8.5 Ионизацияланған сәулелену
8.5.1 Радиация – сәулеленудің бүкіл түрлері (жарық, радиотолқындар, күн энергия және бізді қоршайты сәулеленулердің басқа түрлердің жиыны). Иондалған сәулелену – ионизацияна тудыратын, оның атом ядросымен байланыстағы энергиясынан көп энергияны электронға береді, нәтижесінде кейбір химиялық элементтерінің (урана, тория, радия және т.б.). атом ядроның өздік өзгеруі (ыдырау) болады. Осындай элементтер радиобелсенді деп аталады. Радиобелсенді ыдырау тоқтатылмайды және иондалған сәулеленудің бөлінуімен жүреді: α, β, γ бөлшектері және нейтронды сәулелену. Иондалған сәулелену жасанды жолымен – рентгенді және позитронды алыну мүмкін.
Ағза жасушасына сәулелену өтуінің екі жолы бар:
Бірінші жолы – ағзаға қатынасы жоқ көздерінен (қоршаған орта кеңістігінде) сыртқы сәулелену;
Екінші жолы – ағзаға радиобелсенді заттың қтуімен байланысты ішкі сәулелену.
Осы сіулеленудің негізгі қасиеті иондалған әрекеті болып табылады. Олардың жасуша арқылы өту кезінде нейтралды атомдар және молекулалар иондарға айналады.
α-сәулелену ионизацияның жоғары тығыздыққа жол береді. Альфа- бөлшектер адам киімі, тер беті арқылы өте алмайды. Егер сәулелену көзі ағзадан тыс орналасатын (ішкі сәулелену) болса , онда адам үшін зиянсыз болып табылаы. Егер осы көздің ағзаның ішіне кіретін (сыртқы сәулелену) болса, онда адам денсаулығы үшін зиянды болып табылады.
α- сәулеленумен салыстырғанда β –бөлшектерінің иондалған әрекеті төмен болады. Бэта – бөлшектері киіммен ұсталып қалады, адамның ашық денесінің сәулелену кезінде пигментацияны(«ядерлі күюі»), тері күйіп қалуын, дене бетіндегі жараны тудыратын тері эпителиясында жиналу мүмкін. Β – бөлшектерінің ішкі сәулелену кезінде адам денсаулығы үшін қауіпті болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
