ЭЭД бүкіл ағзаның суммарлы эффектін шығарады.
НЭ = Н·W, онда W – сәулеленуге әр түрлі жасушаның сенімділігін ескеретін коэффициенті. Жеке ЭЭД, адам топтарды қосса, адам-зивертпен (адам-Зв) өлшенетін коллективті ЭЭД аламыз. Келешекте көптеген радионуклидтер радиобелсенді болғандықтан, күтетін (толық) ЭЭД болып табылады. [1, с. 152-155; 2, с. 108-115].
8.5.3 Биологиялық әсері
Жасушада адам ағзасына сәулелену әсерінің нәтижесінде күрделі физикалық , химиялық және биохимиялық процестер өтеді. Ол бөлек функциялар мен жүйелердің өмір тіршілігінің және ағзаның толығымен бұзылуына әкеледі. Сіңу дозасына және ағзаның жеке ерекшеліктер өлшемдеріне тәуелді өзгерістер қайтымды және қайтымсыз болу мүмкін.
Адамның сыртқы сәулелену кезінде 150-400 рад мөлшерінде ауыртпалықтың жеңіл және орта дәрежесінің сәулелі ауруына, 400-600 рад – ауыр сәулелі ауруына, 600 рад аса - өлімге әкеледі. 100-1000 рад мөлшерінде сәулелену кезінде зардаптың негізінде сәулелену аурудың дамуының жілік майы механизмы жатыр. 5000 рад аса мөлшерінде аса уыр сәулелену кезінде сәулелену аурудың кенет формасы дамиды. 200000 рад аса мөлшерде сәулелену кезінде «сәуле астында» өлім болу мүмкін.
Биологиялық әсердің ерекшеліктері келесі:
адаммен иондалған әсері сезілмейді
терінің көрінетін зақымдалуы бірден көрінбейді, біраз уақыт өткеннен кейін ғана болады;
мөлшердің қосындысы жасырын өтеді, ол сәулелену науқастарына әкеледі.
[1, с. 114-120; 2, с. 275-277].
Достарыңызбен бөлісу: |
