Солқылдат, қаупің жоқ, енді ешкімнен,
Солқылдат, бақытыңа кез болып тұр
Зарыққан неше жылғы қызыл гүлден,11 –
дейді. Мұндағы ақынның «қызыл гүлі» өмірдегі бар, атамзаманнан келе жатқан гүлдің қызыл түсі емес, неше жыл бұлбұлдардың зарыққан қызыл гүлі – бостандықтың белгісі болған қызыл туды меңзейді. Қызыл түс – I. Жансүгіровтің символы. Халыққа бостандық, теңдік, бақыт іздеген бұлбұлы қызыл гүлді аңсап, соны іздейді. Ал, символ ретінде суреттеген жанар тауы – қызыл шоқ алып, қызыл жалын шашады. «Қызыл» деген сын есім тек Ілияста ғана емес, қазақ әдебиетінде образға айналған түс. С.Сейфуллин де шыққан күнді қызартып («Жерге түсті «қызыл» күн, «Қызыл» күнге жеттік біз») алып отырады.
«Қызыл» сын есімі дәстүрлі әдебиетте көбіне «қызыл шұнақ аяз» дегенде, суықтың белгісі ретінде қолданылатын. Ілияс, Сәкеннің «қызылы» мен соңғы дәстүрлі поэзиядағы қызылдың мағынасы әртүрлі. «Қызыл» ендігі жерде жаңа революция қуаты, бақыттың символы ретінде көрінеді. «Қызыл» түс орыс ақындарының творчествосында да мол ұшырайды. «150 000 000» атты поэмасында В. Маяковский екі дүниенің қақтығысын жырлай келе:
«Запела земли половина красную песню,
Земли половина белую песню запела»12,—
дейді. Осындағы «красную» (қызыл), «белую» (ақ) деген метафоралар екі идеяның, екі қоғамдық құрылыстың шекарасын бөліп тұр. «Қызыл» түс В. Маяковскийдің:
«Вот
она.
Достарыңызбен бөлісу: |
