Компенсаторлық техникалық құралдар

Әлеуметтік – тұрмыстық оңалту тірек – қимыл аппараты бұзылған балаларды оңалту шараларының жүйесіндегі маңызды буыны болып табылады. Соңғы жылдары оңалту техникалық жабдықтардың көптеген түрлері шығарылып жатыр, оның мақсаты мүмкіндігі шектеулі баланың қоршаған ортаға тәуелді болмауына және дене мүшесі қызметінің бұзылуының немесе толық жоғалуының орнын толықтыру. Техникалық жабдықтар мүмкіндігі шектеулі баланың өмірін айтарлықтай жеңілдетеді. Бұл техникалық жабдықтар қолдануда қарапайым және қауіпсіз болуы тиіс.

Оңалту техникалық жабдықтар бірнеше топқа бөлінеді:

1. Қозғалу құралдары – балаларға арналған түрлі мүгедектік коляскалар (бөлмелік , серуендеуге арналған , функционалдық, спорттық) Көпфункционалдық кресло – коляскада балалар ұзақ уақыт отыра алады, себебі онда тамақтануға және басқа да іс -әрекетермен айналысуға арналған үстел, алынбалы дәрет ыдысы, кітапқа арналған бөлімі, арнайы тамақ сақтауға арналған термо ыдысы бар.

2. Қозғалу іс- әрекетін жеңілдететін құрал – жабдықтар. Ходуноктар және ходулкилер ( бөлмелік және серуенге арналған) балдақтар, таяқтар, велосипедтер, арнайы ұстағыштар, пандустар, жаяу жолдағы арнайы түсетін жол.

3.Қолдарының қызметі бұзылған балаларға арналған арнайы құрал жабдықтар : ыдыс –аяқ, киініп – шешінуге, есікті ашып –жабуға, өз бетімен кітап оқуға , телефон қолдануға ,электр жабдықтарды сөндіруге, тұрмыстық – құралдар : ( телевизор, магнитофон кампьютер) дистанциялық басқаруға арналған арнайы құралдар.

4. Қозғалыс тренажерлері.

5. Емдік - жүктеме костюмдер. (« Адели - 92»)

Церебральды - сал ауруына шалдыққан барлық жастағы балалар қолданады. Баланың дұрыс моторикасын қалыптастыру мақсатында костюм дене мүшелерін дұрыс орналастырып, дұрыс іс- әрекет, қозғалыс жасауға көмектеседі.

Церебральды сал ауруына шалдыққан балалар қозғалыс іс - әрекеттік дағдысына үйреніседі. Емдік – жүктеме костюм киген бала жаттығудың түрлерін жасай алады және тез нәтижеге жетеді.

6. Сенсорлық бөлмелер және сенсорлық жағдайын жасайтын жиынтықтар. Сенсорлық бөлме балаға ұзақ уақыт көру, есту, тактильдік сезіну арқылы жағдай жасауға мүмкіндік береді. Сенсорлық бөлмедегі түстер, әуендер, түрлі иістер арқылы баланы қызықтырады, эмоционалдық жағдайын қайта қалпына келтіреді, тыныштандырады, босаңсытады, демалтады. Баланың қабылдауының белсенділігі артады. Түзеу педагогикасындағы дәстүрлі әдістермен салыстырғанда , сенсорлық бөлмеде көптеген түрлі ынталандыру тәсілдері көп.

Әртүрлі ынталандыру тәсілдерін оңтайлы қолдана білу, баланың дамуына қосымша жағымды жағдай тудырады. Сенсорлық бөлмедегі сабақтар жеке және топпен де өткізіледі. Психолог, логопед , дефектолог , ЕДШ нұсқаушысы педагогикалық түзеу сабақтарын жеке немесе топтық өткізеді .

Сенсорлық бөлмеде ұйымдастырылған жұмыстың мақсаты баланың негізгі іс - әрекетінің түріне байланысты .

Мектепалды балаларға – бұл ойын іс- әрекеті, сенсорлық бөлмеде ұйымдастырылған сабақты ертегі, ойын түрде өткізуге болады. Түзеу сабақтарын біріктірілген ойын түрлерімен өткізуге болады, мысалы : «Айға ұшу », «Теңіз түбіне саяхат »т.б.

Сенсорлық бөлмеде өтетін түзеу – педагогикалық сабақтар екі міндеттер кешеніне бағытталған.

босаңсу;

а) бұлшық еттің шымырлығын қалпына келтіру;

б) психикалық , эмоциялық қысымды босату.

Орталық нерв жүйесінің жұмысын белсендіру.

а) барлық сенсорлық процесстерді ( көру, есту, сезіну қабылдау)

б) танымдық іс - әрекетіне қызығушылықты арттыру.

Баланың ізденіс іс- әрекетін және қызығушылығын арттыру;

в) жағымды эмоциялық көңіл – күй қалыптастыру және эмоциялық – ерік аясының бұзылуын түзету.

г) сөйлеу тілін дамыту және бұзылыстарын түзету.

д) жалпы ірі – ұсақ моторикасын және қозғалу бұзылыстарын дамыту.

7. Жұмсақ ойын бөлмелер.

Түрлі техникалық құрал –жабдықтар қолдануы баланың тірек – қозғалыс аппаратының бұзылуына байланысты.

Мүгедек балаға техникалық құрал –жабдықтар ұсыныс жасағанда оның тірек- қимыл қозғалысының бұзылуының деңгейін анықтау қажет және болашақта осы бұзылуды қайта қалпына келтіру, көбіне балаға арналған оңалту құрал – жабдықтар шетел фирмаларында жасалып жеткізіледі, соңғы жылдары отандық құрал – жабдықтар жасалып, кеңінен қолдануда.

Мұғалжар аудандық түзеу кабинетіне тіркелген мүгедек балаға техникалық құрал-жабдықтың әдістемелік көмек беру жұмыстарын ұйымдастыру жолдары қарастырылады:

- Әр маманнан алғашқы консультация ұйымдастыру;

Түзеу кабинетіне баланың үйренісуіне жағдай жасау;

Әр маман баланың диагнозына байланысты диагностика жұмысын ұйымдастыру;

Баламен жеке – топтық түзеу сабақтарын өткізу;

Баланың қажетіне байланысты басқа мемлекеттік мекемелерімен

( мектеп, емхана, білім бөлімі, әлеуметтік жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімімен байланысып, балаға қажетті құрал – жабдықтармен қамтамасыз етуге кеңес жұмыстарын ұйымдастыру;

Баланы әлеуметтендіру ;

Әр маман баланың диагнозымен танысады, балаға ПМПК- дан қандай ұсыныс берілгенін анықтайды;

Қандай қажетті техникалық құрал – жабдықтар керектігін анықтайды. Бала кабинетке қабылданған күннен бастап қажетті құжаттарды толтырады. Алғашқы кеңес кезеңінде ата – анаға диагнозы бойынша түсіндірме жұмыс ұйымдастырады, бағыт – бағдар беріледі, ата- ана тарапынан берілетін тәлім –тәрбиелік қосымша әдістер туралы ақпарат беріледі.

Бала кабинетке , маманға , ортаға үйренісу үшін 14 күндей уақыт беріледі. Осы кезеңде әр маман баламен жағымды байланыс жасауға, баланың басқа баламен қарым-қатынас құруына, қарапайым ойын іс-әрекеттерін бақылауға алады.

Келесі кезеңде диагностика жұмысы ұйымдастырылады. Әр маман баланың даму деңгейін психофизиологилық дамуын, жас ерекшелігін, диагнозын анықтап, балаға түзеу-дамыту бағдарламасын ұйымдастырады.

Баламен жеке – топтық түзеу сабақтары өткізіледі. Осы кезеңде баланы сергітетін, қимыл іс- әрекеттерін, ойын іс- әрекетін , оқу іс -әрекетін , сөйлеуін, моторикасын , эмоцияналдық ерік- аясын қалыптастыратын техникалық құрал –жабдықтарды қолдануға , игеруге үйренеді.