R
U
C
U
2
2
2
2
=
;
C
C
X
R
Z
Z
U
X
R
U
I




);
+
t
sin(
)
+
t
sin(
i
i






mR
m
R
U
R
I
u
);
90
+
sin(
)
90
+
sin(
o
i
o
i








t
U
t
X
I
u
mC
C
m
C
).
+
sin(
)
+
sin(
i
i










t
U
t
Z
I
u
m
m

86
2.3.3. 
Резисторды
 
катушка

мен
 
конденсаторды
 
тізбектеп
 
қосу
 
 
Синусоидалды
тоқтың
i
R, L, C 
элементтерінің
тізбектеліп
жалғасқан
электр
тізбегінен
өткенде
, 
(2.12 
а
-
сурет
) 
оның
қысқышында
синусоидалды
кернеу
пайда
болады
жəне
ол
элементтердің
синусоидалды
кернеулерінің
алгебралық
қосындысына
тең
. (
Кирхгоф
екінші
заңы
): 
. (2.45) 
Осы
теңдеуді
векторлы
түрде
жазамыз
: 
. (2.46)
Фазалар
ара
-
қатынастарын
ескере
отырып
векторлы
диаграмма
сызамыз
(2.12 
б
-
сурет
) 
Резистор
кернеу
векторы
фаза
бойынша
тоқ
векторымен
бір
бағытта
, 
конденсатор
кернеуі
тоқ
векторынан
90
0
калады
, 
ал
индуктивтегі
тоқ
кернеу
векторы
90
0
озады
. 
Тізбек
элементтеріндегі
үш
кернеу
векторын
қоссақ
, 
қорек
көзінің
кернеу
векторын
табамыз
. 
а
)
б
)
в
)
2.12-
сурет
Векторлы
диаграммадан
кіріс
кернеуін
табамыз
: 
Бұдан
, 
тоқ
пен
толық
кедергі
: 
(2.47) 
t
I
i
m
sin


C
L
R
u
u
u
u



L
C
R
U
U
U
U



,
)
(
)
(
2
2
2
2
2
C
L
C
L
R
IX
IX
R
I
U
U
U
U






;
)
(
2
2
Z
U
X
X
R
U
I
C
L




2
2
2
2
)
(
X
R
X
X
R
Z
C
L






87
– 
индуктивті
жəне
сыйымдылық
кедергі
айырмашылығы
реактивті
кедергі
деп
аталады
. 
Кернеу
үшбұрышынан
фаза
жылжуын
табамыз
: 
. (2.48) 
Егер
де
,
көп
болса
, 
X 
> 0, 
онда
тізбек
индуктивті
түрде
болады
. 
Бұл
жағдайда
(2.12 
б
-
сурет
), 
Ал
фаза
жылжуы
φ
 
> 0. 
Егер
де
аз
болса
, 
X 
< 0, 
онда
тізбек
сыйымдылық
түрде
болады
, 
ал
фаза
жылжуы
φ
 
< 0 (2.12 
в
-
сурет
). 
Сонымен
, 
реактивті
кедергі
Х
, 
оң
(
φ
 
> 0) 
жəне
теріс
(
φ
 
< 0) 
болуы
мүмкін
. 
Егерде
,
болса
, 
реактивті
кедергі
. 
Бұл
жағдайда
тізбек
активті
түрде
болады
, 
ал
фаза
жылжуы
φ
 
= 0. 
Бұл
режім

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: